اعراب در مدار پوتین

كرملين در بيانيه‌اي با تأييد اخباري كه در روزهاي اخير منتشر شده‌بود اعلام كرد، روز سه‌شنبه (امروز) عبدالله شاه اردن و محمد بن‌زائد آل نهيان، وليعهد ابوظبي با ولاديمير پوتين رئيس‌جمهور روسيه ديدار خواهند كرد. عبدالفتاح السيسي هم روز چهارشنبه به مسكو مي‌رود. همچنين منابعي در مسكو و رياض اعلام كرده‌اند به‌دنبال سفر وزير خارجه عربستان و وزيردفاع اين كشور كه نايب وليعهد و فرزند شاه عربستان هم هست، سلمان در روزهاي آينده به مسكو خواهد رفت.

وزراي خارجه و دفاع عربستان در يك‌ماه گذشته با سفر به روسيه با ولاديمير پوتين و ديگر مقامات ارشد روسيه ديدار و گفت‌وگو كردند. اين سفرها مقدمه‌اي براي سفر سلمان به مسكو توصيف شده‌بود.

سفر سران و مقامات كشورهاي عربي به روسيه و مراودات مسكو با اين كشورها در ماه‌هاي اخير بيشتر از گذشته شده‌است. ‌ماه گذشته سرگئي لاوروف وزيرخارجه روسيه در سفر به دوحه با چند وزيرخارجه عربي ديدار و گفت‌وگو كرد. در اين سفر همچنين مذاكرات سه‌جانبه‌اي ميان وزراي خارجه روسيه و آمريكا با وزيرخارجه عربستان برگزار شد. اكنون سفر همزمان 3مقام ارشد عربي به مسكو، جديدترين دور از اين مراودات به‌حساب مي‌آيد.

• موضوعات مشترك روسيه و اعراب

آنچه موجب شده كه طي ماه‌هاي اخير روابط روسيه با كشورهاي عربي از نظر رفت‌وآمد مقامات ديپلماتيك بيشتر از گذشته به چشم بيايد، در كنار موضوع سوريه، مسئله همكاري‌هاي اقتصادي روسيه با اين كشورهاست. به‌دنبال تنش در روابط روسيه با غرب بر سر اوكراين كه به تحريم مسكو از سوي آمريكا و اتحاديه اروپا منجر شد، اقتصاد و تجارت روسيه روزهاي سختي را تجربه كرده و مي‌كند.

ارزش پول ملي روسيه سقوط كرد و ديگر شاخص‌هاي اقتصادي ازجمله اعتماد سرمايه‌گذاران و مصرف‌كنندگان دچار افول شد. يكي از موضوعات مذاكرات محمد بن‌سلمان وزيردفاع عربستان در سفر 2‌ماه پيش به روسيه، سرمايه‌گذاري 1.5ميليارد دلاري رياض در مسكو بود. موضوعي كه باعث شد برخي تحليلگران بنويسند، سعودي‌ها به‌دنبال تنش با واشنگتن دلارهاي نفتي‌شان را به سمت روسيه مي‌برند.

در كنار موضوعات اقتصادي و تجاري، سوريه موضوعي است كه اعراب درباره آن با مسكو حرف‌هاي زيادي براي گفتن و چانه‌زني دارند. دولت روسيه از حاميان دولت بشار اسد در سوريه است. اين حمايت هم به‌وسيله حمايت مالي و نظامي از دولت دمشق و هم به‌صورت جلوگيري از تصويب هرگونه قطعنامه عليه دولت سوريه در شوراي امنيت سازمان ملل طي 4سال گذشته ادامه داشته‌است. اين در حالي است كه كشورهاي عرب حاشيه خليج‌فارس به‌خصوص عربستان، 4سال است كه رؤياي سقوط بشار اسد را مي‌بينند.

بحران سوريه و به‌ويژه سرنوشت بشار اسد از موضوعات اصلي مذاكرات 2‌ماه اخير مقامات روسيه و عربستان در مسكو و رياض بوده‌است. داعش و هماهنگي براي مقابله با گسترش آن، يكي از موضوعاتي است كه محور مذاكرات روسيه با كشورهاي عربي درباره سوريه قرار گرفته است. مسكو تأكيد مي‌كند كه بحران اصلي در سوريه، داعش است نه تلاش براي سقوط بشار اسد. باوجود اين مذاكرات، به‌نظر مي‌رسد روسيه با شركاي عربش همچنان بر سر يك موضوع اصلي در سوريه اختلاف نظر جدي دارند و آن سرنوشت بشار اسد است؛ موضوعي كه در كنفرانس مطبوعاتي اخير وزراي خارجه روسيه و عربستان در مسكو به‌صراحت نمايان شد.

• همكاري هسته‌اي

يكي ديگر از موضوعاتي كه كشورهاي عربي را اين روزها بيشتر از گذشته به روسيه نزديك كرده، همكاري‌هاي هسته‌اي است. در مذاكرات امروز سران اردن و امارات با رئيس‌جمهور روسيه، قرار است درباره احداث نيروگاه‌هاي هسته‌اي توسط روسيه در اين كشورها توافقنامه‌هايي امضا شود.

همزمان مصر هم مشغول مذاكره با روسيه براي تاسيس نيروگاه هسته‌اي است. پيشرفت هسته‌اي ايران در سال‌هاي اخير و به‌ويژه توافق اخير ميان ايران و قدرت‌هاي جهاني كه در آن حق غني‌سازي ايران توسط جهان به رسميت شناخته شده‌است، كشورهاي عربي را به تكاپو انداخته است. اين كشورها به‌دنبال تاسيس نيروگاه هسته‌اي و رقابت با ايران در زمينه اين انرژي هستند. اردن و روسيه ابتداي سال‌جاري ميلادي توافقنامه‌اي امضا كردند كه براساس آن مسكو نخستين نيروگاه هسته‌اي اردن را تاسيس خواهد كرد.

قرار است روسيه تا سال 2022 يك نيروگاه هسته‌اي توليد برق با ظرفيت 1000مگاوات در اردن تاسيس كند.همچنين براساس تفاهمي كه ميان روسيه و مصر صورت گرفته شركت روسي روس اتم نخستين رآكتور هسته‌اي مصر در شهر ساحلي «الضعبه» را تاسيس خواهد كرد. پيش‌بيني مي‌شود كه قرارداد احداث 2رآكتور هسته‌اي در اين شهر طي سفر رئيس‌جمهور مصر به مسكو ميان دوطرف امضا شود.