به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، پرفسور هانس مارتین هینز رییس ایکوم جهانی در نشست مطبوعاتی که به مناسبت حضور وی در ایران توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد حضور یافت و به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ گفت.
وی با اشاره به تاریخچه تشکیل ایکوم جهانی گفت: 70سال پیش بعد از جنگ جهانی دوم ایکوم با شرکت 14 کشور در شهر پاریس شکل گرفت و در حال حاضر 36 هزار موزه ایکوم را همیاری می‌کنند به نحوی که هم‌اکنون ایکوم بزرگترین نهاد غیر دولتی جهان است.
او با اشاره به اینکه 120 کشور در ایکوم جهانی کمیته ملی دارند و ایران نیز جزو آن کشورهاست، افزود: ایکوم جهانی 30 کمیته تخصصی مشورتی دارد که کمیته حفاظت عمده‌ترین آنهاست طوری که 2600 متخصص در حوزه حفاظت در این کمیته به فعالیت مشغول هستند.
به گفته هینز، این نهاد بین‌المللی هر سال در یکی از کشورهای عضو تشکیل جلسه داده و تمامی اعضای کمیته‌های آن در خصوص مسائل مشترک و چالش‌هایش با یکدیگر سخن می‌گویند.
وی در پاسخ به این سوال که ایکوم برای به حداقل رساندن صدمات به آثار موزه‌ای در کشورهایی که جنگ در آنها رخ داده است چه کاری انجام می‌دهد گفت: در نخستین گام گروهی متخصص از ایکوم به مناطق جنگی و مناطقی که از بلایای طبیعی خسارت دیده‌اند برای ارزیابی شرایط اعزام می‌شوند.
او با بیان اینکه قاچاق اموال فرهنگی بعد از قاچاق اسلحه و مواد مخدر سومین و بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است، تصریح کرد: از 15سال پیش ایکوم یک فهرست قرمز مشتمل بر اموالی که به غارت رفته‌اند تهیه کرده است که در این مواقع در اختیار اینترپل، گمرکات، بنادر و ... قرار داده می‌شود و در صورت بروز هرگونه شبهه‌ای بلافاصله پیگیری می‌شوند.
- شناسایی و بازگرداندن اشیای تاریخی
هینز با موفقیت‌آمیز دانستن این طرح اظهار داشت: در این 15 سال توانستیم اشیای تاریخی و به سرقت رفته زیادی را شناسایی کنیم و به کشور مبدا برگردانیم که اشیایی از افغانستان و عراق از جمله آنها بوده است.
وی با اشاره به تجربه دیگری که ایکوم در این رابطه داشته است به جنگ‌های خاورمیانه اشاره کرد و گفت: در این نوع جنگ‌ها که معمولا با بمباران‌های هوایی همراه است، نقشه‌های ماهواره‌ای را در اختیار خلبانان قرار دادیم و از آنها خواستیم محوطه‌های تاریخی و موزه‌ها را بمباران نکنند.
این تجربه در لیبی بسیار موفقیت‌آمیز بود و در پایان جنگ با مقایسه عکس‌های هوایی و مناطق بمباران شده دریافتیم که بسیاری از خلبانان به این ایده احترام گذاشته‌اند اما در یمن این طرح موفقیت‌آمیز نبود.
وی تصریح کرد: در طرحی دیگر از کشورهایی که در مناطق جنگی هستند خواستیم تا اشیای موزه‌ای خود را برای مدت معلوم به عنوان امانت نزد کشورهایی که در مناطق امن و سبز هستند قرار داده و بعد از اتمام جنگ پس گیرند.
- دلیل رفتن مردم به موزه‌ها
رییس ایکوم جهانی در پاسخ به این پرسش که چرا مردم به موزه‌ها می‌روند، گفت: بازدید از موزه‌ها به هویت مخاطبان باز می‌گردد زیرا کسی که از گذشته خویش خبر نداشته باشد نمی‌تواند برای آینده و حال خویش برنامه‌ریزی کرده و با چالش‌های آن مواجه شود.
وی در ادامه با اشاره به فلسفه سنتی موزه گفت: در جنبش قرن نوزدهم برخی از کاخ‌ها به موزه تبدیل شده بودند و حتی برخی از اشیای مختص این کاخ‌ها نیز به موزه‌های ملی فرستاده می‌شدند تا مردم بتوانند از آنها بازدید کنند.
به گفته هینز، این امر دو کارکرد داشت: یکی اینکه مردم آموزش ببینند و دیگری اینکه یک هویت ملی از گذشته مردم شکل گیرد به نحوی که به مردم گفته شود شما یک عصر طلایی داشته‌اید که می‌توانید به آن افتخار کنید.
او اظهار داشت : کارکرد موزه‌ها در شکل سنتی این است که برای شما یک عصر طلایی بسازد که شما بتوانید به عنوان یک هویت ملی به آن افتخار کنید.
