اينطور است كه نگه‌داشتن ايمان در اين روزها، مثل نگه‌داشتن آتش در كف دست مشكل است و انواع تهاجمات فرهنگي به زندگي مسلمان‌ها هجوم آورده است. اما آنها كه در اين دوران با وجود مشكلات بسيار، ايمان خود را نگه‌مي‌دارند، پاداش‌هاي بسياري در انتظارشان است. در اين شرايط، دانستن خصوصيات و ويژگي‌هاي منتظران حقيقي و آنچه مورد رضايت امام زمان(عج) است بسيار اهميت پيدا مي‌كند. چه بهتر كه راهكار اصلي سبك زندگي مهدوي از طرف پيغمبر اسلام(ص) و امامان معصوم عليهم‌السلام ارائه شده باشد تا انسان با آراستن خود و اطرافيانش به اين صفات، در گروه دوستداران و منتظران حقيقي امام‌زمان(عج) قرار بگيرد. حجت‌الاسلام والمسلمين مهدي نيلي‌پور، مدير مؤسسه بنياد مهدويت و آينده‌پژوهي اصفهان كه سال‌ها در زمينه فرهنگ و سبك زندگي مهدوي تحقيق و پژوهش كرده و صاحب چندين جلد كتاب در اين زمينه است، نكاتي را درباره سبك زندگي مهدوي مطرح مي‌كند كه دانستن و يادآوري آنها براي زندگي هر كدام از ما ضرورتي غيرقابل انكار دارد.
- زندگي مهدوي را به نسل بعد آموزش بدهيد
ايمان حقيقي به اسلام، زماني آشكار مي‌شود كه انسان در دوره‌اي كه دسترسي مستقيمي به امام زمان خود ندارد، مثل بيد بر سر ايمانش نلرزد و استوار بماند. اين است كه يكي از مهم‌ترين خصلت‌هاي منتظران حقيقي و ياران اصلي حضرت بقيه‌الله الاعظم(عج) ايمان حقيقي آنهاست. همانطور كه پيامبر اكرم(ص) خطاب به حضرت اميرالمؤمنين امام علي(ع) فرمودند: «اي علي! بدان شگفت‌آورترين مردم در ايمان و بزرگ‌ترين آنان در يقين، مردمي هستند كه در آخرالزمان- با آنكه پيامبر خود را نديده و از امام خود در پرده‌اند- به نوشته‌اي كه خطي سياه بر صفحه‌اي سپيد است، ايمان ميآورند.» با اين توصيف اگر مي‌خواهيم بدانيم كه جزو ياران امام زمان خود محسوب مي‌شويم يا نه، خوب است سري به ايمان‌مان بزنيم و ببينيم آيا آنطور كه بايد به كتاب خدا و حقانيت رسالت پيامبر اكرم(ص) و امامت‌ائمه اطهار عليهم السلام ايمان داريم يا نه؟
نكته مهم هم اين است كه چنين ايماني نه‌تنها از طريق عشق و علاقه خانوادگي به نسل‌هاي بعدي منتقل مي‌شود بلكه آموختني هم هست. به‌عبارت ديگر اينكه مي‌گويند «من غم و عشق حسين(ع) با شير از مادر گرفتم» صحيح است چرا كه كودك شيرخوار هم اين ارادت نسبت به امام زمان (عج) را حين اينكه مادر دعاي ندبه مي‌خواند يا در انتظار امام زمان خود تامل مي‌كند و اشك مي‌ريزد، دريافت مي‌كند. چرا كه ايمان به خداي يكتا و حضور امام زمان(عج) از هر نسلي به نسل بعد منتقل مي‌شود. در عين حال بزرگترها در هر خانواده‌اي مي‌توانند به فرزندان خود سبك زندگي مهدوي و شيوه زندگي مورد رضاي امام زمان(عج) را آموزش بدهند و ايمان فرزندان و نسل‌هاي بعد از خود را تقويت كنند.
- غريبه غم نخور!
