به گزارش شارا، در این نشست که با حضور اعضای انجمن، صاحب نظران، مدیران و کارشناسان برخی اساتید حوزه ارتباطات و روابط عمومی، دانشجویان و دیگر علاقه مندان برگزار شد، اسماعیل قدیمی پژوهشگر و مدرس ارتباطات با موضوع "معناگرایی، پیش نیاز روابط عمومی حرفه ای؛ رویکردی به دوران پساتحریم" سخن گفت.
دکتر قدیمی با اشاره به موضوع معنا گرایی در روابط عمومی،گفت: معناگرایی در روابط عمومی تجربه ای با پیشینه طولانی است که ما در ایران آن گونه که باید و شاید نتوانسته ایم این رویکرد به روابط عمومی را در عمل به انجام برسانیم. این گونه از روابط عمومی در کشور ما اساسا نتوانسته است، مستقر، درک،تبیین و تحلیل و عملیاتی شود. زیرا هیچگاه به عنوان یک پدیده اجتماعی تلقی نشده و تاسیس آن هم مطلوب و مناسب نبوده است. این در حالی است که در جهان صنعتی از همان ابتدا به عنوان یک حرفه با نقش ارزشمند تاثیرات عمیقی در جهان صنعتی داشته باشد که هیچکدام از این اهداف درایران پیاده نشد.
مترجم کتاب "نظریه های امروز ارتباط" با اشاره به این موضوع که انتخاب روابط عمومی معنا گرا در شرایط حاضر جامعه ایران دلایل و اهدافی دارد، در خصوص دلیل انتخاب این موضوع برای سخنرانی خود گفت: ما می توانیم در حوزه روابط عمومی از شرایط پساتحریم به عنوان یک فرصت استفاده کنیم که برخی از اهم این دلایل بدین شرح است:
- آزمایش راهی متفاوت برای برون رفت از این بن بست 62 ساله
- پیشبرد رویکردهای انتقادی
- ایجاد و استفاده از فرصت های جدید
مدرس مدعو دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی افزود: بررسی واقعیات و آمارهای مشاهده شده و حضوری که ما و شما در صحنه روابط عمومی داریم نشانگر این است که رویکردهای فعلی و جاری ما در روابط عمومی کارآمد نسیت و بدین جهت به جای داشتن روابط عمومی معنا گرا به سوی روابط عمومی صورت گرا رفته ایم و امروز شرایط مناسبی پیش روی ماست تا رویکردمان را تغییر دهیم و در این مسیر باید با شجاعت و رعایت ادب و احترام بزرگان و صاحب نظران روابط عمومی امروزمان را از همان زمان تاسیس نقد کنیم، چشم ها را بشوییم و جوری دیگر ببینیم و با یک آسیب شناسی مبتنی بر اخلاق حرفه ای بررسی کنیم که چرا در این مسیر به بن بست رسیده ایم.
وی ویژگی های این رویکرد به روابط عمومی (روابط عمومی معنا گرا) را که برخی مفاهیم و سرفصل های آن را به شرح زیر بر شمرد:
- توجه به معانی درروابط عمومی انسانی و مناسبات اجتماعی ـ حرفه ای
- تاکید بر تحلیل جامعه شناسانه و علمی
- نگاه سیستمی به روابط عمومی و جزئی از یک سیستم بزرگتر و کلی
- توجه به نمادها، نشانه ها، احساسات و درونیات سرمایه های انسانی به عنوان جلوه های راستین مناسبات اجتماعی مدرن
- نقد کامل گذشته و تعیین درست مسیر آینده
- استفاده از رویکرد آینده پژوهی در باز تاسیس روابط عمومی
وی تاکید کرد: مثلا در مورد جزئیات و با عنایت به آنچه در مکتب شیکاگو مطرح است و بر توجه به جزئیات تاکیددارد،ما بر عکس در بیشتر امور و از جمله روابط عمومی به کلی گویی دست یازیده ایم و همین بی توجهی به جزئیات ما را از مفهومی به عنوان معنا دور کرده است.
و از سویی دیگر نگاه ما به روابط عمومی، نگاه علمی نبوده و از زاویه نگاه جامعه شناسانه و سیستمی که به نوعی درنظریه عمومی سیستم ها مطرح است به این حوزه ننگریسته ایم و از سویی دیگر توجهی به نمادها و نشانه ها که مصادیقی مانند عشق، دوست داشتن،مثبت نگری، صداقت، اعتماد و زیبا دیدن است، دور افتاده ایم که نتیجه آن وضعیتی است که امروز دچار آن هستیم.
