بی‌توجهی به متن اشیا موزه‌ها را به فراموش‌خانه تبدیل می‌کند

به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی، سید محمد بهشتی رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری این مطلب را در مراسم روز جهانی موزه و میراث فرهنگی مطرح ساخت.

او با اشاره به شعار امسال با عنوان "موزه و منظر فرهنگی" هر دوی این موضوعات را در حوزه میراث فرهنگی مهم ارزیابی کرد و گفت: یکی از دغدغه‌های اهل نظر در کیفیت مواجهه با میراث فرهنگی این است: آن چیزی که به عنوان مظاهر فرهنگی شناخته می‌شوند بدون نسبت با فرهنگ مد نظر قرار می‌گیرند که در این صورت آن چیز از حقیقت خودش خالی می‌شود.

بهشتی گفت: اشیای تاریخی فرهنگی هر کدام به مثابه آینه‌هایی‌اند که حقیقتی را در خود منعکس می‌کنند و اگر ما آن وجه آینگی اشیاء را مورد توجه قرار ندهیم انگار به یک جلد و پوسته اکتفا کرده‌ایم.

وی همچنین اشیای تاریخی فرهنگی را به پنجره‌هایی در یک دیوار تشبیه کرد و اظهار داشت: اگر از کسی بپرسید در این دیوار چه می‌بینی و بگوید پنجره می‌بینیم یعنی او هیچ نمی‌بیند زیرا که پنجره را گذاشته‌اند که در پس آن چیزی را ببینید که او از آن غافل است.

به گفته بهشتی، زمانیکه این نسبت و وجه دلالتی که یک شی می‌تواند داشته باشد را مورد توجه قرار ندهیم آن وقت انگار نسبت آن را با چیزی که در متن و بسترش است قطع کرده‌ایم.

او در ادامه با اشاره به مضمون و واژه آب گفت: اگر به متن و نسبت آب به چیزی که منظر فرهنگی نام دارد توجه نداشته باشیم آب تنها معادل Water است، ولی اگر به متن فرهنگی توجه کنیم آب و Water هیچگاه یکی نیستند.

بهشتی افزود: در این سرزمین زمانیکه می‌گوییم آب البته منظورمان H2o است ولی در مرتبه دیگر به علت قلت آب، آب یک چیز ارزشمند و گوهر کم‌یاب می‌شود تا جاییکه در مناطق زیادی از کشور آب معیار اندازه‌گیری زمین است. به عنوان مثال، زمانیکه از افراد می‌پرسیم چه اندازه زمین دارید می‌گویند دو فنجان آب زمین دارم.

وی در ادامه با طرح این پرسش که آیا در زبان انگلیسی هم آب یک همچین دلالتی دارد یا نه؟ در پاسخ گفت: در زبان انگلیسی آب چنین مفهومی ندارد زیرا که متن فرهنگی انگلیسی‌ها و ایرانی‌ها متفاوت است.

بهشتی افزود: به دلیل وجود همین قلت است که می‌بینیم مناسبات پیچیده مدیریتی و حقوقی در قضیه آب در سرزمینمان جای می‌گیرد به نحوی که ما در فرهنگمان شخصی با عنوان میرآب داریم.

رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به نمادهایی از آب نظیر تشنگی سید‌الشهدا، مهریه حضرت زهرا (س)، آناهیتا، حیات، نور معرفت و ... در فرهنگ ایرانی تصریح کرد: زمانیکه از آب سخن می‌گوییم باید متوجه باشیم که این آب به چه متنی مربوط است و اگر این آب را در نسبت به متن‌اش نبینیم در حقیقت آب را ندیده‌ایم.

او با بیان اینکه هر شی نیز این وضعیت را دارد، گفت: در موزه‌ها باید به این متن توجه داشته باشیم زیرا که اگر اشیا را از متن خارج کنیم موزه‌ها مأموریت اصلی خود را که به یاد‌آوردن و تذکر دادن است از دست می‌دهد و تبدیل به فراموشخانه می‌شوند و در این صورت توقع تذکر فرهنگی از موزه‌ها نخواهیم.