دنیای امروز دنیای ارتباطات و اطلاعات است. انسان ها با یکدیگر در دهکده جهانی زندگی می کنند و از دانش و فرهنگ واندیشه یکدیگر بهره مند می شوند. ساخت و توسعه هواپیما و کشتی باعث شده تا سفرها تا دورترین مناطق جهان ادامه یابد و بر حیرت بشر بیفزاید. دین مبین اسلام انسان را به جهانگردی و گشت وگذار در زمین توصیه فراوان کرده زیرا با سفر، علم ، آگاهی و بینش انسان ها زیادتر می شود.
از دیدگاه شریعت مبین اسلام، سفر رفتن برای کسب معرفت و دانش اندوزی و پندگیری از شگفتی های طبیعت و آثار باقی مانده از امت های گذشته و بهره گیری از پیشرفت ها علمی دیگران جهت برآوردن نیازهای جامعه اسلامی و تقویت توانایی آن در برابر دشمنان نه تنها مطلوب بلکه در برخی موارد لازم و ضروری است.
- مسافرت از دیدگاه قرآن
قرآن در آیات مختلف انسان را به سفر کردن تشویق کرده است. «بگو در زمین سیر کنید و بنگرید عاقبت مجرمان چگونه بوده است.»(نمل آیه 69)
و یا در آیه دیگر می فرماید: «پیش از شما سنت هایی بوده است پس روی زمین بگردید و بنگرید. نمل(36) واژه سیر کنید همان سفر کردن و با دقت نگریستن است و عبرت گرفتن است.
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می نویسند: از آیات و روایات بر می آید که سیر وسفر در زمین امری پسندیده و مستحب شریعت است.
دین مبین اسلام سفر کردن و جهانگردی را وسیله عبرت می داند و انسان را به تفکر و اندیشه وا می دارد. اسلام سفر کردن را فقط برای تفریح نمی داند بلکه سفر می تواند جنبه علمی آموزشی و ... داشته باشد. در احادیث آمده است: علم را فرا گیرید حتی اگر در چین باشد.(بحار الانوار ج1ص108)
در قرآن کریم به سفر ذوالقرنین که به تعبیری همان کوروش کبیر است اشاره شده؛ او سه سفر کرده است.
سفر به غرب: او با دیدن منظره خورشید به یاد کارگاه ذوب فلز می افتد و این نشان می دهد که او هنرمند بوده است.
سفر به شرق: او در این سفر به محل طلوع خورشید می رسد و با مردمی که از نظر اقتصادی و فرهنگی ضعیف بوده بر خورد می کند و مرحله سوم که قرآن این گونه آن را توصیف می کند: باز هم راه را پی گرفت تا در میان دو کوه رسید درپس آن دو کوه مردمی را دید که گویی هیچ سخنی را درک نمی کنند و گفتند ای ذوالقرنین یاجوج و ماجوج در زمین فساد می کنند، می خواهی خراجی بر خود مقرر کنیم تا تو میان ما و آنها سدی برآوری؟(کهف ایه 94- 95)
و این روایات و آیات نشان می دهد که بشر برای بالا رفتن قوه تعقل احتیاج به دیدن و تجربه کردن دارد تا بهتر بیاندیشد و حقایق را دریابد.
- آداب سفر
سفر رفتن آدابی دارد که با پرداختن به این آداب می توانیم این ایام را برای خود خوشایند کنیم. برای اینکه به یک سفر مفید برویم قبل از سفر باید بررسی های لازم را انجام دهیم و تمام جوانب را در نظر بگیریم.
پیامبر اسلام (ص) در حدیثی در رابطه با آداب سفر می فرمایند: ... اول پیداکردن همسفر، سپس سفر...
امام صادق (ع) در حدیثی دیگر با اشاره به این که یکی از اصول مسافرت همکاری و هماهنگی است، می فرمایند: هرگاه دیدی همسفرانت حرکت کردند، تو هم حرکت کن و هر گاه دیدی دست به کاری زدند، تو نیز همکاری کن! و هرگاه به کسی انفاق کردند، یا قرضی دادند، تو نیز انفاقی بکن و به همسفر قرض بده.
امام صادق (ع) در حدیث دیگری می فرمایند: لقمان به فرزندش گفت هرگاه با گروهی به سفر رفتی، در کارهای یکدیگر خوب با هم مشورت کنید.
یکی دیگر از اصول سفر نشاط و خوشرویی است، در این رابطه امام صادق (ع) می فرمایند: لقمان می گفت: ... با همسفران همیشه لبخند بزن، و خوشرو باش...
یکی دیگر از اصول مسافرت، کم گویی در سفر است، در این رابطه امام صادق (ع) می فرمایند: لقمان به فرزندش گفت: ... در سفر، سه چیز را بیشتر از دیگر همسفران رعایت کن...( یکی) سکوت بیشتر و حرف زدن کمتر.
