به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نیروی دریایی ارتش، پرداختن به موضوع موقعیت ژئوپلیتیکی، تاریخ قدرت دریایی، نقطه استراتژیک تنگه هرمز و قرار گرفتن ایران در موقعیت استراتژیک منطقه خاورمیانه می‌تواند از جمله مباحث مقدماتی باشد که ذهن انسان را به قدرت دریایی کنونی ایران، راهبردهای جدید و چشم اندازهای آتی نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران رهنمون سازد.
آنچه در مبحث پیش رو می‌خوانید تنها به ملزومات، راهبردها و چشم اندازهای نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در جهت حضور در آب‌های آزاد و بین‌المللی به منظور دستیابی به قدرت دریایی برتر در منطقه و جهان اشاره شده است که شما علاقه مندان به مباحث نظامی و دریایی را به خواندن آن دعوت می‌کنیم.
نظام جمهوری اسلامی ایران به لحاظ دارا بودن ظرفیت بالا در تغییر ساختار نظام کنونی بین المللی در کانون توجه کشورهای مختلف جهان قرار گرفته است.
کشورها از لحاظ ژئوپلیتیکی دارای 4 ویژگی هستند:
1-کشورهای بری:کشورهایی هستند که به دریا دسترسی ندارند مانند کشور افغانستان؛ این وضعیت جغرافیایی در نوع مدیریت کشور تاثیرگذار است.
2-کشورهای بحری:کشورهایی که در محاصره کامل دریا و آب قرار دارند مانند کشور ژاپن.
3-کشورهای ساحلی: یک ضلع و بخشی از اراضی آن کشورها به دریا متصل می شوند مانند کشور ایران.
4- تقسیم بندی کشورها از لحاظ موقعیت استراتژیک و راهبردی به این شکل که یک کشور یا دارای موقعیت استراتژیک باشد یا در نقطه استراتژیک قرار گرفته باشد، از این لحاظ جمهوری اسلامی ایران هم دارای موقعیت استراتژیک است؛ تنگه هرمز و قرار گرفتن آن در حد فاصل جزایر ابوموسی، تنب کوچک و بزرگ که به لحاظ عمق زیاد این منطقه برای لنگر انداختن ناوهای جنگی و انجام عملیات دریایی موقعیت خوب و مهمی دارد.
معروف است که در دنیا 14 موقعیت استراتژیک وجود دارد که یکی از آنها تنگه هرمز می باشد. این از لحاظ موقعیت استراتژیک تنگه هرمز که بیشترین محموله‌های انرژی جهان از این معبر عبور می کند.
از طرف دیگر جمهوری اسلامی ایران در منطقه استراتژیک دیگری به نام خاورمیانه قرار گرفته است. از این جهات ایران از لحاظ ژئوپلیتیکی دارای موقعیت ساحلی استراتژیک است، این موقعیت ژئو پلیتیکی الزاماتی را برای اداره کشور می طلبد و شکل مدیریت و سیاست گذاری آن مطمئناَ با کشوری مانند افغانستان و ترکیه بسیار متفاوت خواهد بود.
این قبیل کشورها الزاماتی خاص را در مدیریت بخش‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و نظامی دارند که آنچه مد نظر ما در این مبحث است مقوله قدرت نظامی ساحلی و دریایی است. کشورهایی به مانند کشور ما اگر بتوانند از موقعیت قدرت دریایی خود خوب استفاده کنند مطمئنا توانسته یا خواهند توانست بر بخشی از جهان یا همه آن سیطره پیدا کنند، مانند کشور انگلیس علی‌رغم نداشتن منابع عظیم انرژی یا کشور پرتغال و اسپانیا که در برهه‌هایی از تاریخ دارای قدرت دریایی زیادی بودند. بطور کلی می‌توان اینگونه نتیجه گیری کرد که کشورهایی که توانسته اند قدرت دریایی خود را حفظ و آن را گسترش دهند توانستند در اداره جهان نقش داشته باشند مانند کشور انگلستان و کشورهایی که نتوانسته اند قدرت دریایی خود را حفظ کنند و گسترش دهند از موازنه قدرت بین المللی و اداره جهان کنار گذاشته شدند مانند کشور اسپانیا و پرتغال.
البته لازم به ذکر است تنها داشتن موقعیت قدرت دریایی در گسترش بسط نفوذ آن کشور ها در نقاط دیگر جهان کافی نیست بلکه ملزوماتی مانند داشتن عمق استراتژیک، منابع و نیروی انسانی کافی، لازمه همراهی با قدرت دریایی است.
قدرت دریایی به تنهایی به دست نمی آید بلکه نیازمند 4 بعد اساسی است. بعد اول مسئله «باور» است یعنی مسئولین و سیاست گذاران آن کشور به این باور برسند که کشورشان به قدرت دریایی نیازمند است. کشور ایران دارای چندین برهه و دوره قدرت دریایی بوده است. دوره اول زمان حکومت هخامنشیان است که ایران دارای قدرت دریایی زیادی بود که در یکی از حملات خود توانست کشور آتن و جنوب اروپا را به تصرف خود درآورد، که ساخت فیلم 300 توسط شرکت فیلم سازی هالیود را می‌توان در جهت وارونه نشان دادن و عقده گشایی غربی‌ها از ایرانیان در این موضوع قلمداد کرد.