دکتر قدیمی، با اشاره به تعریفی که از واژه معنا در ذهن دارد،گفت: البته که برای واژه معنا هم مانند تمامی واژه هایی که در علوم انسانی وجود دارند و از تنوع و گوناگونی برخوردارند، معانی مختلفی از سوی صاحب نظران بیان شده است، اما از نگاه من معنا یعنی داوری و برداشت نسبت به چیزی که واجد ارزش پذیری است. ارزش هایی مانند صداقت، رقابت پذیری،مشارکت،اعتماد، صداقت و ارزش های فراوان دیگری که باید در کلاس های درس روابط عمومی درس داده شوند تا بتوانیم به سوی رویگردی با عنوان معنا گرایی در روابط عمومی حرکت کنیم.
مدرس مدعو دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، با اشاره به تعریف معنا گرایی هم گفت: معنا گرایی یعنی فهم، برداشت، تفسیر و تحلیل مفاهیم و پدیده های اجتماعی بر اساس توجه جدی به ژرفا و گستردگی معانی و درنظر گرفن معانی متفاوت آن ها که در موضوع معنا گرایی در روابط عمومی هم بدان توجه داشته باشیم و در همین جهت اگر توجه داشته باشیم که پساتحریم به معنای دورانی است که در روابط بین المللی ایران،گشایش هایی رخ می دهد و تحریم ها و فشارهای بازدارنده برداشته می شود خواهیم توانست با توجه به این مفاهیم از این شرایط به عنوان فرصتی ارزشمند در مسیر معنا گرایی در روابط عمومی گام برداریم.
وی ضمن اشاره به این موضوع که در چنین شرایطی جامعه، حکومت، دولت و سازمان ها و گروه ها در ایران خواهند توانست از یک ارتباط یازتر و آزادتر و کم تنش تر با دنیای بیرونی برخوردار شوند و این امر برای رشته های دانشگاهی به معنای امکان داد و ستد تجربیات و معلومات و آگاهی های عمومی است، مبانی،رویکردها و پیش فرض های لازم برای عملیاتی شدن روابط عمومی معنا گرا را چنین بر شمرد:
- روابط عمومی مدیریت ارتباطات سازمانی است
- روابط عمومی یک پدیده اجتماعی است
- بدون تفکر و عمل سیستمی نمی توان جامعه مدرن ایجاد کرد
- نزاع تجدد و سنت در ایران بر تحولات جامعه ایرانی تعیین تاثیر گذار دارد
- در ایران تحولات نهادی ناقص است
- رفتار ما ایرانیان نظام مند و مبتنی بر باورهای عمومی نیست
- ما در ایران حتی از الگوهای تبلیغی روابط عمومی کشورهای صنعتی هم محروم هستیم
مدرس داور، راهنما و مشاور پایان نامه های دانشگاه سوره ضمن مقایسه معنا گرایی روابط عمومی سرمایه داری با روابط عمومی ایرانی از ویژگی های روابط عمومی در جهان صنعتی چنین یاد کرد:
- روابط عمومی رشته ای دانشگاهی و محصول اقتصاد سرمایه داری و رقابتی است
- سازمان های مدرن میزبان این رشته اند
- مدیریت علمی ( نه به معنای فردریک وینسلوتایلوری و درمعنای مهندسی، بلکه مدیریت دراکری،آنتونی رابینزی،آلتون مایو ای و . . . به معنای نگاه انسان گرایانه آن) طالب روابط عمومی است.
- تحولات ارزشی و هنجاری پشتوانه این نیازها اجتماعی ( رفتار جدید) است. روابط عمومی در ارتیاط با وظیفه اش در شکل گیری افکار عمومی توسط رسانه های همگانی در فضای عمومی و برای شکل گیری سیاست های عمومی جامعه معنی پیدا می کند
- یکی از نقش های اساسی روابط عمومی این است که رفتار سنتی را که دیگر جواب نمی دهد به رفتار مدرن تبدیل کند
دکتر قدیمی آن گاه با اشاره به این موضوع که چنین کارکردی که مبتنی بر این مبانی، رویکردها و پیش فرض هایی گفته شده باشد، منجر به حرفه ای گرایی درروابط عمومی خواهد شد، استلزامات شکل گرفتن روابط عمومی حرفه ای و نهایتا معنا گرا را چنین توصیف کرد:
- رقابت پذیری جامعه، دولت، احزاب و سازمان ها و گروه ها و افراد
- گره خوردگی با آموزش، دانشگاه و تئوری
- دولت پاسخگو و افکار عمومی طلبکار
- رسانه های پشتیبان مشتریان و مصرف کنندگان
- ارتباط جمعی مبتنی بر اعتماد و احساس مشترک
- سازمان های غیر دولتی و دولتی حامی مشتریان و مصرف کنندگان
- انعطاف پذیری و عدم تصدی گرایی
- استقلال نسبی صنفی ـ تخصصی نسبت به ساختارهای قدرت
- ارزش آفرین
- وجود نظام حقوقی دموکراتیک
- تحول آفرین
- مشتری مدار
- استفاده از فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطی
- تکیه بر خلاقیت و مزیت رقابتی
- بهره وری و کارآیی و اثربخشی
این پژوهشگر ومدرس ارتباطات به اشاره به اهمیت و تاثیر گذاری سیستم های مدیریتی و نسبت عمیق و ژرف روابط عمومی با آن گفت: مدیریت باید علم گرا، شایسته سالار، خلاق و نوآور، متفکر و معتقد به عمل سیستمی،رقابت پذیر، بهره ور، مشتری مدار و اطلاعات گرا باشد،در غیر این صورت ما شاهد ظهور و بروز روابط عمومی حرفه ای نخواهیم بود.
