آثار تاریخی تنها به وجه هنری و تاریخی معتبر نیستند

سید محمد بهشتی رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، این مطلب را در مراسم گشایش دومین همایش علم مواد و حفاظت از آثار تاریخی - فرهنگی مطرح ساخت.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، وي افزود: یکی از جنبه‌های مورد توقع از همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و پژوهشگاه علم و مواد می‌تواند این باشد که برای رفع یک خلجان ذهنی که در دهه‌های اخیر با آن مواجه هستیم قدمی برداشته شود.

بهشتي در ادامه گفت: در دوران معاصر متأسفانه تحصیل کرده‌های ما در خارج از حوزه میراث این ذهنیت را دارند که ویژگی ایرانی‌ها در گذشته این بوده که در کنار جوی آب و درختی بنشینند و شعر بخوانند به نحوی که حافظ و سعدی تمام موجودی‌شان بوده است در حالیکه با وجود اینها زندگی مادی امکان‌پذیر نیست و تنها قلمرو های آسمانی را می‌شود فتح کرد.

وي با طرح این پرسش که پس چگونه ایرانیان در این سرزمین زندگی می‌کردند، تصریح کرد:

گذشتگان ما در سرزمینی زندگی می‌کرده‌اند که آب زیادی نداشته که بگوییم از طریق زراعت سفره‌هایشان را بزرگ می‌کرده‌اند و امورات می‌گذرانده‌اند، مراتع پهناوری نیز نداشته که مردمان آن از طریق دامداری سفره‌هایشان را رنگین کنند پس از چه طریق امرار معاش می‌کرده‌اند؟

او گفت: به عنوان مثال در شهر کاشان قبل از پیروزی انقلاب 57، پانصد خانه درجه یک وجود داشت که نشان می‌دهد به همین تعداد خانواده ثروتمند در زمان قاجار در این شهر که جمعیت زیادی هم نداشته زندگی می‌کرده‌اند پس اینها از چه طریق ثروتمند می‌شدند؟

بهشتی پاسخ این پرسش را صنعت و تجارت اعلام کرد و گفت: صنعت به تعبیر امروزی همان دانش و فناوری بوده که گذشتگان ما از آن بهره می‌برده‌اند و زندگی می‌گذرانده‌اند.

وی در بخش دیگری از سخنانش به حمله مغول‌ها در سال 621 هجری به کاشان و صدمات زیادی که به این شهر وارد شد اشاره کرد و تصریح کرد: دو سال بعد از این اتفاق یعنی در سال 623 هجری محراب زرین فامی توسط کاشانی‌ها ساخته شد که هم‌اکنون در موزه برلین نگهداری می‌شود و نشان می‌دهد که دارایی کاشانی‌ها دانش و فناوری بوده است.

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تأکید کرد: در بحث حفاظت و علم مواد در همکاری مشترکی که صورت گرفته با محصولاتی سرو کار داریم که در طول تاریخ تولید شده و محصول صنعتی‌اند که در آن زمان ایجاد شده است.

بهشتی با اشاره به اینکه ما صنعت گذشتگان را نمی‌شناسیم و تأملی روی آن نکرده‌ایم افزود: درست است که بحث حفاظت موضوع اصلی در حوزه میراث فرهنگی بشمار می‌رود ولی بحث شناخت یک بخش از وجوه فرهنگ ایرانی (صنعت) که به او اجازه می‌دهد سفره‌اش را بزرگ کرده و در کیفیت بالاتری زندگی کند نیز می‌تواند موضوع قابل تأمل باشد.

او تأکید کرد: بامطالعه متوجه می‌شویم که خلجان ذهنی موجود در بین برخی از مردم درست نیست، زیرا صنعتگران و دانشمندانی در کشور وجود داشته‌اند که معماهای روی زمین را به شایستگی حل و فصل میکردند.

