دكتر كردواني كه از او با عنوان پدر كويرشناسي ايران نام برده مي‌شود، مي‌گويد كه «الگوي بياباني شدن» تغيير كرده و نوع جديدي از بياباني شدن در كشور شكل گرفته است. او تأكيد مي‌كند: هر چه زمان مي‌گذرد عوامل و الگوي بيابانزايي در كشور تغيير مي‌كند براي مثال، دلايل بياباني شدن نسبت به 50سال گذشته تغيير كرده است.
- اراضي رها شده كشاورزي به كانون‌هاي گردوغبار تبديل شده
اين استاد دانشگاه در گفت‌وگو با ايرنا، گرم شدن زمين و به‌دنبال آن كم شدن منابع آبي و پايين رفتن سفره‌هاي آبي زيرزميني را از عوامل تخريب و نابودي پوشش گياهي و توسعه بيابان عنوان كرد و افزود: حفر بي‌رويه چاه‌هاي عميق و نيمه‌عميق موجب شده تا سطح سفره‌هاي آب‌هاي زيرزميني 300 تا 575 متر پايين‌تر برود كه اين خود خشك شدن گياهان با ريشه‌هاي كوتاه را تشديد مي‌كند زيرا اين گياهان با پايين رفتن سطح آب‌هاي زيرزميني نمي‌توانند آب مورد نياز خود را تأمين كنند و خشك مي‌شوند.
دكتر كردواني با تأكيد بر اينكه بروز ريزگردهاي داخلي ناشي از تشديد روند خشكي و بياباني شدن است، تصريح كرد: وسعت زيادي از زمين‌هاي زراعي كه به‌علت كمبود منابع آبي رها شده‌اند اكنون به بيابان و به كانون‌هاي گردوغبار تبديل شده‌اند. خشك شدن تالاب‌ها هم يكي ديگر از عوامل بيابانزايي در كشور است، به‌عنوان مثال تالاب‌هاي طشت و بختگان در استان فارس از رودخانه كر تغذيه مي‌كردند كه به‌علت سد‌سازي روي اين رودخانه، آب ورودي به تالاب‌ها كاهش يافت و تالاب‌ها خشك و به بيابان تبديل شدند.
اين استاد دانشگاه تهران در ادامه، برداشت‌هاي بي‌رويه از معادن را يكي ديگر از دلايل توسعه بيابان و شكل‌گيري كانون‌هاي گردوغبار عنوان كرد و يادآور شد: اطراف تالاب بختگان معدن سنگ آهن وجود دارد، زماني كه تالاب آبدار بود كاميون‌ها براي رسيدن به معادن آن‌را را دور مي‌زدند اما اكنون كه خشك شده از بستر آن عبور مي‌كنند كه اين مسئله موجب بلند شدن گردوغبار مي‌شود.
چهره ماندگار علمي در ادامه يادآور شد: سازمان ملل اعلام كرده است كه بيابانزايي فقط از بين رفتن گياهان نيست بلكه جايي بيابان است كه در آن كاهش توليد و از بين رفتن موجودات زنده را شاهد باشيم. وقتي روستايي تخليه مي‌شود يعني آن بخش به بيابان تبديل شده است. براين اساس بايد بررسي كنيم ببينيم چند روستاي تخليه شده در كشور وجود دارد؟
- مالچ‌پاشي نفتي خيانت به محيط‌زيست است
دكتر كردواني با اشاره به اينكه مالچ‌پاشي نفتي در كشور از سال1342 آغاز و براي نخستين‌بار در فتح آباد بويين زهرا اجرا شد و بعد از آن رواج يافت گفت: بارها اعلام كرده‌ام كه مالچ‌پاشي خيانت به محيط‌زيست است؛ زيرا از نظر سازمان ملل كشوري قوي و ثروتمند است كه نوآوري علمي داشته باشد بنابراين ما هم بايد براي مقابله با بيابانزايي نوآوري داشته باشيم و از موارد بومي استفاده كنيم. وي با اشاره به توسعه بيابانزايي در كشور تأكيد كرد: براي مقابله با بيابانزايي بايد به فكر راه‌حلي بومي و استفاده از فناوري روز باشيم تا كشورهاي ديگر از ما الگوبرداري كنند، قنات كه ايران مهد آن است از كشور ما به ديگر نقاط دنيا راه‌يافته است، در زمينه بيابانزايي هم بايد به درجه‌اي برسيم كه الگوي كشورهاي ديگر شويم. كردواني با تأكيد بر اينكه مالچ‌پاشي كار نادرستي است زيرا اكوسيستم را تغيير مي‌دهد، افزود: مالچ‌پاشي مضرات زيادي به همراه دارد ازجمله اينكه مواد نفتي است و در طولاني مدت آسيب‌هايي به طبيعت و محيط‌زيست وارد مي‌كند براين اساس، بهتر است به جاي مالچ‌هاي نفتي از «ريگ» استفاده كنيم، يعني ريگ را در منطقه پخش و با غلطك آن‌را صاف كنيم، ريگ‌هاي رنگي هم وجود دارد كه با آنها مي‌توان دشت وسيعي به رنگ‌هاي مختلف و زيبا ايجاد كرد و گرد و غبار را مهار كرد.
نظر شما