اما نه مثل غلامعلي/ كه از درخت به زير افتاده/ پس گاوان از گرسنگي ماغ كشيدند/ و با غيظ ساقه‌هاي خشك را جويدند/ چه كسي براي گاوها علوفه مي‌ريزد؟»
شاعر بعد از گلبانو، حيدر، فاطمه و غلامحسين مثال مي‌زند و هر بند را با پرسشي مربوط به آن شخص تمام مي‌كند: «چه كسي جاجيم مي‌بافد؟»/ «چه كسي اسب‌هاي وحشي را رام مي‌كند؟»/ «چه كسي گندم‌ها را به خرمنجا مي‌برد؟/ و... و با اين سطرها شعر را به پايان مي‌رساند كه: «من هم مي‌ميرم/ اما در خياباني شلوغ/... پس دو روز بعد/ در ستون تسليت روزنامه/ زير يك عكس 4×6 خواهند نوشت/ اي آن‌كه رفته‌اي.../ چه كسي سطل‌هاي زباله را پر مي‌كند؟»
اين نقد هم‌چنان بر زندگي بسياري از ما وارد است كه انگار نقش اصلي و مهم ما توليد زباله يا پسماند است و متأسفانه اين زباله يا پسماند را هم طوري دور مي‌اندازيم كه نه‌فقط امكان استفاده از آن را نمي‌دهيم كه خود بر آلودگي و ضرر آن مي‌افزاييم. حالا هر‌از‌گاهي مي‌خواهيم به اين موضوع و نكات مرتبط به آن بپردازيم.
پسماند، نام تازه‌ي زباله
انسان هميشه و براي تداوم زندگي و آسايش و امنيت خود، ناگزير به مصرف بعضي مواد بوده و هست. چه به‌عنوان غذا و چه به‌شكل لوازم خانه يا وسايل سفر و...
معمولاً پس از اين فعاليت‌هاي روزمره‌ي زندگي، چيزهايي اضافه باقي مي‌ماند كه قبلاً بيش‌تر به اين مواد زايد به‌چشم چيزهاي بي‌ارزشي نگاه مي‌كردند كه بايد دور ريخته شوند و از بين بروند و به آن‌ها زباله مي‌گفتند. امروزه بشر از يك‌سو، به زيان حجم زياد اين مواد زايد و آلودگي‌هاي ناشي از دفع نادرست آن‌ها در طبيعت پي برده و از سوي ديگر به روش استفاده‌ي مجدد از بعضي يا بسياري از اين مواد، دست يافته است.
با اين وصف حالا ديگر به اين مواد پسماند مي‌گوييم. هرچند هنوز خيلي‌ها از همان نام قديمي يعني زباله يا مترادف‌هاي ديگر آن مانند آشغال و خاكروبه استفاده مي‌كنند.
فايده‌ي تغيير نام
ممكن است اين سؤال مطرح شود كه خب، بالأخره انسان براي ادامه‌ي زندگي ناچار به مصرف است و هنگام مصرف بخش‌هايي از آن‌چه مصرف مي‌كند اضافه و غيرقابل استفاده به‌جا مي‌ماند كه همان پسماند يا زباله ناميده مي‌شود. حالا مي‌گوييد چه‌كار كنيم؟ زندگي نكنيم تا پسماند توليد نشود؟ معلوم است كه اين جواب درستي نيست و بايد بپذيريم كه توليد پسماند بخشي جدايي‌ناپذير از زندگي روزانه‌ي هر يك از ماست.
اما اين همه‌ي موضوع نيست. يعني قرار نيست فقط با تغيير نام زباله به پسماند يك بازي زباني صورت بگيرد، بلكه اين تغيير نام، پيام يا پيام‌هايي هم با خود دارد. يكي اين‌كه معمولاً زباله را بي‌ارزش و به‌درد نخور و بد و... مي‌دانستيم و حتي براي هر نوع دورريختني، آن را به‌كار مي‌گرفتيم، اما حالا مي‌خواهيم با نگاهي متفاوت به پسماند نگاه كنيم.
