پل گلينيكه (Glienicke) كه برلين شرقي و غربي را از هم جدا مي‌كرد به‌خاطر آن دوران تبادل زنداني هنوز هم مشهور است. در سال 1962سرهنگ رودولف آبل جاسوس شوروي با فرانسيس گاري پاورز، خلبان هواپيماي U-2 آمريكايي كه هواپيمايش در هنگام جاسوسي بر فراز شوروي سقوط كرده بود، مبادله شد.
مبادله‌هاي بعدي در 1964، 1985و 1986انجام شد. اوج تبادل زنداني آمريكا در جريان جنگ سرد بوده و هميشه ميان آمريكا و شوروي مذاكرات سخت و محرمانه‌اي در اين رابطه وجود داشت. از پايان جنگ سرد حدود 25سال مي‌گذرد اما تبادل زنداني‌ها تنها محدود به جنگ سرد نبوده است. در همه سال‌هاي گذشته آمريكايي‌ها كه در كشورهاي مختلف جاسوس داشته‌اند تبادل زنداني با كشورهاي زيادي انجام داده اما به‌خاطر ماهيت اين مسئله هميشه اين موارد معمولا پس از ماه‌ها مذاكرات سري و بسيار محرمانه رسانه‌اي شده است. شايد مهم‌ترين مورد در اين رابطه مربوط به سال 2010باشد؛زماني كه بزرگ‌ترين تبادل زنداني ميان آمريكا و روسيه پس از پايان جنگ سرد صورت گرفت.
پس از ماه‌ها مذاكرات محرمانه سرانجام اين مبادله مهم كه از پايان جنگ سرد بي‌سابقه بود، صورت گرفت.اين بار اما خبر از شبي سرد و پل گلينيكه نبود. در سال 2010اين باند فرودگاه وين بود كه اين تبادل روي آن صورت گرفت؛پروسه‌اي كه 90دقيقه طول كشيد تا همه از شرايط امنيتي و انجام تبادل مطمئن شوند.
هواپيماي آمريكا كه از نيويورك به وين آمده بود دقيقا همزمان با جت روسيه به فرودگاه وين رسيد. هر دو هواپيما كنار هم پارك كردند. پلكان‌هاي هواپيماهاپوشيده شد تا تصويري از زنداني‌هاي مبادله شده افشا نشود و دو طرف از امنيت تبادل مطمئن شوند.
در اين فرودگاه 14نفر از زندانيان روسي كه در آمريكا به اتهام جاسوسي بازداشت شده بودند به مقام‌هاي اطلاعاتي اين كشور تحويل داده شدند تا آمريكايي‌ها هم 4تبعه غربي را كه اتهام‌هاي مشابهي و جاسوسي دو جانبه داشتند را تحويل بگيرند. آمريكايي‌ها در سال2014 هم تبادل زنداني مشابهي را با كوبا انجام دادند.
درباره تبادل زنداني ايران و آمريكا هم حالا رسانه‌هاي آمريكا گزارش‌هاي مختلفي منتشر كرده‌اند. نيويوركر در گزارشي مدعي شده كه 14ماه قبل باراك اوباما، رئيس‌جمهور آمريكا دستور تشكيل هيأتي فوق سري را داده است تا با مقام‌هاي ايران براي آزادي زنداني‌هاي آمريكا مذاكره كنند.
براساس گزارش نيويوركر برت مك‌گورك، از مقام‌هاي ارشد وزارت امور خارجه آمريكا مسئول هيأت مذاكره‌كننده آمريكا در اين رابطه بوده است. براساس گزارش نيويوركر اين هيأت شامل مقام‌هايي از وزارت دادگستري، اف‌بي‌آي و نهادهاي اطلاعاتي آمريكا بوده و حتي بسياري از اعضاي هيأت مذاكرات هسته‌اي واشنگتن هم از جريان مذاكرات آنها خبري نداشتند. پايگاه خبري‌هافينگتون پست هم روز گذشته در گزارشي اعلام كرده كه از منابعي در دولت آمريكا اطلاعاتي در رابطه با اين مذاكرات داشته اما به‌خاطر حساسيت ماجرا نمي‌توانسته گزارشي در اين رابطه منتشر كند.
نيويوركر اعلام كرده كه مذاكرات درباره تبادل زنداني‌ها ميان ايران و آمريكا كه در شهر ژنو سوئيس صورت مي‌گرفت، بسيار سخت، طاقت‌فرسا و حساس بوده است. براساس اين گزارش با پافشاري مقام‌هاي ايراني بر حقوق‌شان حداقل سه بار اين مذاكرات تا سر حد شكست پيش رفته اما درنهايت درباره اين تبادل به توافق رسيده‌اند.
- چهره پشت پرده مذاكرات
برت مك‌گورك كه نيويوركر او را به‌عنوان مسئول هيأت آمريكا در مذاكره براي تبادل زنداني با ايران معرفي كرده چهره‌اي مرموز در وزارت امور خارجه آمريكا به‌حساب مي‌آيد. او كه نماينده ويژه باراك اوباما، رئيس‌جمهور آمريكا در ائتلاف بين‌المللي ضد‌داعش است در دوران جورج بوش هم در وزارت امور خارجه آمريكا فعال بوده است. گفته مي‌شود او طراح نقشه افزايش نيروهاي آمريكا براي مقابله با القاعده بوده و در دوران باراك اوباما هم نقش يكي از مشاوران مهم باراك اوباما براي سياستگذاري اين كشور درباره عراق را بازي كرده است. وي همچنين يكي از مسئولان برنامه خروج نظاميان آمريكا از عراق بوده و اكنون هم كه مقام مهم نماينده ويژه رئيس‌جمهور آمريكا در ائتلاف ضد‌داعش را دارد.
نظر شما