نماي كلي كه از اين جنگ معلوم شده اين است كه پ‌ك‌ك را نمي‌توان با ابزار نظامي حذف كرد و راه‌حل سياسي از راه مذاكره هم فعلا در آينده نزديك در دسترس نيست.در چنين چارچوب بن‌بست‌گونه‌اي، تركيه تلاش مي‌كند اين بحران را كه هر روز عميق‌تر و غيرقابل كنترل‌تر مي‌شود، مديريت كند.
تلفات اين جنگ در ميان نيروهاي امنيتي و نظامي تركيه رو به افزايش است. اما اين تنها يكي از جنبه‌هاي اين بحران فزاينده است. هر روز سربازان و نيروهاي پليس در شهرهاي جنوبي و شرقي تركيه كشته مي‌شوند. اكثر آنها در انفجار بمب‌هاي كنار جاده‌اي كه پ‌ك‌ك كار گذاشته يا با شليك تك‌تيراندازها يا انفجارهاي انتحاري جان خود را از دست مي‌دهند. براساس آمار رسمي، تلفات در ميان نيروهاي امنيتي تركيه طي 6ماه گذشته به رقم 450نفر نزديك شده‌است.
اين وضعيت براي اردوغان كه درخط مقدم اين جنگ و فرمانده آن است، بسيار نگران‌كننده و وخيم است. او عليه پ‌ك‌ك اعلام جنگ كرد و از اين عمليات براي اهداف سياسي خود در ماه‌هاي گذشته استفاده كرد. در جريان انتخابات ماه‌هاي گذشته، او توانست راي‌دهندگان را متقاعد كند كه خودش و حزب عدالت و توسعه تنها گزينه‌هايي هستند كه مي‌توانند با تهديد تروريستي پ‌ك‌ك مقابله كنند و از پس اين گروه برآيند.
تهديدي كه در جريان انتخابات اخير سراسري تركيه ناگهان به مشكل اول كشور تبديل شد.اما اكنون اردوغان دريافته كه نمي‌تواند آنچه وعده داده را محقق كند. هيچ نشانه‌اي از فروكش كردن يا حتي كمرنگ شدن اين تهديد تروريستي ديده نمي‌شود و شمار كشته‌هاي اين جنگ و خسارات آن براي تركيه هرروز بيشتر مي‌شود. اردوغان اكنون تلاش مي‌كند با الفاظ مذهبي و صحبت از «شهادت» افكار‌عمومي را به قبول اين سرنوشت و كنار آمدن با شمار كشته‌شدگان در حملات پ‌ك‌ك متقاعد كند. او همچنين از هر فرصتي استفاده مي‌كند تا يادآوري كند كه تلفات و خسارات وارد شده به پ‌ك‌ك بسيار بيشتر است.
اردوغان در يكي از سخنراني‌هاي اخيرش در آنكارا گفت: «تركيه از زمان شروع اين جنگ 300كشته داده اما مي‌دانيد در مقابل چه به‌دست آورديم؟ ما يك‌بار ديگر به دوستان و دشمنانمان نشان داديم كه اين سرزمين ماست. اين دستاورد بزرگي است كه مي‌توان آن را فقط با نبرد گاليپولي مقايسه كرد (نبردي كه در جنگ جهاني اول بين عثماني‌ها و نيروهاي ائتلاف متشكل از انگليس و فرانسه در تنگه داردانل در گرفت).
شمار شهداي ما از 300نفر فراتر رفته اما شمار تلفات تروريست‌ها 10برابر اين رقم است.» اردوغان درباره جنگ با پ‌ك‌ك مدام با همين لحن و الفاظ سخن مي‌گويد. او مي‌گويد: براي آنكه يك سرزمين به يك كشور تبديل شود به خون شهدا نياز دارد. اما اردوغان در استفاده از اين الفاظ و اين استدلال يك نكته را ناديده گرفته و آن اينكه جدايي‌طلبان پ‌ك‌ك هم مي‌توانند از همين ادبيات استفاده كنند و به اين جنگ ادامه دهند.
سبك كار اردوغان همين‌گونه است. هر گاه او چالش سختي را شروع مي‌كند مي‌گويد كه تا آخرش مي‌رود. اما آيا قواي نظامي تركيه مي‌توانند «تا آخر اين جنگ بروند» و پ‌ك‌ك را حذف كنند؟ آيا با توجه به واقعيت‌هاي موجود در خاورميانه، راه‌حل نظامي براي مشكل تركيه و كردها اساسا ممكن است؛ راه‌حلي كه مثلا شبيه چچن يا سريلانكا مشكل جدايي‌طلبان را حل كند؟ باتوجه به وضعيت توازن قدرت كه به‌شدت به نفع آنكاراست، ممكن است اما فقط از نظر تئوري.
