براساس گزارش ديسكاوري، رصد‌گر تداخل‌سنج امواج گرانشي ليزري يا ليگو (LIGO) از تاسيساتي در واشنگتين و لويزيانا برخوردار است كه براي رديابي عبور امواج گرانشي از ميان فضا-زمان طراحي شده‌اند. امواج گرانشي به واسطه شتاب‌گرفتن و كاهش سرعت توده‌هايي كلان در جهان ايجاد مي‌شوند، و گفته مي‌شود رويداد‌هاي بزرگ كيهاني از قبيل برخورد سياه‌چاله‌ها و ابرنواخترها عامل ايجاد اين امواج باشند. مانند ريزامواجي كه پس از پرتاب يك سنگ درون يك بركه روي سطح آب ايجاد مي‌شوند، امواج گرانشي روي سطح فضا-زمان ريزامواج ايجاد كرده و انرژي اين رويداد‌ها را به همراه خود حمل مي‌كنند.
توانايي در رديابي اين امواج آغازگر عصري جديد در نجوم امواج گرانشي خواهد‌بود، دوراني كه در آن با استفاده از امواج گرانشي مي‌توان از وقوع شديد‌ترين رويداد‌هاي كيهاني در جهان هستي آگاه شد.
اولين رصد‌هاي ليگو در سال 2002 آغاز شده و در سال 2010 به پايان رسيدند اما در مدت اين هشت سال، ليگو نتوانست هيچ موج گرانشي را رديابي كند. از اين رو به واسطه ارتقا تجهيزات اين رصد‌گر به منظور كاهش ميزان پارازيت‌هاي ناخواسته ليگوي پيشرفته اكنون با دقت بيشتري به دنبال ريزامواج ظريف و نامحسوس در فضا‌زمان خواهد بود.
به گفته گروه گرداننده اين پروژه، اين رصد‌گر جديد و ارتقا يافته بايد بتواند امواج گرانشي را از فاصله 225 ميليون سال نوري رديابي كند،اين درحالي است كه در سال‌هاي آخر فعاليت ليگو،اين دستگاه تنها توان رصد امواج در فاصله 65 ميليون سال نوري را داشت. به بيناي ديگر، ليگوي ارتقا يافته اكنون مي‌تواند امواج گرانشي در فاصله‌اي 10 برابر فاصله كهكشان اندرومدا را رديابي كند. يعني ليگو اكنون مي‌تواند به حجمي از فضا دسترسي پيدا كند كه 27 برابر بيشتر از قبل است.
امواج گرانشي پديده‌اي است كه در نظريه نسبيت عمومي اينشتين پيش‌بيني شده‌است و فيزيك‌اخترشناسان با كمك رصد تاثيرات جانبي آنها به اين نتيجه رسيدند كه چنين امواجي واقعا وجود دارند. اما رصد مستقيم امواج گرانشي در فضاي محلي كار به شدت دشوار و غيرممكني بوده‌است. اين حقيقت كه ليگو تاكنون موفق به رديابي آنها نشده به اين معني است كه اين امواج بسيار ضعيفند و رديابي آنها به تجهيزاتي بسيار قدرتمند و حساس نياز دارد زيرا به گفته محققان اين امواج بسيار ريز و نامحسوسند.
با عبور امواج گرانشي از ميان تار و پود زمان‌فضا نوسانات بسيار كوچكي در آن ايجاد مي‌شود كه ليزرهاي ليگوي پيشرفته بايد توانايي رديابي آنها را داشته‌باشد زيرا اين سيستم اكنون از توانايي رديابي نوساناتي به كوچكي يك ميلياردم عرض يك اتم برخوردار است. با اين‌همه اين احتمال نيز وجود دارد كه سيستم تداخل‌سنج دستگاه به دليل حساسيت بالايي كه دارد سيگنال‌هاي ناخواسته يا نويزها را رديابي كند. از اين روست كه دو تاسيسات اين پروژه در دو جهت متضاد در آمريكا قرار گرفته‌اند تا در صورتي كه يكي از آنها سيگنالي را رديابي كرد و ديگري متوجه آن نشد، سيگنال از دور مطالعات حذف شود.
با اين‌همه ارتقا تجهيزات اين تاسيسات باعث شده تا ردياب‌هاي اين دستگاه با دقت بيشتري به ريزترين سيگنال‌ها گوش بسپارد و اولين قدم در قلمرو نجوم امواج گرانشي را بردارد.
نظر شما