اين، يك قاعده كلي است كه اسلام در زمان رسالت پيامبر اسلام(ص) غريبانه تبليغ شد و مسلمانان در صدر اسلام، در غربت زندگي مي‌كردند و كسي آنها را نمي‌شناخت. در آخرالزمان هم در آستانه ظهور امام دوازدهم(عج) باز هم اسلام در حالت غربت خواهد بود و مسلمانان حقيقي به طرز غريبي زندگي خواهند كرد. هر چند كه زندگي كردن تحت سيطره پرچم مهدوي موجب مي‌شود در جامعه اسلامي، همه مردم به‌طور پيوسته و متحد زندگي كنند اما ظلم‌هايي كه از سوي كافران و دشمنان اسلام به آنها مي‌شود، كم نخواهد بود. ولي نبايد در اين‌باره اندوهي به دل راه داد چرا كه پيامبر اسلام(ص) چنين روزي را پيش‌بيني كرده بودند و فرمودند: «اسلام به غريبي آغاز شد و در آينده هم به همان حالت كه شروع شده، بازخواهد گشت؛ پس خوشا به حال غريبان».
اين خوشي در غربت، زماني بيشتر مي‌شود كه بدانيم پيغمبر اكرم(ص)، مردمي كه در دوران آخرالزمان به آن حضرت ايمان آورده و منتظر ظهور امام زمان خود هستند را برادران خود معرفي كرده‌اند. اين مطلب در كتاب بحارالانوار نوشته شده كه ابوبصير كه يكي از اصحاب امام محمدباقر(ع) بود، از آن حضرت روايت كرده كه پيغمبر اسلام(ص) در جمع اصحاب خود 2 بار فرمودند: «خدايا! برادران من را به من بنمايان.» اصحاب پرسيدند: «اي رسول خدا! مگر ما برادران شما نيستيم؟» آن حضرت فرمود: «نه. شما اصحاب و ياران من هستيد. برادران من، مردمي در آخرالزمان هستند كه به من ايمان ميآورند، با وجود اينكه من را نديده‌اند. خداوند متعال آنها را با نام و نام پدران‌شان قبل از اينكه از صلب پدران و رحم مادرشان بيرون بيايند، به من شناسانده است. پايدار ماندن يك نفر از آنها، از صاف كردن درخت خاردار با دست در شب تاريك و ظلماني سخت‌تر است يا مانند كسي است كه شعله‌اي از آتش چوب درخت غضا را در دستش نگه دارد. آنها چراغ‌هاي شب تاريك هستند. خداوند متعال آنها را از هر فتنه تيره و تاريكي نجات مي‌دهد».
- وقتي فرشته‌ها دعا كنند
همه خوبان عالم از انسان‌ها گرفته و فرشته‌ها و حتي فرشته مقرب درگاه خداوند متعال براي منتظران حقيقي امام زمان (عج) دعا و براي‌شان از خداوند طلب رحمت مي‌كنند. شاهد اين مطلب حديثي است كه رسول‌خدا(ص) درباره شب معراج فرمودند: «آن شب كه من را به آسمان‌ها بردند در آنجا قصرهايي را ديدم كه از ياقوت سرخ و زبرجد سبز و مرواريد و مرجان و طلاي ناب بودند. كاهگل آنها از مشك خوشبو و خاكش از زعفران بود. ميوه‌ها و نخل خرما و انار در آنجا ديده مي‌شد. حوريه و نهرهاي شير و عسل كه روي مرواريد و جواهر مي‌گذشت و در كنار آن 2 نهر خيمه‌ها و غرفه‌هايي بنا شده بود و در آنها خدمتكارها و پسراني بودند.
فرش‌ها از جنس استبرق و سندس و حرير بود و طناب‌هايي در آنها بود. از جبرائيل(ع) پرسيدم: اين قصرها از آن كيست و قصه آنها چيست؟ جبرائيل(ع) پاسخ داد: اين قصرها و آنچه در آن است و چندين برابر آن مخصوص شيعيان برادرت و جانشين تو پس از تو بر امت، علي(ع) است، و آنها را در آخرالزمان به نامي كه ديگران را آزار دهد بخوانند. به آنها رافضه (واگذارندگان) مي‌گويند درحالي‌كه اين نام براي آنها زينت است چرا كه آنها باطل را واگذارده و به حق چنگ زده‌اند و سواد اعظم اينان هستند. و اينها مخصوص شيعيان فرزندت حسن پس از اوست، و براي شيعيان برادرش حسين پس از اوست، و براي شيعيان فرزندش علي بن الحسين بعد از اوست، و براي شيعيان فرزندش محمدبن‌علي پس از اوست، و مخصوص شيعيان فرزندش جعفر بن محمد پس از اوست، و براي شيعيان فرزندش علي بن الحسين بعد از اوست و براي شيعيان فرزندش محمد بن علي بعد از او؛ و براي شيعيان فرزندش حسن بن علي پس از او، و براي شيعيان فرزندش المهدي پس از اوست. اي محمد! اينان امامان پس از تو، نشانه‌هاي هدايت و چراغ‌هاي روشن در تاريكي‌ها هستند، شيعيانشان تمامي فرزندان تو هستند، و دوستداران آنها پيروان حق و دوستان خدا و رسول هستند كه باطل را واگذارده و از آن دوري كرده‌اند و آهنگ حق نموده و از آن پيروي كرده‌اند. آنها را در زمان زندگي‌شان دوست داشته و پس از مرگشان زيارت كنند. درصدد ياري آنها هستند و به دوستي آنها اعتماد مي‌كنند. رحمت خدا بر ايشان باد زيرا او آمرزنده و مهربان است» .