البته پسماند به هر چيزي كه مي‌خواهيم آن را دفع كنيم گفته نمي‌شود، بلكه به مواد جامد، مايع و گاز (غير از فاضلاب) گفته مي‌شود كه مستقيم يا غيرمستقيم حاصل فعاليت انسان است و از نظر توليدكننده، زايد تلقي مي‌شود. مواد زايدي كه هرچند ناگزير از توليد آن هستيم، ولي مي‌توانيم براي توليد كم‌تر آن هم برنامه بريزيم.
علاوه بر اين، پسماند بي‌ارزش نيست، بلكه با شناخت انواع آن و آموختن روش‌هاي جداسازي يا تفكيك و بعد هم آماده‌سازي آن براي دفع هم از مشكلات پسماند كم مي‌كنيم و هم امكان استفاده‌ي مجدد از آن را فراهم مي‌كنيم. با اين نگاه، درواقع پسماند نه‌فقط بي‌ارزش نيست كه خود سرمايه‌اي ارزشمند تلقي مي‌شود كه گاه طلاي كثيف لقب مي‌گيرد.
انواع پسماند
ما بيش‌تر با نوع عادي پسماند يا پسماند خانگي روبه‌روييم. اما خوب است بدانيم كه قانون مديريت پسماند انواع آن را در پنج دسته به اين شرح طبقه‌بندي مي‌كند:
پسماند ويژه (خطرناك خانگي)
پسماندهايي كه هرچند ممكن است خانگي باشند، اما دست‌كم به‌دليل يكي از ويژگي‌هاي خطرناك مانند سم‌داشتن، بيماري‌زايي، قابليت انفجار، خورندگي و... در حد بالا، براي زندگي خطرناكند.
نمونه‌هاي پسماندهاي ويژه يا خطرناك خانگي عبارتند از: تجهيزات الكتريكي و الكترونيك، باتري، لامپ و تجهيزات روشنايي، سوزن و سرنگ، داروهاي تاريخ‌ِ مصرف گذشته، دماسنج حاوي جيوه، اَسِتون و لاك ناخن، لكه‌بر و چربي‌زداي شيميايي، رنگ مو، رنگ، چسب، تينر، ضد يخ خودرو، روغن خودرو، روغن خوراكي استفاده شده، حشره‌كش، افشانه و اسپري‌هاي بدن، واكس، مواد شيميايي عكاسي و...
شناسايي پسماندهاي خطرناك: هنگام خريد يا استفاده و مهم‌تر از همه، هنگام دورريختن محصولاتي كه مصرف كرده‌ايم مي‌توانيم به برچسب يا علامت‌هايي كه روي آن درج شده دقت كنيم. اين علايم به شناسايي پسماندهاي خطرناك كمك مي‌كنند.
پسماند پزشكي
همه‌ي پسماندهاي عفوني و زيان‌آور بيمارستان‌ها، مراكز بهداشتي، درماني، آزمايشگاه‌ها و...
پسماند عادي (خانگي)
همه‌ي پسماندهايي كه از فعاليت‌هاي روزمره‌ي انسان‌ها در خانه، محل كار، مدرسه و ديگر نقاط شهر و روستا توليد مي‌شوند.
اين پسماندها به دو دسته‌ي خشك و تر تقسيم مي‌شوند.
پسماند كشاورزي
پسماندهايي مانند فضولات، لاشه‌ي حيوانات (دام، پرنده‌ها و آبزيان) و محصولات كشاورزي فاسد يا غيرقابل‌مصرف.
پسماند صنعتي
تمام مواد زايدي را در بر مي‌گيرد كه از فعاليت‌هاي صنعتي، معدني، پالايشگاهي و صنايع گاز، نفت، پتروشيمي، نيروگاهي و... باقي مي‌ماند مانند براده‌ها، سرريزها و لجن‌هاي صنعتي.
نظر شما