وی گفت: در سال 1970 جنبشی در سطح دنیا رخ داد مبنی بر اینکه جامعه به مدارس جدید، دانشگاه‌های جدید و ... نیاز دارد. در این ارتباط موزه‌ها نیز به این فکر افتادند که باید به روز شوند و نگرش سنتی مبنی بر نشان دادن گذشته به مخاطب را کنار بگذارند به نحوی که در رویکرد جدید مخاطبان مورد توجه قرار گرفتند و موزه‌ها آنها را با برگزاري نمایشگاه‌های مختلف مورد بررسی قرار دادند.
- موزه سازمان فرهنگی است
رییس ایکوم جهانی تصریح کرد: از بیست سال پیش تا به حال موزه‌های جدید شی‌محور یا مخاطب‌محور نیستند و مجموعه‌ای از این دو هستند و علاوه بر این خود را سازمان فرهنگی می‌دانند که در خدمت جامعه است و برای آن کار می‌کند.
به گفته او، موزه‌های جدید چند وجهی عمل می‌کنند، یعنی علاوه بر اینکه از وجه تاریخی به یک شی می‌نگرند، از لحاظ سیاسی، اجتماعی و ... هم شی را به مخاطب معرفی می‌کنند و او را با مجموعه‌ای از آرا و افکار آشنا می‌کنند که می‌تواند وی ر ا در مقام تحلیل، مقایسه و تفسیر قرار دهد.
هینز با بیان اینکه کمیته تخصصی آموزشی ایکوم 900 عضو دارد که هر سال دور هم جمع می‌شوند و تبادل تجربه می‌کنند، افزود: در این جلسات اعضای این کمیته در مورد تجارب موزه‌های مختلف و نحوه انتقال آنها بحث می‌کنند و به دلیل اینکه خودشان موزه‌دار هستند می‌توانند از تجاربشان که در این نشست‌ها به دست می‌آورند با توجه به شرایط اجتماع و مخاطبانشان استفاده کنند.
این تجارب به موزه‌داران و اعضای کمیته تخصصی ایکوم کمک می‌کند تا چگونه گروه‌هایی را که تا به حال به موزه‌ها نیامده‌اند مانند گروه‌های هدف، کودکان و ... به موزه‌ها بکشانند که این در واقع هدف اصلی ایکوم است.
- برنامه‌های ایکوم در ایران
در ادامه سید احمد محیط طباطبایی قائم مقام ایکوم با اشاره به برنامه‌های امسال کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم) در روز ایکوم گفت: امسال پیام روز جهانی موزه‌ها از تهران منتقل خواهد شد.
محیط طباطبایی با بیان اینکه پیام این روز برای 120 کمیته ایکوم و 38 هزار موزه عضو آن از موزه ملی ایران منتشر می‌شود، تصریح کرد: همزمان با روز جهانی ایکوم 29 اردیبهشت‌ماه سایت رسمی کمیته ملی ایکوم ایران نیز افتتاح خواهد شد.
قایم مقام ایکوم با بیان اینکه سازمان زیباسازی شهر تهران در نظر دارد همزمان با روز جهانی موزه‌ها آثار موزه‌ای کشور را در بیلبوردهای سطح شهر به نمایش بگذارد، افزود: این برنامه سال گذشته نیز با عنوان "نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر" در سطح شهر تهران اجرا شد.
او با اشاره به گوشه‌ای از برنامه‌های اختصاصی این کمیته، افتتاح دفتر ایکوم در شهر شیراز با حضور رییس ایکوم جهانی، بزرگداشت موزه‌داری در استان فارس، نشست انتخاب موزه برتر، نشست سالانه ایکوم در روز 29 اردیبهشت در موزه ملی همزمان با یکصدمین سال تأسیس نهادی به نام موزه ملی بعد از مشروطه را از برنامه‌های ایکوم عنوان کرد.
وی گفت: 4 نشست تخصصی شامل، نشست معلول و موزه در موزه صلح(3 خرداد ساعت 14)، نشست کودک و موزه در کاخ موزه نیاوران(4 خرداد ساعت 10صبح)، نشست اسناد، سند و موزه‌ها(4 خرداد ساعت 14 بعد از ظهر)که با نمایشگاهی از درختان ایران و نادیده‌های شهداد همراه خواهد بود و نشست معماری و موزه‌ها در قالب این سلسه نشست‌ها برگزار می‌شود.
او گفت: امسال بر اساس 12 شاخص که 8 شاخص آن مربوط به ایکوم جهانی و 4 شاخص بومی است، موزه‌ها را در چهار سطح موزه‌های خصوصی، دولتی - عمومی، رده یک، دو، سه تقسیم‌بندی و مورد سنجش قرار می‌دهیم.
به گفته وی، در انتخاب موزه برتر مسابقه معنا ندارد بلکه هدف معرفی موزه‌داری موفق به جامعه موزه‌داران ایران است و اینکه هر موزه ابتکار و خلاقیت که در نحوه اداره موزه خود داشته را به اطلاع بقیه می‌رساند تا این روش‌ها عمومی شود.
محیط طباطبایی افزود: فعالیت موزه‌ای یک امر پایدار است و در جامعه‌ای که امروز در آن ناپایداری زیاد است هر کسی که فعالیت پایدار انجام می‌دهد امر مهمی انجام داده و به همین ترتیب تمامی موزه‌ها مورد تقدیر ایکوم قرار می‌گیرند.
نظر شما