- ايمان محكم؛ دقت و نكته‌سنجي
عده‌اي از مردم از امام سجاد(ع) درباره توحيد سؤال كردند. آن حضرت در پاسخ فرمودند: «خداوند متعال دانست كه مردم در دوران آخرالزمان، افرادي محقق و موشكاف هستند. به همين دليل سوره توحيد و آيه‌هاي سوره حديد كه آخرش «و هو عليم بذات الصدور» است را نازل فرمود. به همين دليل هر كسي كه براي كسب معرفت نسبت به خداي يكتا غيراز اين جويد، هلاك است». براساس اين حديث شريف مي‌توان نتيجه گرفت كه دقت و حساسيت در امور دنيايي و معنوي يكي از خصلت‌هاي بارز منتظران حقيقي و يكي از ملاك‌هاي اصلي در زندگي مهدوي است. در واقع مردمي كه در دوران غيبت منتظر حقيقي هستند، آنقدر ايمان قوي و محكمي دارند كه با تمام مسائل با رويكرد ديني و حق‌طلبانه برخورد مي‌كنند و درنتيجه اغماض و سعه‌صدرشان در اثر اسلام است، همانطور كه غيظ آنها نسبت به اهل باطل و دشمنان اسلام هم از ايمان آنها نشأت گرفته است. اين افراد حتي در ساده‌ترين تصميم‌گيري‌ها در امور زندگي خود براساس بينش اسلامي رفتار مي‌كنند و تلاش مي‌كنند تا ذره‌اي از ايمان‌شان كاسته نشود.
- بر دينت صبور باش!
دروغ، تهمت، غيبت، ظلم، دزدي، ناجوانمردي و... همه اين خصلت‌هاي ضد‌ارزش كه دنيا را فراگرفته شاهدي است كه ما، در دوران غيبت امام(عج)، در معرض آزمايش بزرگي هستيم. آزمايشي كه تنها راه‌حلش صبر است، آن هم صبري كه با حفظ ايمان حتي به بهاي ضررهاي كلان و از دست‌دادن جان همراه باشد چراكه پيامبر اسلام(ص) در حديثي به دوران زندگي در زمان غيبت امام(عج) اشاره فرمودند كه «زماني بر مردم بيايد كه صبركننده بر دينش مانند كسي است كه آتش در دست خود بگيرد.»
براساس اين حديث شريف مي‌توان گفت كه يكي از خصلت‌هاي اساسي در دوران غيبت امام زمان(عج) پرهيزكاري در سايه ايمان است. هرچند كه در شرايطي كه انسان مورد تهاجمات فرهنگي و اعتقادي قرار بگيرد، براي او مشكل خواهد بود كه پرهيزكاري و تقواي خود را حفظ كند و چشم و گوش و زبانش را به گناه آلوده نكند اما اين كار غيرممكن نيست. تقويت ايمان به‌طور مداوم، شركت در مراسم ديني و قرار گرفتن در معرض انواع آموزش‌هاي مهدوي كه روح انسان را جلا مي‌دهد، مي‌تواند شيوه بسيار خوبي براي مردمي باشد كه در دوران غيبت امام زمان (عج) زندگي و از وسوسه‌ها و حيله‌هاي شيطاني پناهي را جست‌وجو مي‌كنند.
