خيلي‌ها هم اين اسماء متبركه را جمع مي‌كنند و نمي‌دانند كه بايد با آنها چه كنند. همچنين مس(لمس) اين اسماء متبركه هم در دين ما، احكام مخصوص به‌خود را دارد كه شايد خيلي‌ها از اين احكام اطلاع دقيق نداشته باشند. اين هفته صفحه مهارت ديني را به احكام مربوط به اسماء متبركه اختصاص داده‌ايم و به كمك يك كارشناس مذهبي، اين احكام را برايتان دسته‌بندي كرده‌ايم. مواردي كه اختلاف نظر ميان مراجع تقليد وجود دارد هم مشخص شده كه شما براي دانستن وظيفه شرعي خود بايد در آن موارد به رساله مرجع تقليدتان مراجعه كنيد.
- كارهايي كه بدون وضو حرام است
گاهي وضو گرفتن براي انجام يك فريضه شرعي است، مثلا براي نماز خواندن واجب است وضو بگيريم. در برخي موارد هم، وضو گرفتن شرط جواز عمل است؛ يعني اگر آن عمل بدون وضو انجام گيرد حرام است. اين اعمال عبارتند از: 1- مس خط قرآن. 2- مس اسما و صفات مخصوص خداوند و 3- مس اسماي انبيا و ائمه معصومين(ع) به احتياط واجب.
نكته 1: مستحب است انسان در همه حال با وضو باشد مخصوصا در هنگام ورود به مسجد و مشاهد مشرفه و تلاوت قرآن و هنگامي كه مي‌خواهد بخوابد و بعضي اوقات ديگر.
- احكام مربوط به مس قرآن كريم
دست زدن به خط قرآن بدون وضو حرام است و اين امر، اختصاص به كتاب قرآن كريم ندارد، بلكه شامل همه كلمات و آيات قرآني مي‌شود، هر چند در كتاب ديگري يا در روزنامه، مجله، تابلو و غيرآنها باشد.
نكته 1: همه جاي بدن، مانند لب و صورت و ... هم همين حكم را دارد.
نكته 2: اگر قرآن را به زبان فارسي يا به زبان ديگر ترجمه كنند، مس آن اشكال ندارد.
نكته 3: به گردن آويختن گردنبندي كه آيات قرآن يا اسماي مباركه بر آن نقش شده است اشكال ندارد، ولي بايد نوشته‌ها با بدن تماس نداشته باشد.
نكته 4: كلماتي كه روي انگشترها نقش مي‌كنند، اگر از كلماتي باشد كه شرط جواز مس آن طهارت (با وضو بودن) است، مثل كلمات قرآني و مانند آن، مس آن بدون طهارت جايز نيست.
نكته 5: كسي كه قرآن مي‌نويسد، اگر مطمئن است دستش به نوشته (آيات) برخورد نمي‌كند، لازم نيست با وضو باشد. هر چند داشتن وضو بهتر است.
- مس اسماء و صفات مخصوص خداوند
مس اسماء و صفات مخصوص ذات باريتعالي بدون وضو حرام است. جدول زير احكام مربوط به اين موضوع را نشان مي‌دهد.
- حكم شرعي براي كسي كه وضو ندارد و نوع عمل
حرام است - 1- مس اسماء الهي به هر زبان كه باشد. 2- مس صفات مخصوص خداوند متعال مانند خالق. 3- مس اسامي خداوند متعال كه جزو نام افراد باشد مانند عبدالله.
اختلاف فتوا ميان مراجع تقليد - 1- مس ضميري كه به خداوند بازمي‌گردد مانند بسمه تعالي. 2- مس نمادهايي كه براي اشاره به خداوند است مانند ا...
مجاز است - 1- مس صفات مشترك ميان خداوند و بندگان، البته اگر به‌عنوان نام بنده استفاده شود مانند رحيم
نكته 1: مس ضميرهايي كه به ذات باريتعالي برمي‌گردند، مثل ضمير جمله «بسمه تعالي» از نظر مقام‌معظم رهبري حكم لفظ جلاله «الله» را ندارد. همچنين براساس فتواي ايشان، نوشتن همزه و 3نقطه به‌صورت «ا...» به جاي لفظ جلاله «الله» از نظر شرعي مانعي ندارد و همزه و نقاط، حكم لفظ جلاله را ندارد و مس آن بدون وضو جايز است.
