مخصوصاً کسانی که استفاده زیادی از اینترنت دارند، عملاً همیشه با فایل‌های فلش سروکار دارند.
از انواع سایت‌های مورد علاقه کاربران که معمولا نشانی آنها دست‌به‌دست می‌چرخد و از طریق ای‌میل برای دیگران فرستاده می‌شود، می‌توان به سایت‌هایی اشاره کرد که با ورود به آنها یک کارتون به همراه افکت‌های صوتی و موسیقی متن مشاهده می‌شود. اکثر تبلیغات اینترنتی هم با فلش ساخته می‌شوند.
اما شرکت مایکروسافت برای فلش، رقیبی تراشیده است به نام سیلورلایت (Silverlight). سیلورلایت آن‌قدر جذاب و وسوسه‌کننده است که حتی عاشقان فلش را نگران کرده.
فلش چیست؟
فلش برنامه‌ای است برای ساخت انواع بازی‌های دو بعدی، فیلم و پویانمایی‌های (انیمیشن) اینترنتی که روی پخش کننده فلش (Flash Player) اجرا می‌شود.
بیش از 15 فرمت فلش وجود دارد که معروف‌ترین آنها swf و fla و flv (فرمت تصاویر ویدئویی سایت یوتیوب) و ac (اکشن اسکریپت) هستند.
ایده ساخت فلش به دهه 1980 و زمان تحصیل جاناتان گی در دبیرستان برمی‌گردد. او پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه با همکاری چارلی جکسون و میشله ولچ، یک شرکت نرم‌افزاری به نام فیوچر ویو را تاسیس کرد که چندین نرم‌افزار گرافیکی به بازار عرضه کرد.
کار روی فلش در همان زمان (1993) آغاز و نخستین نسخه نرم‌افزار فلش در 1996 عرضه شد. آن زمان، این شرکت در شرکت بزرگ نرم‌افزاری مایکرومدیا (سازنده گرافیک‌های برداری و نرم‌افزار مشهور فری‌هند) ادغام شده‌بود.
از سال 1996 فلش برنامه‌ای محبوب برای اضافه‌کردن انیمیشن به صفحات وب به‌شمار می‌رود. با تلاش متخصص مشهور روابط‌عمومی، رالف میتمن که آن‌زمان برای مایکرومدیا کار می‌کرد، یاهو و مایکروسافت (سایت msn) از فایل‌های فلش در پورتال خود استفاده کردند.
به مرور زمان، این برنامه گرافیکی، تبلیغات، اجرای صفحات وب، پخش جریان فیلم زنده و معمولی را در صفحات غنی اینترنتی رایج کرد. فلش، اسکریپت خاصی به نام اکشن اسکریپت دارد که برای تعاملی‌کردن برنامه‌های فلش و بازی‌های آن به‌کار می‌رود.
فایل‌های (swf (shokwave flash تصاویر متحرکی از نوع برداری هستند که در آنها قابلیت ایجاد لینک در خود فایل یا ایجاد لینک به هر آدرس اینترنتی وجود دارد.
این فایل‌ها فقط توسط فلش پلیر یا به میزبانی آن قابل اجرا هستند و نمی‌توان آنها را ویرایش کرد. بعضی برنامه‌ها امکان دریافت این نوع فایل و تبدیل آن به فرمت‌های دیگر را می‌دهند مانند quick time.
به این ترتیب فلش، یک فناوری نرم‌افزاری است که با استفاده از آن می‌توان تصاویر متحرک، موسیقی و افکت‌های صوتی را ساخت. از طرف دیگر فلش امکان ارتباط با کاربر و دریافت فرمان از طریق موس را نیز دارد؛ لذا فلش معمولا برای بازی‌های اینترنتی، کارتون‌ها و تبلیغات به‌کار گرفته می‌شود.
مشخصه جالب فایل‌های فلش، کوچکی اندازه آنهاست؛ لذا می‌توان کارتون‌های نسبتا پیچیده و طولانی را با خیال راحت با استفاده از این نرم‌افزار تولید کرد و برای مشاهده دیگران روی اینترنت قرار داد. همین اندازه کوچک بود که موسسان یوتیوب را ترغیب کرد که برای قراردادن کلیپ‌های ویدئویی روی اینترنت - طوری که بتوان آنها را به راحتی در دسترس دیگران قرارداد- به سراغ فلش بروند و به‌این ترتیب، فرمت flv (فلش ویدئو) ابداع شد.