یکی دیگر از اصول مسافرت عبادت در سفر است. در این رابطه امام صادق (ع) می فرمایند: لقمان به فرزندش گفت: ... به سه چیز، از دیگر همسفران بیشتر بپرداز...( یکی)، در هر فرصتی نماز بخوان.
- داشتن تعهد اخلاقی در سفر
انسانی که سفر می کند باید به رعایت اصول اخلاقی و انسانی پایبند باشد و با رفتن به هر کشوری ارزش های دینی خود را از دست ندهد و البته با کسانی که از کشورهای بیگانه وارد کشور ما می شوند نیز باید به خوبی و احترام استقبال کنیم؛ بسیاری بر این باورند که سفر کردن و نوع بر خورد و لباس پوشیدن و رفتار کردن وسیله ای برای تبلیغ دین است. خوش رفتاری و انسانیت باعث جذب قلوب می شود.
از پیامبر (ص) نقل شده است: هر کس به خدا و آخرت ایمان دارد باید به همسایه خود یا کسی که به او پناه آورده آزار نرساند و هرکس که به خدا و آخرت ایمان دارد باید مهمان خویش را گرامی بدارد.(وسایل الشیعه ج8 باب 86ص3)در قرآن کریم آمده است: خدا شما را از نیکی کردن و عدالت ورزیدن با آنان که با شما در دین نجنگیده اند شما را از سرزمین تان بیرون نرانده اند باز نمی دارند؛ خدا کسانی را که به عدالت رفتار می کنند دوست دارد.(ممتحنه)
- فواید سفر
در خصوص فواید سفر و مسافرت از ائمه اطهار و نبی اکرم(ص) احادیث و روایتی ذکر شده است. البته در اسلام علاوه بر اینکه به فواید آن اشاره شده محدودیت های را نیز برای بعضی از سفرها در نظر گرفته است.
در روایاتی، مسافرت مورد تشویق قرار گرفته و فواید معنوی و مادی آن یادآوری شده است. از جمله در حدیث نبوی آمده است: مسافرت کنید تا سلامتی و عافیت یابید. مسافرت کنید تا بهره مند شوید.
در حدیثی دیگر از پیامبر(ص) آمده است: مسافرت کنید تا سلامتی و روزی پیدا کنید.
با توجه به شریعت اسلام و بهره گیری از فرامین دین مبین اسلام، می توانیم به عنوان یک کشور اسلامی بنیانگذار صنعت گردشگری اسلامی باشیم و مدیران با برنامه ریزی دقیق و با بهره گیری از صاحبنظران اسلام نسبت به تعریف صنعت گردشگری اسلامی اقدام کنند.
در بسیاری از مواقع، ایجاد تغییرات مطلوب در نظام بازخوردها و نگرش ها فقط از طریق مطالعه، موعظه و استدلال مقدر نیست و فراهم شدن سفری به مناطق و آشنایی با دیگران و مشاهده آثار و احوال افراد گوناگون می تواند بستری مناسب برای تغییرات تدریجی و اصلاح نگرش ها باشد.
سفر و بهداشت روان؛ بیشتر اضطراب ها، افسردگی ها، فشارها و اختلالات رفتاری ناشی از شرایط خشک و یکنواخت و بعضا ملال آور زندگی است که سلامت روان فرد را به مخاطره می اندازد. عزم سفر و تغییر محیط موثرترین شیوه تامین بهداشت روان و بالطبع سلامت جسم و جان است.
سفر و تعالی شخصیت؛ سیر و حرکت یکی از شرایط شکوفایی شخصیت و مناسب ترین فرصت برای زدودن عادات نامطلوب فکری و رفتاری و تعالی منش و شخصیت است. سیر و حرکت در هر لحظه، فرد را روحی تازه و نیرومند و انرژی نوینی می بخشد و هر لحظه فرصت های نوین و امکانات تازه ای پیش می آورد که فرد را مجبور می کند توانایی های خود را بروز داده و مسئولیت پذیری و مهارت های مطلوب اجتماعی را بیاموزد.
مهمترین فایده و اثر سیر و سفر از نقطه نظر اسلام، پندگیری و عبرت آموزی از گذشتگان و تاریخ است. در قرآن، آیات بسیاری، همت و کوشش مردم را به شناخت آفاق وجود و اسرار آفرینش و آثار رحمت الهی و نشانه های علم و قدرت پروردگار توجه می دهد.
سفر و پیوندهای عاطفی با همسفرها؛ از جمله آثار مهم روانی و تربیتی سفر، پیوندهای عاطفی با همسفران، ارتباط با خویشان و صله ارحام، دیدار همفکران و آشنایی با انسان های مسئولیت پذیر است.
منبع: ایرنا
نظر شما