نگاه توسعه‌ای به فضای سبز پایتخت

توسعه فضای سبز پایتخت در طول سال‌های گذشته رشد قابل‌توجهی داشته است. سال ۸۴سرانه فضای سبز ۸/۵ مترمربع بوده که پس از گذشت ۱۰سال در حال حاضر به ۱۵/۵مترمربع رسیده است که رشدی ۸۲درصدی داشته است.

آلودگي‌ هوا در اين سال‌ها باعث شده‌است بيشترين توجه مديريت‌شهري تهران به افزايش سرانه فضاي سبز درون شهري و برون شهري متمركز شود. توسعه كمربند سبز در حريم تهران كه براساس مصوبه دولت مي‌بايد به 50هزار هكتار برسد، هم‌اكنون به بيش از 39هزار هكتار رسيده و قرار است شهرداري تهران در برنامه پنجساله دوم 11هزار هكتار باقيمانده را جنگل‌كاري كند. مديرعامل سازمان بوستان‌ها و فضاي سبز شهر تهران با اشاره به جنگل‌كاري 39هزار هكتاري در قالب طرح كمربند سبز در حاشيه تهران گفت: سرانه فضاي سبز برون‌شهري پايتخت رقم قابل توجهي است كه تا پايان برنامه 5ساله افزايش 3/5متري خواهد داشت و از 23/5مترمربع در حال حاضر به 27مترمربع در سال 97 خواهد رسيد. علي محمد مختاري همچنين از توسعه فضاي سبز شهري در داخل شهر تهران به‌عنوان يك اولويت افزود: در سال84 تعداد بوستان‌هاي تهران در حدود هزار و 200بوستان بود كه با توجه ويژه طي سال‌هاي گذشته اين ميزان به بيش از 2هزار و 124بوستان رسيده‌است.

به گفته وي تعداد بوستان‌هاي تهران تا سال 57 و در زمان پيروزي انقلاب اسلامي تنها 75بوستان بود. با توسعه شهر و تا سال 65بيش از 63بوستان در تهران ساخته شد. از سال 65تا سال 84 نيز شاهد رشد تعداد بوستان‌هاي پايتخت بوديم كه به هزار و 200بوستان رسيد. بخش عمده‌اي از بوستان‌هايي كه تا پيش از سال 84 ساخته شد، بوستان‌هاي محله‌اي و منطقه‌اي ‌بودند و كمتر بوستاني با ابعاد فرامنطقه‌اي احداث شده‌بودند. در طول سال‌هاي گذشته ساخت بوستان‌ها در پايتخت سرعت بيشتري گرفت و بيش از هزار بوستان طي يك دهه گذشته در پايتخت احداث شده است. بخش عمده‌اي از اين بوستان‌ها، عملكردي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي و حتي ملي داشته‌اند.

بيشترين بوستان‌ها

براساس گزارش سازمان بوستان‌ها و فضاي سبز شهر تهران، بيشترين ميزان بوستان‌هايي كه در مناطق شهر تهران احداث شده‌است، در مناطق4، 2، 5، 1و 20 بوده ‌است. در منطقه 4شهر تهران 247بوستان احداث شده است و اين منطقه در صدر مناطق شهرداري تهران براي احداث بوستان قرار دارد. منطقه 2شهرداري نيز با ساخت 202بوستان طي يك دهه گذشته دومين جايگاه را به‌خود اختصاص داده و توانسته‌است سرانه فضاي سبز خوبي براي شهروندان ساكن در اين منطقه فراهم آورد. منطقه 5شهرداري نيز با احداث 201بوستان و منطقه 1شهرداري هم با احداث 191بوستان در رده‌هاي سوم و چهارم جاي گرفته‌اند. اما منطقه 20شهرداري با احداث 152بوستان در رده پنجم منطقه پيشرو در احداث بوستان جاي گرفته است.

ثروتمندان فضاي سبز تهران

با وجود پهنه جغرافيايي و جمعيتي شهر تهران، سرانه فضاي سبز شهر تهران در مناطق 22گانه متفاوت است. برخي مناطق با داشتن سرانه‌هاي بالا توانسته‌اند فضاي دل‌انگيزتري براي زندگي شهري فراهم كنند و برخي مناطق نيز همچنان در محدوده خط قرمز جاي گرفته‌اند.

براساس اطلاعات سازمان بوستان‌ها و فضاي سبز شهر تهران منطقه 22شهرداري تهران با داشتن سرانه 65/2مترمربعي ثروتمندترين منطقه شهر تهران به لحاظ سرانه فضاي سبز شهري است. پس از آن منطقه 21جاي گرفته است كه سرانه فضاي سبز 34/3مترمربع را داراست. منطقه 19شهرداري تهران با داشتن سرانه 27/7 مترمربع در رده سوم ثروتمندترين منطقه شهر تهران به لحاظ سرانه فضاي سبز جاي گرفته است. منطقه 4نيز با داشتن سرانه 6/24مترمربع چهارمين منطقه برخوردار بوده و منطقه 2هم داراي سرانه فضاي سبز 21/7مترمربع در رده پنجم جاي گرفته است.

كم برخورداران

تراكم جمعيت و محدوديت در فضاهاي عمومي در برخي مناطق، باعث شده تا سرانه فضاي سبز شهر تهران توسعه نيابد. اين مناطق حداقل‌ سرانه فضاي سبز را دارند. اگرچه برخي از اين مناطق همجوار مناطق برخوردار هستند اما تلاش مديريت شهري بر افزايش سرانه در اين مناطق تهران است. منطقه 10شهرداري با داشتن سرانه 2/4مترمربع فقيرترين منطقه به لحاظ سرانه فضاي سبز شهري است. منطقه 17با سرانه 3/5مترمربع در رده دوم كم برخورداران فضاي سبز در تهران قرار دارد. مناطق 7و 8 نيز به‌ترتيب با داشتن سرانه 4/ 4و 4/5در رده سوم و چهارم جاي گرفته است و پنجمين منطقه كم‌برخوردار به لحاظ فضاي سبز منطقه 11تهران است كه سرانه‌اش 4/6مترمربع است.

آينده توسعه فضاي سبز

مديرعامل سازمان بوستان‌ها و فضاي سبز شهر تهران اعلام كرده است كه تا پايان برنامه دوم پنجساله شهرداري تهران در سال 97 سرانه فضاي سبز شهر تهران به 18مترمربع خواهد رسيد. بخش عمده‌اي از اين افزايش سرانه در مناطق كم‌برخوردار صورت خواهد گرفت. اگرچه نبود فضاي باز و تراكم جمعيت در اين مناطق از جمله بزرگ‌ترين موانع براي افزايش سرانه فضاي سبز شهري است.