- ويژگي‌هاي منتظر حقيقي
در دوران غيبت امام زمان(عج) و زمان انتظار آن حضرت، آداب و اخلاقي از سوي قرآن كريم و اهل‌بيت عليهم‌السلام تعيين شده است كه رعايت آنها باعث مي‌شود تا بتوانيم از بحران‌هاي اين دوران به سلامت عبور كرده و نام‌مان به‌عنوان منتظر حقيقي آن حضرت ثبت شود. حجت‌الاسلام مهدي نيلي‌پور به نمونه‌هايي از اين ويژگي‌هاي اخلاقي اشاره مي‌كند:
رعايت محاسن اخلاقي: امام صادق(ع) فرمودند: «هر كسي كه دوست دارد از ياران قائم باشد، پس بايد انتظار بكشد و در همان حالي‌كه منتظر است، پارسايي و اخلاق نيك را در پيش گيرد. اگر (در چنين حالتي) از دنيا برود و بعد از مرگ او، امام قائم(ع) قيام كند، مانند اجر كسي را دارد كه قائم را درك كرده است. پس (در كار و عمل) بكوشيد و منتظر باشيد، گوارايتان باد اي جماعت مشمول رحمت». و درحديث ديگري فرمودند: «صاحب اين امر (امامت) غيبتي دارد كه در آن روزگار، ديندار مانند كسي است كه خار مغيلان را با دست خود خرد كند» .آن حضرت كمي سكوت كرده و ادامه دادند: «صاحب اين امر را غيبتي است، پس بايد كه بنده از خدا بترسد و به دين چنگ آويزد و متوسل شود» .
پرهيز از شهرت كاذب و حفظ زبان: سفارش شده كه مردم در دوران غيبت امام زمان (عج) تا حد امكان از شهرت دروغين دوري كنند و مراقب گفتار خود باشند چراكه بيشترين گناهان از طريق زبان انجام مي‌شود. در اين‌باره امام جعفر صادق(ع) فرمودند: «(در دوران غيبت) زبان‌هاي خود را حفظ كنيد، در خانه‌هاي خود بمانيد (مگر به ضرورت) تا آنكه حادثه‌اي كه براي ديگران پيش مي‌آيد (به واسطه گناه كردنشان در جامعه) براي شما پيش نيايد». و درحديث ديگري فرمودند: «براي مردم زماني مي‌رسد كه انسان ميان ناتواني و تبهكاري مخير مي‌شود. هر كس چنين زماني را درك كند، بايد ناتواني را بر فساد و تباهي برگزيند.» درواقع گمنام بودن و حفظ ايمان بسيار بهتر از اين است كه انسان براي رسيدن به شهرت در بين مردم، ايمان خود را در معرض نابودي قرار بدهد و مرتكب خطا و گناه شود.
رجوع به علماي دين در مسائل و گرفتاري ها: در دوران غيبت امام‌زمان(عج) مردم مي‌توانند براي پاسخ سؤالات خود به علماي دين مراجعه كنند چراكه امام زمان(عج) در اين‌باره مي‌فرمايند: «درباره اتفاقات مهم، به راويان حديث ما رجوع كنيد كه آنان حجت من بر شما هستند و من نيز حجت خدا بر آنها هستم». امام هادي(ع) هم به مردم توصيه كردند كه «در زمان غيبت قائم ما، اگر نبودند دانشمنداني كه مردم را به سوي خدا دعوت، به طرف او راهنمايي كنند و با دلايل و براهين الهي از آيين او دفاع كنند، دست بندگان مستضعف را بگيرند و آنها را از دام‌هاي شيطان و شبكه‌هاي ناصبيان (دشمنان سرسخت اهل‌بيت عليهم السلام) نجات بدهند، هيچ‌كس باقي نمي‌ماند مگر اينكه از دين خدا مرتد مي‌شد، اما آن دانشمندان رشته دل‌هاي ضعفاي شيعه را مي‌گيرند، همچنان‌كه ناخداي كشتي، سكان كشتي را مي‌گيرد. آنها در پيشگاه خداوند متعال از هر طبقه‌اي برتر هستند» .
در عين حال براي منتظران حقيقي در دوران غيبت امام زمان (عج)، ويژگي‌هاي ديگري هم در روايت‌هاي اسلامي تعيين شده كه حجت‌الاسلام نيلي پور به نمونه‌هايي از آنها اشاره مي‌كند: تحصيل صفات و آداب ويژه آن حضرت، رعايت ادب نسبت به ياد او، محبت امام زمان(عج) به‌طور خاص و تلاش براي محبوب كردن او در ميان مردم، انتظار فرج و ظهور آن حضرت، اظهار اشتياق به ديدار آن بزرگوار، ذكر مناقب و فضايل آن حضرت، اندوهگين بودن مؤمن از فراق آن حضرت، حضور در مجالس فضايل و مناقب آن حضرت و تشكيل آن مجالس، سرودن و خواندن شعر در فضايل و مناقب آن حضرت، قيام هنگام ياد شدن نام يا القاب آن حضرت، گريستن، گرياندن و خود را به گريه‌كنندگان شبيه كردن بر فراق آن حضرت، درخواست معرفت امام عصر- ارواحنا له الفداء- از خداوند متعال، تداوم درخواست معرفت آن حضرت و سعي در خدمت كردن به آن حضرت.