اگر تركيه به اين نبرد نظامي از منظر يك پايان تلخ نگاه كند، مي‌توان نتيجه را فرض و پيش‌بيني كرد. نتيجه اين خواهد شد: تلفات و خسارات 8ماه گذشته تركيه در اين جنگ را 10برابر كنيد. تروريسم و حمله سراسر شهرهاي غرب تركيه را دربر مي‌گيرد و بيشتر مي‌شود. پيش‌بيني هزاران كشته و تخريب شهرهاي كردنشين، چندان دور از انتظار نيست. شمار كردهاي آواره تركيه ممكن است به بيش از يك ميليون برسد. موج ديگري از پناهجويان از طريق تركيه به سمت اروپا روانه مي‌شود و اقتصاد تركيه به‌شدت آسيب مي‌بيند.
آتش و دامنه اين جنگ مي‌تواند به سوريه و عراق هم كشيده شود و تركيه مي‌تواند خود را رو در روي قدرتهاي جهان ببيند. پ‌ك‌ك در كشورهاي كردنشين حامياني دارد كه بسيار هم سازمان‌يافته هستند و با قدرتهاي جهاني ارتباطات و هم‌پيماني‌هايي دارند. اين گروه كمبود نيرو ندارد و مي‌تواند دست به مقابله بزند.
آيا رفتن تا پايان راه در جنگ با پ‌ك‌ك به معني پايان رژيم اردوغان يا حتي پايان تركيه خواهد بود؟ اينجاست كه مي‌بينيم راه‌حل نظامي عملا غيرممكن است.خب به اين ترتيب بايد بپرسيم آيا راه‌حل سياسي ممكن است؟ قبل از راه‌حل سياسي، آيا اساسا توافق درباره آتش‌بس با پ‌ك‌ك ممكن است؟ در شرايط كنوني، اين هدف هم دور از دسترس به‌نظر مي‌رسد. آتش‌بس تنها از طريق مذاكره قابل دسترس است. اما تا وقتي هدف سياسي اصلي اردوغان، تنها افزايش اختيارات رياست‌جمهوري است، انجام مذاكره آشكار يا پنهان با پ‌ك‌ك غيرممكن به‌نظر مي‌رسد.
قرار است امسال اردوغان پيش‌نويس جديد قانون اساسي را براي تصويب به پارلمان ارائه دهد كه در آن جايگاه رياست‌جمهوري تغيير مي‌كند و به يك پست اقتدارگرا تبديل مي‌شود. اگر اين پيش‌نويس از تصويب پارلمان بگذرد بايد در يك همه‌پرسي به رأي مردم تركيه گذاشته شود.
اگر از تصويب پارلمان نگذرد، برنامه اردوغان اين است كه يك‌بار ديگر انتخابات زودهنگام برگزار كند. اردوغان هنگام عبور از اين مراحل نمي‌تواند خطر از دست دادن رأي احزاب ملي‌گرا كه به‌شدت مخالف هرگونه توافق با پ‌ك‌ك هستند را به جان بخرد و با پ‌ك‌ك مذاكره كند. او براي رسيدن به اهداف خودش به رأي ملي‌گراها نياز دارد و ملي‌گراها هم با توافق با پ‌ك‌ك مخالفند. پس اردوغان بايد ميان مذاكره با پ‌ك‌ك و تحكيم جايگاه رياست‌جمهوري‌اش يكي را انتخاب كند.
با توجه به اين شرايط، بايد اين واقعيت را بپذيريم كه تركيه به زندگي همراه با جنگ داخلي و در فضاي خطر و ترور و حمله ادامه خواهد داد. تا وقتي شعله‌هاي جنگ ادامه دارد، هزينه راه‌حل سياسي هم روزبه‌روز بيشتر مي‌شود. فرقي هم نمي‌كند كه اردوغان به هدفش در تحكيم جايگاه رياست‌جمهوري مي‌رسد يا نه.
پ‌ك‌ك هم آتش جنگ را تشديد مي‌كند. فرماندهي نظامي اين گروه اخيرا در يك پيام راديويي به نيروهايش گفته كه جنگ را تشديد كنند. او از خودمختاري براي كردها و آزادي عبدالله اوجالان به‌عنوان شروط و مقدمات راه‌حل سياسي نام برده‌است. جميل بيك از رهبران اتحاديه جوامع كرد كه بالاترين نهاد سياسي پ‌ك‌ك است چندي پيش به تايمز لندن گفت، هدف اصلي اين گروه نابود كردن اردوغان و حزب عدالت و توسعه است. اردوغان از جنگ با پ‌ك‌ك به‌عنوان ابزاري براي تحقق برنامه رياست‌جمهوري‌اش استفاده مي‌كند و اين، كشور تركيه را تا مرز يك بحران پيش مي‌برد. قطع رابطه ميان اين دو موضوع، ضروري‌ترين كاري است كه بايد صورت گيرد.
- المانيتور
نظر شما