بهشت گمشده

این را بلندگوی قطار می‌گوید و بعد درها با صدای بوقی باز می‌شوند. پا را که از ایستگاه بیرون بگذارید، وارد دنیای دیگری شده‌اید؛ جایی بین بهشت زهرا(س) و حرم امام خمینی(ره).

از ایستگاه تا قطعه‌های شهدا راه زیادی نیست اما برای همین چند قدم، هم تاکسی هست، هم موتور و هم مینی‌بوس.بعضی‌ها هم این‌طور راه‌ها را پیاده و پابرهنه می‌روند. مهم نیست چطوری بروید، هر جوری می‌روید وضو یادتان نرود. اینجا حریم پرواز ملائک است.

عصر پنجشنبه، بهشت زهرا(س) حسابی شلوغ است. لابه‌لای قبرها و پرچم‌ها کلی آدم راه می‌روند و می‌نشینند. پیرها آمده‌اند به پسرهایشان سر بزنند و جوان‌ترها به پدرهایشان. بازار نذری و خیراتی هم داغ داغ است. شکلات، حلوا، سیب، خیار، خرما و ترشی! مادرش می‌گوید: «پسرم ترشی خیلی دوست داشت، من هم برایش ترشی خیرات می‌کنم».

صدای نوحه‌ها و سرودهای زمان جنگ هم از بلندگوهای مختلف با هم قاتی شده و بلبشویی به پا کرده. بلندترین صدا هم از ساختمانی می‌آید که روی تابلویش نوشته: «خانه شهید2».

آقای جوزی مسئول خانه شهید - شلوغ‌ترین اوقات بهشت زهرا(س) را جمعه آخر سال، ایام ارتحال امام خمینی(ره)، روز تحویل سال و پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها می‌داند. تعداد زائران هم قابل شمارش نیست. 30هزار سنگ شهید در قطعه‌های شهدا هست و تعداد زائران آنها حتما بیشتر از این تعداد است.

در قطعه‌های شهدای بهشت زهرا(س)، از قبل از انقلاب شهید هست تا شهدای تفحص همین اواخر. به جز شهدای گمنام، بقیه همه شناسایی شده‌اند. شهدایی هم هستند که دوست داشته‌اند گمنام باشند. آقای جوزی می‌گوید: «اینجا سنگ قبرهایی هست که رویشان هیچ چیزی نوشته نشده. دنبال خانواده‌هایشان رفتیم، گفتند اینها در وصیتنامه‌شان خواسته بودند که بی‌ نام و نشان دفن شوند. برای همین روی سنگ قبرشان چیزی نوشته نشده».

قطعه شهدا پر است از این‌طور چیزهای عجیب؛ شهیدی هست که مزارش بدون هیچ عطری همیشه بوی گلاب می‌دهد؛ شهیدی که روی مزارش نوشته «اینجا خانه شهیدی است که به انتظار قیام مولایش آرمیده است»؛ شهیدی که در هنگام دفن لبخند زده و یک پدر و 4 پسر که هر 5 تا شهید شده‌اند و کنار هم مدفون‌اند و کلی چیزهای دیگر.

میان قطعه‌های شهدا هنوز پر است از پدر و مادرها و فرزندانی که بالای قبر عزیزان‌شان ایستاده‌اند؛ بوی گلاب همه جا را پر کرده و بلندگوی خانه شهید بلند بلند می‌خواند؛ «کجایید ای شهیدان خدایی».

1- اینجا یادمان شهدای خلبان نیروی هوایی است.

2- این دور و برها مزار چند تا از شهدای شاخص را می‌توانید پیدا کنید. مزار شهید صیاد شیرازی و سردار ابوالفتحی کنار هم است. پایین‌تر از آن، قبر شهدای مزار شریف است. قبر شهید محمود صارمی -که روز خبرنگار هم به اسم اوست- همان جاست.

مزار شهید ستاری و تعدادی دیگر از شهدای نیروی هوایی هم در یک ردیف است. ضمن اینکه یادمان شهید احمد کاظمی- که در حادثه سقوط هواپیمای فرماندهان سپاه شهید شد- هم آنجاست.

یک قبر دیگر هم آنجا هست که خیلی‌ها به خاطرش می‌روند قطعه 29؛ شهید سید مرتضی آوینی. کنار قبر او، دوستش سعید یزدان‌پرست هم خاک شده.

