این پدیده میتواند بهعنوان عامل تهدید عمده امنیت غذایی جهان به شمار آید، چرا که اثر قوی بر تولید غذا و دسترسی و توزیع آن دارد. تغییرات غیرعادی در دمای هوا، میزان بارش باران، افزایش دفعهها و شدت خشکی و سیلاب دارای مفهوم دراز مدتی برای زیست پذیری و تولید اکوسامانه کشاورزی در دنیاست.
این مهمترین پیامی است که 10 سپتامبر 2007 توسط الکساندر مولر، معاون مدیرکل فائو، به بیش از 140 کارشناس جهانی که در رم برای کارگاه آموزشی تطبیق تصمیمات و راهبردها گردهم آمدند، ابلاغ شد.
در حالی که سروکار داشتن با علل تغییر آب و هوا- از طریق کاهش پخش و افزایش مخازن گازهای گلخانه ای- یک بحران است، مولر خواستار اقدامی فوری برای مقابله با اثرات آن است. وی همچنین افزود: باید راهکارهای مناسب مانند توجه آنان به سامانههای تولید غذا، برای جلب توجه مردم به این وضعیت اتخاذ شود.
کشورهای در حال توسعه در معرض بیشترین خطرکشاورزی بخشی است که بیشترین تأثیر را از تغییرات در الگوهای آب و هوایی میپذیرد و به میزان زیادی در آینده آسیب پذیر خواهد بود.
به خصوص کشورهای در حال توسعه که تا حد زیادی به کشاورزی وابسته بوده و منابع و اختیارات کمتری برای رویارویی با خطرهای ناشی از تغییر آب و هوایی دارند، در معرض خطر هستند. در کوتاه مدت، زمانی که میانگین درجه حرارت جهانی 3-1 درجه سانتیگراد بالا میرود، کشورهای صنعتی قادرند سود خوبی را در تولید بالقوه غذا به دست آورند.
هرچند که در عرضهای جغرافیایی پایین تر- به خصوص در مناطق معیشتی، حاشیه، نیمه خشک و نیمه مرطوب، جایی که تغذیه کشاورزی از طریق باران معمول است- حتی با کمترین افزایش در دمای جهانی، پتانسیل تولید میوه به احتمال بسیار زیاد کاهش مییابد.
کشاورزی هم مقصر و هم قربانی زمانی که به بحث تغییر آب و هوا میرسیم کشاورزی هم مقصر و هم قربانی است.تخمین زده شده است که بخش دام به تنهایی مسئول 18 درصد از پخش گاز گلخانهای در جهان است، در حالی که جنگل زدایی نیز سهم 18 درصدی از پخش دی اکسید کربن را داراست. طبق نظر فائو، معرفی شیوههای مدیریت بهبود یافته دام و فعالیتهای مربوط به تولید محصول همراه با مدیریت سازگاریافته جنگلها میتواند اثر بسیار معنی داری داشته باشد.
اتخاذ اقداماتی برای استفاده از زمین مانند حفظ و تداوم کشاورزی نیز میتواند به نگهداری میزان زیادی از کربن در خاک کمک کند. تولید برنج یک منبع عمده دیگر پخش گاز گلخانهای است.
چه بسا که این منبع، منبع اصلی متان انتروپوژنیک، با مقدار 50 تا 100 میلیون متر مربع تن در هر سال است که از 130 میلیون هکتار مزارع برنج دفع میشود
در همین زمان شرایط هوایی نامطلوب میتواند تولید محصول برنج را تهدید کند. محصولی که بیش از نیمی از جمعیت دنیا را تغذیه میدهد. مزیت این گونه شرایط آب و هوایی این است که میتواند ارقام متفاوت و بهبود یافتهای از برنج را که مقاومت بیشتری به شوری دارند معرفی کند.
فائو از این شرایط برای تسریع بهبود تولید در مناطقی که به وسیله تسونامی آسیا در سال 2004 خسارت دیدند، استفاده کرد. ارقام مقاوم بیشتری با عملکرد بالای 4 تن در هکتار بهطور موفقیت آمیزی در بنگلادش- کشوری که مکرراً تحتتأثیر سیلاب قرار دارد- پرورش یافته و آزمایش شد. تحول سریع به سمت استفاده گستردهتر از سوختهای بیولوژیکی نیز میتواند به کاهش پخش گاز گلخانهای و در درازمدت به حفظ امنیت غذایی و محیطی کمک کند.
نقش فائو
تغییر آب و هوا یک پدیده جهانی با ویژگیهای محلی و منطقهای است که احتیاج به درک و پیش بینی دارد.
آقای مولر میگوید: فائو از مدتی قبل به شکلی فعال در حال کمک به اعضای خود به ویژه کشورهای در حال توسعه است تا توانائی خود را برای رویارویی با اثرات منفی تغییر آب و هوا بر کشاورزی، جنگلها و ماهیگیری افزایش دهند.
این بدین معناست که به مردم کمک میشود تا سامانههای کشاورزی خود را سازگار با تغییر شرایط و استرسهای ویژه، تطبیق دهند.
این کار مستلزم تهیه خلاقانه راهکارها و شیوههای متوالی مانند معرفی ارقام تولیدی است که بتوانند گرما و کمبود آب را تحمل کنند.
مولر افزود: پیش بینی وقایع ناخوشایند و روند آنها از طریق جمع آوری دادهها و ابزار پیشرفته برای ایجاد اطلاعات در دسترس است، تا کشورها به ایننکته که -کشاورزی محیط دیگری بوده و به توجه بیشتری نیاز دارد- مجاب شوند.
کارگاه آموزشی انطباق برنامه و راهبردها توسط دبیرخانه همایش تغییر آب و هوای ایالات متحده، تحت برنامه کاری نایروبی با عنوان اثرات آسیب پذیری و سازگاری با تغییر آب و هوا، تشکیل شده است.
این گزارش قسمتی از مجموعه جلسههای ارزیابی راهبردها، برای مقابله با اثرات تغییر آب و هواست.