وجود پوسته و ظاهر البته در هر صورت لازم می‌نماید چرا که به قول امام هر باطنی در ظاهری هویدا می‌گردد، این ظاهر از طرفی در حفظ وحدت امت مؤثر می‌افتد و از سوی دیگر تناسبی دارد با معنا و محتوای عبادت و در واقع صور تمثیلی باطن عبادت را متجلی می‌سازد.
در هر صورت پرداختن صرف به پوسته عبادت و یا گذر از آن و نیل به سرچشمه، خود را در کلام امام تحت‌عنوان «اقسام عبادت» می‌نماید: «مردمی خدا را به امید بخشش پرستیدند، این پرستش بازرگانان است.
گروهی او را از روی ترس عبادت کردند، و این عبادت بردگان است و گروهی وی را برای سپاس پرستیدند، که این پرستش آزادگان است.» (ح/237)
در این گفتار پرستش تاجرانه و عبادت ترس‌محور، نمونه‌هایی است از پرداختن به ظاهر و پوسته عبادت و پرستش خدا برای خود نمونه‌ای از گذر از پوسته و رسیدن به مغز عبادت است.
این معنا البته با حکمتی که از سوی امام برای عبادت بیان می‌شود، در هماهنگی کامل قرار می‌گیرد.
دیدگان خاشع، جان فروتن و دلهای متواضع که کبر و خودپسندی از آنان رخت بربسته است، بی‌شک مناسب عبادتی است که در نهج‌البلاغه، عبادت آزادگان، نام می‌یابد.
انجام عبادت، اما معمولاً همراه با مشکلاتی است.
مشکلاتی که عموماً روحی است و گرفتار آمدن در دام تکرار و در برخی موارد جسمی و همراهی نکردن تن با آن؛ اما باید دانست، عبادات تنها هنگامی به ضیافت، پذیرش خواهد نشست که از شرک در اشکال و عناوین آن مبرا بمانند: «همانا از جمله احکام قطعی و تأویل‌ناپذیر خداوند در قرآن کریم عبادت است و بر انجام آن ثواب می‌دهد و بر ترک آن عقاب می‌کند و بنده را سودی ندهد – هرچند بکوشد و کار خود را خالص گرداند، اگر این گناه بر گردن او بود و خدا را توبه ناکرده ملاقات کند، آنکه: در عبادتی که خدا بر او واجب کرده چیزی را شریک خود گرداند.»(خ/ 153)