وی در خصوص ارتباط مدیریت و شخصیت و نقش دانشگاه هم گفت: شخصیت مدیران و کارشناسان و کاروزان روابط عمومی نقشی تعیین کننده در کلیت و برآیند این حرفه در جامعه دارد و اصولا افراد درون گرا و یا با نگاه اقتدار گرایانه نمی توانند مدیران خوبی برای روابط عمومی باشند. ضمنا نقش دانشگاه و نظام آموزشی در یک جامعه و در پیشرفت یک حرفه خیلی مهم است و اولویت ها،تخصص ها و پیشنهادهای عملی و هدایت نظری در پیشرفت روابط عمومی انکار ناپذیر است. همچنین اندیشمندان و صاحب نظران متعهد و خلاق کلید فتح حرفه ای گرایی و پیشرفت مدیریت ارتباطات سازمانی و روابط عمومی بوده اند.
دکتر قدیمی تحلیل کلی خود را هم از بحث ارائه شده چنین جمع بندی و بیان کرد: روابط عمومی یک حرفه است که پیشرفتش به تحولات نهادی و روابط انسانی، اجتماعی مدرن و سنتی و مبتنی بر معنا گرایی، همکاری، اعتماد، عدالت، انصاف و اخلاق حرفه ای و نظریه پردازی وابسته است.
روابط عمومی بدون استانداردهای رفتارها و نظارت های تخصصی و جود انجمن های حرفه ای و قوانین و نظام حقوقی مشتری مدار و فضای رقابتی سالم بوجود نمی آید.
این استاد دانشگاه و صاحب نظر در زمینه تئوری های ارتباطات درپایان نتیجه گیری خود را چنین بیان کرد:
- روابط عمومی در ایران بدون توجه به معانی انسانی، اجتماعی، ارتباطی و اطلاعاتی و مرتبط با وضعیت اثربخش و نهادی ترویج نمی شود و کمتر کسی یا موسسه ای به اصلاح راستین متعهد است.
- دولتی بودن و فضای غیر رقابیت و نقش ضعیف دانشگاه ها بزرگترین معضلات روابط عمومی غیر حرفه ای را تشکیل می دهد
- روابط عمومی درایران تنها یک شغل و نه یک حرفه برای خالی نبودن عریضه در نوگرایی صوری نهادها و سازمان های به شدت دولتی است
- سهم دانشگاه ها و فعالان و موسسات خصوصی در بهبود رویکردهای کنونی تعیین کننده است
- هماهنگی و ایفای نقش همه عناصر خانواده روابط عمومی لازمه پیشرفت این حرفه است.
سخنران محوری یکصد و هشتاد و دومین نشست تخصصی انجمن روابط عمومی در پایان پیشنهادات خود را که به زعم وی می توانند باعث شکل گیری روابط عمومی معنا گرا در شرایط پسا تحریم شود این گونه برشمرد:
- جایگزین کردن نگاه معنا گرایانه به جای نگاه صورت گرایانه
- ایجاد ترتیباتی برای هم افزایی نیروهای مصروف به پیشرفت روابط عمومی
- برقراری دیالوگ و گفت و گو بین موسسات خصوصی،دانشگاه ها و مبادی دولتی در خصوص بهبود این حرفه
- برقراری رابطه اثربخش با دانشگاه های کشورهای پیشرفته.
گفتنی است قبل از سخنرانی دکتر اسماعیل قدیمی، سید غلامرضا کاظمی دینان ضمن خیر مقدم و با اشاره به اهمیت ارتباط در حوزه کاری روابط عمومی ها، در خصوص مسئولیت اجتماعی موسسات و نهادهای دولتی و خصوصی مطالبی ییان کرد.
در پایان این نشست هم در میزگردی با حضور سخنرانان و مدعوین ویژه این نشست موضوع مسئولیت اجتماعی بخصوص در حوزه روابط عمومی مورد بحث و تبدل نظر قرار گرفت.
نظر شما