3- وسط تقاطع، یادمان شهدای لشکر 10 سیدالشهدا(س) است.
(قطعه 24- ردیف 44- شماره11)

4- اینجا یک قبر هست که حتی اگر آدرسش را هم ندانید، از شلوغی همیشگی‌اش می‌توانید پیدایش کنید؛ مزار شهید سید احمد پلارک به بوی عطر همیشگی‌اش معروف است.

5- جنازه شهدای حج خونین سال 66 که در آن، آل سعود 325 زائر ایرانی را قتل عام کرد، به ایران برنگشت اما یادبودی به احترام آنها در بهشت زهرا(س) ساخته شده که اینجاست.

6- گنجینه شهدا چند سالی است که راه افتاده. اینجا می‌توانید عکس‌ها، دستنوشته‌ها، وصیتنامه‌ها و وسایل خیلی از شهدایی را ببینید که همین نزدیکی‌ها خاک شده‌اند.

7- سال‌هاست هر صبح جمعه مراسم دعای ندبه اینجا برپا می‌شود. به‌طور معمول نزدیک به یک هزار نفر در این مراسم شرکت می‌کنند. اگر روز خاصی باشد، این تعداد به 3 هزار نفر هم می‌رسد.

8- پشت مزار شهدای حلبچه، چند تا قبر هست که به رفتن و فاتحه خواندنش می‌ارزد، آشناترین آنها هم قبر محمدرضا آغاسی است که تازگی‌ها فوت کرده.

9- به اینجا می‌گویند «یادمان شهدای جهان اسلام». یادمان چند شهید مسلمان غیر ایرانی است که آشناترین‌هایشان شهید خالداسلامبولی و شهید مصطفی مازح (شهید راه ترور سلمان رشدی) هستند.
(قطعه 26- ردیف 32- شماره 22)

10 تعدادی از شهدای حلبچه که در بمباران شیمیایی عراق شهید شدند، اینجا هستند.

11-  اینجا «خانه شهید» است. اگر بخواهید یک زیارت درست و حسابی از بهشت زهرا(س) داشته باشید، اینجا خانه اول است. خانه شهید برای بازدیدهای گروهی راهنما هم دارد که خیلی به درد می‌خورد. اگر هم ازفیلم‌های زیادی واقعی وحشت نمی‌کنید، سالن فیلمخانه شهید را از دست ندهید. اینجا حدود 300‌ساعت فیلم مستند هست که دیدن 15 دقیقه‌اش حالتان را عوض می‌کند.

12- این میدان ،  یادمانی است برای 70 شهید نیروی دریایی. پای یادمان یک تابلو زده‌اند که رویش این حدیث پیامبر(ص)  نوشته شده: «همانا خداوند عزوجل فرشته مرگ را مسئول گرفتن جان‌ها کرد، به جز جان شهدایی که در دریا شهید شده‌اند؛ که جان آنها را خودش می‌گیرد و برای هر شهیدی تمام گناهان او را می‌بخشد، مگر دیون (بدهکاری‌ها) و برای شهید دریا همه گناهان حتی دیون را می‌بخشد (کنزالعمال 4/400).

13- آنهایی که بهشت زهرا (س) زیاد می‌روند، ننه‌علی را خوب می‌شناسند؛مادر شهید قربانعلی رخشانی. او 17‌سال در آلونکی کنار قبر تنها پسر شهیدش زندگی کرده. حالا البته چند سالی است که فقط شب‌های جمعه را در بهشت زهرا(س) می‌ماند. اما هنوز هم آلونکش هست. اگر رفتید و سری  به آنجا زدید، نوشته‌های روی در و دیوار آلونک را از دست ندهید که حسابی خواندنی‌اند.

14-  این دفعه اگر شعر «آه و واویلا، کوجهان آرا» را خواندید، جوابش این است: قطعه 24 بهشت زهرا(س)! البته مزارش، نه خودش!
(قطعه 24- ردیف 20- شماره 15)

15- اینجا قبر کلی ازشهدایی که اسمشان زیاد شنیده می‌شود را می‌توانید پیدا کنید. پیدا کردنش هم اصلا سخت نیست، چون دور و برش همیشه شلوغ است. چندتایی از این شهدا اینها هستند: شهید چمران، فکوری، نامجو، چراغی، بروجردی، کلاهدوز، افشردی، سید مجتبی هاشمی، کشوری و یادبودی از شهید همت (مزار حاج همت در شهرضای اصفهان است).
(قطعه 39- ردیف 72- شماره 55)

16- آن نوجوان 13 ساله‌ای که امام خمینی(ره) او را رهبر ما خوانده بودند، یادتان هست؟ مزار شهید حسین فهمیده اینجاست. پیدا کردن قبرش هم از تانک کوچکی که روی سقف مزارش ساخته‌اند، آسان است.