قدرت دریایی ایرانیان ادامه داشت تا زمان حمله اعراب به ایران و افتادن قدرت به دست اعراب، که مع الاسف تا مدت‌های زیاد قدرت دریایی ایران به سیر قهقرایی رفت، زمانی در حدود 950 سال. اما با ظهور قدرت صفوی، دوباره ایران به قدرت دریایی توجه نشان داد، اما موضوع قدرت دریایی فقط به خلیج فارس و جنگ با پرتغالی‌ها با کمک دولت بریتانیا محدود شد. با این حال با وجود 200 سال حکومت صفوی قدرت دریایی قابل اعتنایی به دست نیامد، ولی عزم آن در سیاست‌مداران وجود داشت. بعد از آن تا مدت‌ها دوباره قدرت دریایی ایران تحت الشعاع ضعف حکومت مرکزی قرار گرفت.
اما با ظهور نادرشاه، وی به دریانوردی توجه ویژه ای داشت به شکلی که دستور ساخت کارخانه کشتی سازی در بوشهر را داد که قرار بود چوب آن از شمال تهیه شود ولی با کشته شدن نادر این حرکت او نیز به فراموشی سپرده شد. این مسئله در دوره قاجاریه نیز کماکان ادامه داشت تا اینکه با حمایت‌های سیاسی و نظامی آمریکا قدرت نیروی دریایی در حکومت پهلوی دوم دوباره ساماندهی و تجهیز شد.
البته عمده ماموریت نیروی دریایی رژیم شاهنشاهی، ایجاد امنیت برای صادرات نفت به کشورهای غربی و آمریکا بود. ما در تاریخ معاصر، قدرت دریایی قوی و بلامنازعی در حوزه خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند نداشتیم. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و آغاز جنگ تحمیلی توجه به دریا و قدرت دریایی و بسط و گسترس آن در سطح منطقه و آب‌های بین المللی تحت الشعاع جنگ و هزینه‌های سرسام آور آن قرار گرفت و محقق نشد. در دوران بازسازی و دولت اصلاحات نیز این مسئله اساسی مغفول ماند تا اینکه در چند سال اخیر با تدابیر حکیمانه مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا اهمیت این مسئله و لزوم پیگیری جهت دستیابی به قدرت بین المللی دریایی ایران آشکار شد.
از طرف دیگر در بحث دستیابی به قدرت دریایی ملزوماتی وجود دارد که از آن جمله می توان به دستیابی به فناوری دریایی در ساخت تجهیزات و شناورهای تجاری و نظامی اشاره کرد. خوشبختانه هم اکنون عزم و توان خوبی در ساخت تجهیزات و شناورهای نظامی و تجاری در کشور به وجود آمده است که از جمله آنها می توان به ساخت کشتی های غول پیکر تجاری و شناورهای نظامی (ناو و ناوچه) اشاره کرد.
ایران در بخش حمل و نقل کالا، نفت و ترانزیت دریایی دارای ناوگان تجاری وسیع و گسترده‌ای است که این مسئله ایران را جز 10 کشور صاحب ناوگان گسترده تجاری جهان ارتقاء داده است. اما موضوع بحث ما قدرت نظامی دریایی است و این مهم برای کشور به دست نمی آید مگر با حضور ناوگان نظامی ایران در آب‌های بین المللی و ساخت تجهیزات و نیازمندی‌ها توسط متخصصان داخلی که خوشبختانه این امر با ساخت ناوهای موشک انداز، ناوشکن، زیردریایی با تناژهای مختلف و حضور ناوگان نیروی دریایی ارتش در خلیج عدن و شمال اقیانوس هند در حال محقق شدن می‌باشد.
توجه به گسترش حیطه ماموریت نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی در بهترین حالت خود قرار دارد و اوج اهمیت این مسئله را می توان در فرمایشات مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم دریایی نوشهر درسال 88 دریافت آنجا که فرموند:«نیروی دریایی در بسیاری از نقاط عالم و در کشور ما یک نیروی راهبردی است.»
البته پرواضح است نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به لحاظ پیشینه ایثارگری در هشت سال دفاع و داشتن ظرفیت بالای قدرت و توانمندی، لیاقت اطلاق «نیروی راهبردی» را از زبان مقام معظم رهبری داشته است و همچنین محصور ماندن در سواحل داخلی خلیج فارس و دریای عمان نخواهد توانست یقیناَ عنوان نیروی راهبردی را برای نیروی دریایی ارتش به ارمغان بیاورد.
آنچه به تحقیق مورد نظر مقام معظم فرماندهی کل قوا در این زمینه می باشد حضور نیروی دریایی ارتش در آب‌های آزاد و بین‌المللی است که ضرورت این مسئله در وهله اول ایجاد امنیت برای ناوگان نفتی و تجاری جمهوری اسلامی ایران در خلیج عدن و شمال اقیانوس هند است و در وهله دوم گسترش اقتدار سیاسی و حق طلبانه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در آب‌های بین المللی و آزاد جهان است.
بحث باقی‌مانده در ملزومات دستیابی به نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران بحث همت، تلاش، همکاری و مساعدت‌های دلسوزانه فرماندهان، مسئولین و کارکنان این نیروی سرافراز است که به صبر، استقامت و پشت‌کار خود خواهند توانست خواست قلبی مقام معظم رهبری را در چشم انداز این نیرو هرچه سریع‌تر به منصه ظهور برسانند.
نظر شما