بهشتی تصریح کرد: ما می‌توانیم با محصول کار آنها آشنا شویم و به دانشی که داشته‌اند دست یابیم، چه بسا چیزهایی بیابیم که به درد امروزمان بخورد و از آنها استفاده کنیم.

وی با بیان اینکه، آثار تاریخی تنها به وجه هنری و تاریخی معتبر نیستند بلکه باید به لحاظ علمی نیز مورد تأمل قرار گیرند، تصریح کرد: سر و کار داشتن با آثار تاریخی با نیت اولیه حفاظت نباید به این جا ختم شود.

او اظهار امیدواری کرد: همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و پژوهشگاه علم و مواد به بهره‌برداری از تجربه و ظرفیت‌های علمی نهادهای دیگر منجر شود و به آنها نیز کمک کند که تجربه تاریخی زیست در این سرزمین را در رشته کاری خود پیدا کنند.

• توسعه تعاملات پژوهشگاه با مراکز آموزشی مرتبط

عبدالکریم شادمهر معاون اداری مالی و توسعه مدیریت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در سخنانی گفت: تبادل دانش و ارایه یافته‌ها تنها یک رویکرد برگزاری همایش علم مواد و حفاظت آثار فرهنگی - تاریخی است.

او تصریح کرد: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از نظر مدیریتی دو وظیفه بر عهده دارد که یکی پژوهش و دیگری مدیریت پژوهش در حوزه میراث فرهنگی است.

شادمهر با اشاره به روند ایجاد ارتباط میان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگی و پژوهشگاه مواد و انرژی گفت: خوشبختانه ارتباط خوبی بین دو پژوهشگاه رخ داده و به غیر از این همایش دو پروژه مشترک دیگر نیز داریم.

او با اشاره به تأکید ریاست پژوهشگاه بر توسعه تعاملات با مراکز آموزشی افزود: در این صورت علاوه بر اینکه می‌توانیم حجم زیادی از فعالیت‌های پژوهشی را با مشارکت حوزه‌های دیگر انجام دهیم با حوزه‌های مرتبط نیز آشنا می‌شویم.

وی ابراز امیدواری کرد: مدیریت پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی - فرهنگی تلاش کند، مراکز پژوهشی بیشتری به این حلقه دو نفره اضافه کرده به نحوی که سال آینده شاهد برگزاری این همایش در یک مرکز پژوهشی دیگر باشیم.

دومین همایش"علم مواد و حفاظت آثار فرهنگی - تاریخی" با همکاری پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی - فرهنگی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و پژوهشگاه مواد و انرژی با حضور معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و تعدادی از شخصیت‌های علمی و فرهنگی دوشنبه 13 ارديبهشت گشایش یافت.

مقالات ارایه شده به این همایش در زمینه‌های استفاده از مواد و فناوری‌های نوین مانند نانوذرات و کاربرد آنها در حفاظت و مرمت آثار، روش‌های غیرتخریبی مطالعه ساختاری آثار نظیر رادیوگرافی و ترموگرافی مادون قرمز، مطالعه بر روی مواد و فناوری‌های کهن همچون آثار فلزی، لعاب و چوب، همچنین استفاده از روش‌ها و مواد دفع عوامل بیولوژیک و باستان‌سنجی است.

همزمان با نشست‌های تخصصی این همایش دو روزه 6 سخنران کلیدی نیز در زمینه‌های مرتبط با هر یک از نشست‌ها سخنرانی خواهند کرد.

کارگاه آموزشی "کاربرد روش‌های XRF و XRD در آنالیز غیر‌مخرب آثار باستانی" و کارگاه " کاربرد روش‌های بازرسی فنی پیشرفته در میراث فرهنگی" نیز همزمان با برگزاری این همایش در سالن آمفی تئاتر پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار می‌شود.

گفتنی است: نمایشگاه پوستر مقالات دومین همایش"علم مواد و حفاظت آثار فرهنگی - تاریخی" نیز با حضور معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری افتتاح شد.