17-  از لای درخت‌های بلند هم می‌شود گنبد یادمان شهدای هفتم تیر را دید. داخل ساختمان، مزار خیلی از شهدای انقلاب هست. به جز شهید بهشتی، شهید باهنر، شهید رجایی و بقیه 72 تن، مزار کسانی مثل اسدالله لاجوردی (رئیس سازمان زندان‌ها)، دکتر رحمان دادمان (وزیر راه و ترابری) و محمد جواد تندگویان (وزیر نفت) را هم آنجا می‌توانید پیدا کنید.

18- اگر آنجا رفتید، سنگ نوشته‌های دو سوی سالن را هم حتما ببینید. روی دو دیوار سنگی اسم بسیاری از شهدای بهشت زهرا(س) کنده شده. مزار آیت‌الله طالقانی، درست وسط تقاطع است. پایین پله‌های مقبره هم مزار تیمسار ولی‌الله فلاحی است.
(قطعه 24- ردیف 98- شماره 44)

19-  آن سخنرانی معروف «من دولت تعیین می‌کنم. من تو دهن این دولت می‌زنم» را یادتان هست؟ جایی که امام خمینی(ره) نشسته بودند و سخنرانی می‌کردند، همین‌جاست!

20- اینجا قبر شهید اندرزگو است؛ همان که حسنعلی منصور را ترور کرده بود.

کی و کجا وعده دیدار ما؟
به جز شهدایی که ذکر شده‌اند، جاهای دیگری هم هست که بد نیست بدانید.
 شهدای منصورون (مبارزین قبل از انقلاب بین سال‌های 50 تا 56) در قطعه 39 هستند.
 شهدای 17 شهریور 57، اکثرا در قطعه 17 خاک شده‌اند.
 شهدای 22 بهمن 57 در قطعه‌های  21 و 24 هستند.
 چند تا از شهدای بمب‌گذاری در حرم امام رضا(ع) در قطعه44 هستند.
 شهدای حمله ناو آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایران در ردیف‌های 135 و 136 در قطعه 40 هستند.
 شهدای مسجد ارک تهران در قطعه 231 خاک شده‌اند.
 شهید ابوالفضل سپهر- شاعر دفاع مقدس - هم آدرسش این است: قطعه 44، ردیف 18، شماره 17.

اینجا چه خبر است؟
اگر می‌خواهید گروهی بروید زیارت، بهترین کار این است که با خانه شهید هماهنگ کنید. اینجا برای گروه‌ها اول یک فیلم مستند نمایش می‌دهند و برایشان چند کلمه‌ای صحبت می‌کنند.

بعد هم یک راهنما همراهشان می‌کنند که همه‌جا می‌بردشان و برایشان توضیح می‌دهد. شهدای خاص، خاطرات شنیدنی و جاهایی که معمولا به ذهن کسی نمی‌رسد، تخصص این راهنماهاست.

اگر در ماه رمضان غروب را در بهشت زهرا(س) باشید، افطاری هم مهمان خانه شهید خواهید بود. 300 ساعت فیلم مستند و یک هزار ساعت فیلم تولیدی هم آن‌قدر زیاد و جذاب هست که به دیدنش بیرزد.

بهشت زهرا(س) حوالی سال1350 راه افتاده و از همان موقع هم شهید دارد. شهدای آن دوران، مبارزان رژیم پهلوی بوده‌اند که یا اعدام شده‌اند یا زیر شکنجه یا در درگیری شهید شده‌اند.

آخرین شهیدان هم همین شهدای سال‌های اخیر هستند که در ترور یا سقوط هواپیما به شهادت رسیده‌اند. تعداد کل شهدای بهشت زهرا(س) نزدیک به 30 هزار نفر است که خیلی‌هایشان گمنام هستند؛ حدود 4 هزار تا.