این روزها تب فوتبال داغ است. شمارش معکوس قبل از شروع جام جهانى، حدس و گمان و شرط بندى و امیداوارى‌ها. این بار جام قهرمانى نصیب کدام تیم خواهد شد؟ این هم از آن سوالهایى است که با محاسبه‌ى علمى هم نمى‌توان جوابش را داد. برخى از کارشناسان ورزش مثل Martin Lames مارتین لامس، پروفسور دانشگاه Augsburg آگسبورگ معتقدند مهمترین فاکتور تعیین کننده برد، شانس است نه بازى خوب!
نتیجه تحقیقى ده ساله نشان مى‌دهد یک سوم و گاه حتى یک دوم توپهاى که گل مى‌شوند، نتیجه خوش شانسى بودند. کارشناسان ورزش دانشگاه آگسبورگ ده سال است که بازیهاى فوتبال لیگ‌هاى دسته اول اروپا را دنبال مى‌کنند. آنها معتقدند فرمول ریاضى ثابتى در مورد خوش شانسى در فوتبال صدق مى‌کند. فرمولى که به سادگى قابل تصور و فقط نیازمند کمى دقت است.
عالى است وقتى توپ وارد دروازه مى‌شود، البته فقط به دلیل پاس خوب و دقیقى که از گوشه زمین روى دروازه سانتر و بعد تبدیل به یک گل تماشایى شده است. اما لامس و همکارانش معتقدند بسیارى از گلهاى بازى فوتبال نتیجه بازى خوب نیستند، بلکه به سادگى و فقط دست بر قضا با خوش شانسى گل شدند. باور این تئورى براى طرفداران فوتبال و بازیکنان چندان ساده نیست. اما پروفسور لامس مدتهاست که بر روى بازى فوتبال تحقیق مى‌کند. او مى‌گوید: ”به عنوان مثال وقتى ضربه آزاد به یکى از بازیکنان دیوار دفاعى مى‌خورد و بعد به کنج دروازه منحرف مى‌شود، درحالیکه دروازه‌بان گوشه دیگر دروازه جاگرفته و هیچ شانسى براى گرفتن این توپ ندارد، نمى‌شود گفت که توپ طورى شوت شد که به دیوار دفاع بخورد و به گوشه دیگر دروازه منحرف شود . این ضربه کاملأ شانسى گل شده است.“
لامس معتقد است تمامى کارشناسان و همه طرفداران فوتبال باشگاهى مى‌دانند که نتیجه بازى فقط به مهارت بازیکنان ربط ندارد. لامس: ”در فوتبال این طورى است که براى برد فقط نتیجه مهم است، این هم در هر صورت غیر طبیعى نیست که بگوییم یک بازى مهم در اصل فقط با یک گل تصادفى به نتیجه رسید.“
اما سهم تصادف در هر بازى چقدر است؟ این سوالى است که مارتین لامس را به خود مشغول کرده است. مدتهاست که او و همکارانش در این مورد تحقیق مى‌کنند. لامس:” یک سوم تا یک دوم گل‌ها مى‌توانند نتیجه تصادف باشند. یعنى اینکه یک ضریب ثابت براى گل شدن هر شوت وجود دارد. یک کم بى‌انصافى است! ما رویهم رفته در این مدت دوهزار و ششصد گل را بررسى کردیم گلهاى که از ده سال پیش تا به حال در بازیهاى بوندس‌لیگا، لیگ دسته اول باشگاههاى فرانسه و اسپانیا به ثبت رسیدند. در کمال ناباورى یک ضریب ثابت براى تأثیر تصادف و دخالت شانس وجود دارد. اینطور به نظر مى‌رسد که فاکتورریاضى ثابتى براى هر بازى فوتبال صدق مى‌کند.“
اینطور که مارتین لامس و همکارانش ادعا مى‌کنند حدود چهل تا پنجاه درصد گل‌ها نتیجه خوش‌بیارى بودند. لامس: ”ممکنه که ضربه‌اى که از چهل مترى به گوشه رفته تصادفى روى پاى بازیکن حمله کمانه کرده باشه یا به دروازه‌بان یا به تیر دروازه خورده باشه. نکته‌هاى که ما در بازى مشخص کردیم نکات جالبى هستند. مثلأ وقتى خط دفاع با یک برگشت اشتباه به گل شدن توپ کمک کرده نمى‌توان گفت که گل حق تیم حمله کننده بوده”
بالا بودن نقش شانس جذابیت فوتبال را بیشتر مى‌کند. این شانس در فوتبال، نمک بازى است. همان دلیلى که طرفداران فوتبال هر بار به خاطرش به استادیوم مى‌روند. لامس:”براى اینکه مى‌توااند این طور باشد که با یارى شانس، تیم مورد علاقه برنده شود.“ اما به زور که نمى‌توان شناس آورد!! لامس معتقد است:” بد نیست مربیان فوتبال نگاهى به نتیجه این بررسى بیاندازند. وقتى ضریب شانس در ضربه‌هاى گل اینقدر بالاست، بد نیست که در تمرینها هم به این نکته توجه شود. مثلأ بازیکنان خط حمله به تناسب جایگزین شوند طورى که بتوانند در شرایط تصادفى مثل احتمال برخورد توپ به تیر دروازه هم عکس‌العمل مناسب نشان بدهند.“
در جام جهانى امسال هم بى‌تردید، هستند تیم‌هاى که تصادفى بالا بیایند و یا تیم‌هاى محبوبى که با بد بیارى حذف شوند. لامس با اطمینان مى‌گوید:” بخصوص در این تورنمت‌ها شانس حتمأ جایى یارى مى‌کند. اما اگر تیمى ببازد و جذف شود، دیگر فرصتى باقى نمى‌ماند. این حذف زود هنگام اگر براى آلمان اتفاق بیافتد فاجعه است!“
در انتها بد نیست اشاره کنیم، کم نیستند آنهایى که معتقدند میزبان جام جهانى اصلأ وقتى بالا مى‌آید که شانس بیاورد.