نكته 2: آرم جمهوري اسلامي ايران اگر درنظر عرف، اسم جلاله محسوب و خوانده شود، مس آن بدون طهارت حرام است و در غيراين صورت اشكال ندارد، اگر چه احتياط (استحبابي) ترك مس آن بدون طهارت است.
- مس اسامي انبيا و ائمه معصومين(ع)
مطابق فتواي مقام‌معظم رهبري، مس نام‌هاي انبياي عظام و ائمه معصومين(ع) نيز به احتياط واجب حكم نام‌هاي خداوند متعال را دارد.
احكام مربوط به اين موضوع را در يك دسته‌بندي كلي نشان مي‌دهد.
- حكم شرعي براي كسي كه وضو ندارد و نوع عمل
اختلاف فتوا ميان مراجع تقليد - مس اسامي انبيا الهي و ائمه معصومين(ع)
مجاز است - 1- مس صفات ائمه معصومين(ع) مانند رضا، صادق. 2- مس اسامي ائمه معصومين(ع) اگر به‌عنوان نام افراد به‌كار رود مثل علي.
- با اسماء متبركه چه كنيم؟
همه مراجع تقليد يكي از اين 3راه را پيشنهاد مي‌كنند: 1- آنها را در مكاني پاك دفن كنيد. 2- در آب جاري (مانند رودخانه) بريزيد. 3- به مراكزي تحويل دهيد كه از آنها براي ساختن كارتن و مانند آن استفاده مي‌كنند.
نكته 1: دفن آيات قرآني و اسماي مباركه در خاك و يا تبديل آنها به خمير به وسيله آب اشكال ندارد، ولي جواز سوزاندن آنها مشكل است و اگر بي‌احترامي محسوب شود جايز نيست، مگر درصورتي كه اضطرار اقتضا كند و جدا كردن آيات قرآني و نام‌هاي مبارك امكان نداشته باشد.
نكته 2: استفاده از روزنامه‌هايي كه آيات قرآني يا اسماي مباركه در آن نوشته شده است در كارهايي مثل پيچاندن غذا با آن يا نشستن بر آن و يا استفاده از آن به جاي سفره و... اگر از نظر عرف بي‌احترامي شمرده شود جايز نيست و اگر بي‌احترامي محسوب نشود اشكال ندارد.
نكته 3: انداختن چيزي كه مشتمل بر آيات قرآني يا اسماي متبركه است در نهر‌ها و جويبار‌ها، اگر از نظر عرف اهانت محسوب نشود اشكال ندارد.
نكته 4: هرگاه وجود آيات قرآني و نام‌هاي خداوند و اسامي معصومين(ع) در ورقه‌اي ثابت نشود(اطلاع نداشته باشيم)، سوزاندن و دور انداختن آن اشكال ندارد و بررسي لازم نيست.
نكته 5: قطعه قطعه كردن آيات قرآني و اسماي مباركه به مقدار زياد به‌طوري كه حتي 2حرف آنها به هم متصل نمانده و غيرقابل خواندن شود، اگر بي‌احترامي محسوب شود جايز نيست و در غيراين صورت نيز اگر موجب محو نوشته لفظ جلاله و آيات قرآني نشود كافي نيست، همچنان كه تغيير صورت خطي كلمات با اضافه يا كم كردن بعضي حروف نيز باعث از بين رفتن حكم شرعي حروفي كه به قصد نوشتن آيات قرآني يا لفظ جلاله به‌كار رفته‌اند نمي‌شود.
نكته 6: نجس كردن قرآن و اسماء متبركه از روي عمد حرام است. برطرف كردن اين نجاست هم براي كسي كه مطلع مي‌شود واجب كفايي و فوري است؛ يعني بدون تاخير و در اولين فرصت ممكن بايد اين كار را انجام دهد حتي اگر خودش آن را نجس نكرده باشد.
نكته 7: به طور كلي هر نوع كاري نسبت به قرآن و اسماء متبركه در عرف بي‌احترامي محسوب شود حرام است.