- زندگي در زمان امام غايب
امام(ع) چه در بين مردم حضور داشته باشد و چه مانند امام‌زمان(عج) از نظرها غايب باشد، منافع و سودهايي براي مسلمانان دارد كه بايد به آنها توجه داشته باشيم.
امام غايب، نعمت باطني براي مسلمانان است. امام زمان (عج) هرچند كه از نظرها پنهان هستند و ما نمي‌توانيم به‌طور آشكارا ايشان را زيارت كنيم، اما در همين حالت هم براي همه ما منشأ خير و رحمت و نعمت هستند. همانطور كه امام‌محمدباقر(ع) فرموده‌اند: «نعمت آشكار پيامبر اسلام(ص)، معرفت خداوند يكتا و توحيد است و اما نعمت پنهان، ولايت ما اهل‌بيت عليهم‌السلام و پيمان دوستي با ماست.»
شكست سياست‌‌هاي ناپاك و مطالبه سياست پاكيكي از فوايد غيبت امام عصر (عج) بالا رفتن رشد سياسي اجتماعي بشر پس از خستگي و واماندگي او از سياست‌ها و نظام‌هاي سياسي و مصنوعي و خودساختگي و مطالبه سياست پاك و سياستمدار الهي و آسماني است. امام باقر(ع) مي‌فرمايند: دولت ما آخرين دولت‌هاست، هر گروه و خانداني كه بتواند سلطنت كنند پيش ازمابه سلطنت مي‌رسند تا هنگامي كه ما بر سركار آمديم و روش دولت ما را ديدند، نگويند اگر ما به سلطنت مي‌رسيديم مانند اينان (آل محمد عليهم‌السلام) عمل مي‌كرديم و اين است معناي آيه شريفه «و العاقبه للمتقين».
نقطه هراس دشمنان و ستمگراناگر نگاهي به فعاليت‌هاي سينمايي و فيلمسازي بيندازيد، حتما متوجه مي‌شويد كه قوي‌ترين و طولاني‌ترين فيلم‌ها ضد‌انديشه مهدويت ساخته مي‌شود. اما همانطور كه تولد حضرت موسي(ع) باعث ايجاد هراس و وحشت فرعون شد كه پايه‌هاي تخت او لرزان و نداي «انا ربكم الاعلي» فرعون را خاموش كرد، فعاليت در زمينه مهدويت مي‌تواند نقطه تقابل بسيار خوبي براي نشر فرهنگ مهدوي در جهان باشد. همانطور كه امام محمدباقر(ع) در توصيف شباهت‌هاي حضرت مهدي(عج) به انبياء الهي ازجمله پيامبر اكرم(ص) فرمودند: «شباهتي كه به جدش محمد مصطفي(ص) دارد، قيام به شمشير وكشتن دشمنان خدا و رسول و جباران و گردن‌كشان و پيروزي او به وسيله رعبي است كه در دل‌ها پديد مي‌آورد.»
و تواصوا بالصبر
پيغمبر اكرم(ص) در ضمن خطبه روز غدير فرمودند: «سوره والعصر درباره حضرت علي(ع) نازل شد و تفسيرش اين است كه (و) سوگند به پروردگار(عصر) قيامت كه(همانا انسان در زيان است) يعني دشمنان آل محمد عليهم السلام (مگر كساني كه ايمان آوردند) به ولايت ايشان (و كارهاي خوب انجام دادند) به همدردي كردن با برادرانشان (و يكديگر را به صبر سفارش دادند) در زمان غيبت امام غايب‌شان.» بنابراين بايد توجه داشت كه يكي از آداب زندگي در دوران غيبت امام زمان(عج) اين است كه مردم مسلمان يكديگر را به صبر سفارش كنند تا طولاني شدن دوران غيبت موجب سستي ايمان آنها نشود. بلكه خوبي‌ها و محاسن صبر در اين دوران را به‌طور مداوم براي يكديگر بازگو كنند تا منتظر حقيقي آن حضرت باقي بمانند و ايمان‌شان محفوظ باشد.
نظر شما