پای مایکروسافت در کفش آدوبی
پس از ارائه نسخه هیجان‌انگیز mx، در پاییز 2005، آدوبی (Adobe) سازنده نرم‌افزارهای معروف فوتوشاپ و آکروبات، سهام شرکت مایکرومدیا (که شعارش این بود که «ما دنیای اینترنت را از آن خود می‌کنیم») را خرید و به این ترتیب صاحب‌امتیاز نرم‌افزارهای معروف و پرکاربر این شرکت ازجمله فری‌هند، دریم‌ویور و همچنین فلش شد. اما مایکروسافت که همیشه در تولید نرم‌افزارهای گرافیکی یک پله از آدوبی و کارل (Corel) عقب بود، یکی از متقاضیان خرید مایکرومدیا بود که این بار هم در یک خرید دیگر شکست خورده‌بود.
مجموعه این فعالیت‌ها باعث شد که مایکروسافت از برتری خود در بازار استفاده کند و عرصه را برای آدوبی تنگ‌تر کند. برای همین این شرکت به سراغ ساخت نرم‌افزارهایی رفت که رقیب جدی برای نرم‌افزارهای معروف آدوبی مخصوصا آکروبات ریدر باشد.
اوج این انحصارطلبی مایکروسافت را می‌توان در آفیس 2007 دید. به این ترتیب مایکروسافت ترغیب شد که رقیبی هم برای فلش بسازد و این‌گونه سیلورلایت در استودیو اکسپرسیون مایکروسافت که پیش از این نرم‌افزارهای فرانت پیج (Front Page) و فیچرهای اینترنت اکسپلورر (IE) را ساخته‌بود، ابداع شد.
سیلورلایت اکنون در مرحله آزمایش قرار دارد و نسخه ( RC1 (Release Candidate آن روی اینترنت قرار دارد.
رقیب جدی فلش؟
مطابق تحقیقات انجام شده در حال حاضر نزدیک به 99 درصد کاربران اینترنت، Flash Plugin را روی مرورگرهای خود نصب‌کرده‌اند و امکان مشاهده تصاویر متحرک و موزیک زیبای ساخته شده به‌وسیله این فناوری را دارند.حجم این برنامه بسیار کم و حدود 500 کیلو بایت است و ویندوز XP و همین‌طور IE و فایرفاکس، به طور خودبه‌خود این برنامه را دارند، درحالی که تعریف مایکروسافت سیلورلایت دقیقا همان تعریف آدوبی فلش است؛ یعنی فناوری نرم‌افزاری که با استفاده از آن می‌توان تصاویر متحرک، موسیقی و افکت‌های صوتی را ساخت.
بنابراین سیلورلایت، برای خارج کردن انحصار انیمیشن‌های ویدئویی از دست آدوبی فلش، نیاز به نقاط برتری پررنگی دارد.
آدوبی ساکت نمی‌نشیند
حالا که حاکمیت فلش با عرضه سیلورلایت به خطر افتاده، آدوبی به دنبال افزایش مزیت‌های فلش است. برای همین مهندسان این شرکت با افزودن پشتیبانی برای استاندارد ویدئوی فشرده، امکان پخش ویدئوهای کیفیت بالا در فلش‌پلیر را فراهم کرده‌اند.
قرار است آدوبی نسخه آزمایشی فلش جدید با نام Moviestar را منتشر کند که در آن پشتیبانی از استاندارد H.264 افزوده شده است که امکان پخش محتواهای ویدئویی کیفیت بالا (HD) را در فلش پلیر فراهم می‌کند. علت انتخاب این استاندارد برای پشتیبانی از سوی آدوبی، استفاده از آن توسط تولیدکنندگان محتوا و توزیع کنندگان رسانه‌ای بی‌شمار است.
ماسیلورلایت از رسانه‌های صوتی و تصویری ویندوز استاندارد ویدئوی فشرده دیگر مبتنی بر مدیای ویندوز به نام VC-1 پشتیبانی می‌کند. از فرمت‌هایH.264 وACC مورد استفاده در نسخه جدید فلش، در فرمت‌های جدید دی‌وی‌دی یعنیHD و Blue Ray استفاده می‌شود.
همچنین آدوبی اعلام کرده که می‌خواهد نرم‌افزاری به نام Adobe Media Player ارائه کند. در نسخه جدید فلش‌پلیر پشتیبانی از فرمت‌های M4V, M4A, MOV, Mp4v, 3gp و 3g2 هم دیده می‌شود.
به نظر می‌رسد آدوبی حاضر نیست به این سادگی بازار خود را تقدیم مایکروسافت کند. مجموعه این اتفاقات یک پیام دارد: همگرایی و قدرت بیشتر محصولات آدوبی.