- احكام شرعي انتشار اسماء متبركه
چاپ و نشر آيات قرآني و اسماي جلاله و امثال آن اشكال ندارد، ولي بر كسي كه به دستش مي‌رسد واجب است كه احكام شرعي آنها را رعايت و از بي‌احترامي و نجس كردن و مس بدون وضوي آنها خودداري كند.
نكته1: خودداري كردن از نوشتن لفظ جلاله «الله» به صرف احتمال مس آن توسط افراد بي‌وضو، مانعي ندارد.
نكته 2: كساني‌كه به وسيله دستگاه تحرير، آيات قرآني يا اسماي جلاله و يا نام‌هاي معصومين(ع) را مي‌نويسند لازم نيست در حال تحرير و نوشتن با وضو باشند (اين كار مشروط به طهارت نيست)، ولي از مس نوشته‌ها بدون وضو بايد اجتناب كنند.
- مس اسماء متبركه
استفتائات مقام معظم رهبري
- نابينايان براي خواندن و نوشتن از خط برجسته‌اي معروف به خط بريل كه با لمس انگشتان خوانده مي‌شود، استفاده مي‌كنند. آيا بر نابينايان واجب است كه هنگام فراگيري قرآن كريم و مس اسماء‌طاهره كه با خط برجسته بريل نوشته شده است، وضو داشته باشند يا خير؟
اگر نقاط برجسته علامت حروف هستند، حكم آن حروف را ندارند، ولي اگر درنظر عرف آگاه، به‌عنوان خط محسوب شوند در مس آنها رعايت احتياط لازم است.
- آيا جايز است كه زن حائض گردنبندي را به گردن بيندازد كه نام مبارك پيامبر(ص) بر آن نقش شده است؟
به گردن آويختن آن اشكال ندارد، ولي بنا بر احتياط واجب است كه اسم مبارك پيامبر(ص) با بدن تماس نداشته باشد.
- خانواده‌اي به قصد خير و بركت هنگام خوردن برنج از ظرفي استفاده مي‌كنند كه آيات قرآني ازجمله آيه‌الكرسي روي آن نوشته شده است، آيا اين كار اشكال دارد؟
اگر با وضو باشند و يا غذا را با قاشق از ظرف برمي‌دارند، اشكال ندارد.
- آيا مس نقش كلمات روي انگشترها، جايز است؟
اگر از كلماتي باشد كه شرط جواز مس آن طهارت است، مس آن بدون طهارت جايز نيست.
- به نيت طهارت براي نماز مغرب وضو گرفتم، با اين وضو مس قرآن كريم جايز است؟
بعد از آنكه وضو به‌طور صحيح محقق شد، تا زماني كه باطل نشده است، انجام هر عمل مشروط به طهارت با آن جايز است.
- چنانچه اسامي متبركه مانند نام خدا، آيات قرآن و اسامي معصومين به زبان فارسي، ولي با حروف لاتين (فينگليش) تايپ شود؛ آيا پس از پرينت مي‌توان بدون وضو به آنها دست زد؟ آيا اين نوشته‌ها حكم اسامي متبركه را دارند؟
احكام اسامي متبركه بر مورد يادشده و بر هر خطي كه نوشته شود، جاري است.
- دست زدن به جلد و حاشيه قرآن براي شخص جنب چه حكمي دارد؟
دست گذاشتن روي خط قرآن، براي هر كسي كه طهارت (وضو، غسل و تيمم) ندارد حرام است. اما مس جلد يا حاشيه قرآن اشكال ندارد و تنها مكروه است.
- اگر سكه يا هرچيزي كه متبرك به آيات قرآن يا اسماء متبركه شده است در دستشويي بيفتد حكم استفاده از آن دستشويي چيست؟
احوط كوشش در بيرون آوردن آن است. در صورت عدم امكان احوط عدم استفاده از آن دستشويي است، مگر آنكه حرجي باشد.
- همراه داشتن تلفن همراه كه قرآن و ادعيه در آن ذخيره شده در جاهايي مانند دستشويي و توالت چه حكمي دارد؟
اشكال ندارد.
نظر شما