به گزارش میراث خبر شیوه ساخت آب‌انبارهای ایران، این بناها را به جاذبه‌های گردشگری استان‌هایی تبدیل کرده است که که از تعداد بسیاری آب‌انبار برخوردارند.
قزوین از جمله شهرهایی است که به علت دارا بودن ده‌ها بنای آب‌انبار، به شهر آب‌انبارها شهرت یافته و در حال حاضر نیز به علت شیوه ساخت بی‌نظیر آب‌انبارها در قزوین، این بناها به عنوان مهمترین جاذبه‌های گردشگری این استان به‌شمار می‌روند.
ساخت و وقف بیش از 130 بناى شکوهمند و پرهزینه براى انباشت و ذخیره آب در شهرى که از دیرباز به کم‌آبى شهرت داشته، افزون بر هزاران واحد آب انبار خانگى و ده‌ها آبگیر کاروانسراهاى شهرى براى استفاده مسافران، قزوین را امروزه به شهر آب‌انبارها معروف کرده است.
معمارى شگفت‌انگیز آب انبارهاى قزوین که هر یک پلانى جداگانه و متفاوت دارند، از تزیینات هنرى چشمگیرى برخوردارند، و این مهم آب‌انبارها را به مهمترین جاذبه‌هاى گردشگرى شهر قزوین تبدیل کرده است.
آب‌انبارهای این شهر که مهمترین بناهای تاریخی قزوین به‌شمار می‌روند، از جاذب‌ترین بناهای تاریخی استان قزوین به شمار آمده و به عقیده بسیاری از آژانسداران حاضر در تور یاد شده، به تنهایی می‌توانند، گردشگری قزوین را رونق بخشند.
علت ساخت آب انبارهای قزوین
تنوع اقلیمى و قابلیت‌هاى آبى و خاکى استان، امکان کاشت انواع محصولات گرمسیرى و سردسیرى را فراهم کرده است.
سابقه سکونت‌گزینى و تمدن 9 هزار ساله و آثار باستانى و تاریخى چشمگیرى در قزوین بوجود آورده است.کمبود آب در قزوین سابقه طولانى دارد و حتى ناصرخسرو در سفرنامه خود به آن اشاره کرده است.
از قرن پنجم هجرى، افراد خیر براى رفع کم آبى شهر اقدام به حفر قنات کردند، اما چون باز هم در تابستان کم آبى به وجود مى‌آمد، مردم ثروتمند و خیر در محلات مختلف به ساخت آب انبار پرداختند.
ساخت آب‌انبارهاى متعدد در این شهر باعث شد همانطور که یزد به عنوان شهر بادگیرها معروف شد، قزوین نیز به عنوان شهر آب انبارها در اذهان مردم ایران شکل گیرد.
آب انبار مسجد جامع، کهن‌ترین آب انبار قزوین است که در شمال جلوخان این مسجد قرار دارد.این آب انبار در سال 1093 قمرى توسط على‌خان یکى از امیران شاه سلیمان صفوى ساخته شد.
مخزن آبگیر آن گنجایش هزار و 800 مترمکعب آب دارد و با شیوه دو تویزه آجرى و سه گنبد پوشش یافته و پلکانى جداگانه براى لایروبى دارد.
اتصال به شبکه اگوى شهرى، کتیبه مرمرین به خط نستعلیق ممتاز، راه شیر چهل پله‌اى و کف سازى آجرى با عایق‌بندى از ویژگى‌هاى این آب‌انبار به شمار مى‌رود.
اما در میان آب‌انبارهای شهر قزوین، آب انباری تک گنبدی وجود دارد که از زیباترین بناهای این شهر به‌شمار رفته و ساخت آن در نوع خود بی‌نظیر است.
آب‌انبار سردار بزرگ، از مهمترین آثار تاریخى شهر قزوین محسوب مى‌شود.
این بنا به وسیله حسین و حسن خان سردار از امرای فتحعلی خان قاجار، در کم آب‌ترین محله شهر، ساخته شده و بزرگترین آب انبار تک گنبدى ایران شناخته مى‌شود.
ظرفیت نمادین آبگیر و گنبد فیروزه‌اى کوچکى که بر فراز گنبد بزرگ آجرى واقع شده و گنبد مسجد سردار را به خاطر مى آورد از ویژگى‌هاى دیگر این بناست.
گنبد عظیم آب انبارسردار آجرى است که در بالاترین قسمت آن بادگیرى قرار گرفته و ارتفاع بلندترین نقطه آن تا کف آب انبار حدود 5/28 متر است. حجم مخزن این آب انبار سه هزار و 600 متر مکعب است.
این آب‌انبار دارای سردری رفیع با قوس جناغی است، راه شیر آب‌انبار 50 پله سنگی دارد و برای دسترسی به آب باید دوازده و نیم متر پایین رفت.
مصالح به‌کار رفته در جرزهای آن، شفته، آهک‌باروکش ساروج و قطر آن‌ها در حدود سه متر است.
خلیلی، از کارشناسان مرکز اطلاع رسانی گردشگری استان قزوین در ارتباط با ساخت گنبد این آب‌انبار می‌گوید: «در تاریخ آمده است که وقتی معمار آب‌انبار دیواره‌های آن را ساخت، در حدود 6 ماه ناپدید شد و هچ کس نتوانست نشانی از وی بیابد.»
وی افزود: «معمار پس از 6 ماه بازگشت و گفت که باید پس از گودبرداری منتظر می‌ماندیم تا کف آب‌انبار خشک شود و در مدت یاد شده، با خشک شدن کف آب‌انبار، سطح کنده شده کف آب انبار بیش از یک متر نشست کرده بود.»
راهنمای تور گفت: «معمار برای ساختن گنبد نمی‌توانست داربستی در آب انبار بزند بنابراین بانیان آب‌انبار تصمیم گرفتند داخل آب‌انبار ساخته شده را با کاه فشرده شده پر کنند و میان کاه‌ها سکه‌های طلایی ریختند.»
وی افزود: «پس از ساخته شدن گنبد، مردم برای خالی کردن کاه‌ها بسیج شدند و سکه‌هایی که در میان کاه‌ها می‌یافتند مزد روزانه آنان را تامین می‌کرد و به این ترتیب آب انبار ساخته شد.»
هم اکنون مجسمه‌های مسی در دیواره آب‌انبار نصب شده است و گویا قرار است که این محوطه به موزه مس تبدیل شود.
آب‌انبارهاى حاج کاظم، سردار کوچک، مولاوردیخانى، آقا حکیم، زنانه بازار و... نیز جزو مجموعه آثار تاریخى ارزشمند شهر قزوین هستند که هر یک داراى ویژگى‌ها و جذابیت‌هاى فراوانى براى جذب گردشگران هستند.
از مهمترین آب انبارهاى دیگر شهر مى‌توان به آب انبار مسجد جامع عتیق، آب انبار زنانه بازار قاجارى با گنجایش دو هزار و 350 متر مکعب، آب انبار کوچک سردار قاجارى، آب انبار حاج کاظم قاجارى، آب انبار حکیم قاجارى، آب انبار آقا قاجاری، آب انبار مولاوردیخانى با سردرى داراى تزئینات کاشى و کتیبه سنگى اشاره کرد.
