هشت سال دفاع مقدس میراث فرهنگی کشور است

سید محمد بهشتی رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، این مطلب را در حاشیه امضای توافق‌نامه همکاری میان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس مطرح کرد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری او با ابراز خوشحالی از فراهم شدن زمینه همکاری این دو پژوهشگاه یکی از زمینه‌های پراهمیت در میراث فرهنگی را دفاع مقدس دانست که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

بهشتی گفت: کمتر دیده شده افرادی که در حوزه دفاع مقدس فعالیت می‌کنند به این موضوع نگاه میراث فرهنگی داشته باشند در حالیکه از این زاویه یک بخش‌هایی از موضوع که فراموش شده شاید بهتر مورد توجه قرار گیرد.

وی با اشاره به اینکه اصالت اثر برای موزه مهم است، افزود: در موزه دفاع مقدس تقریبا هیچ شی اصیلی وجود ندارد و آنچه پیش روی مخاطب قرار گرفته به جز عکس و سلاح‌های غیرواقعی چیزی نیست.

او گفت: متأسفانه با این همه سرمایه‌گذاری هیچ شی اصیلی در موزه دفاع مقدس وجود ندارد.

• ضرورت حفظ اشیای دوران دفاع مقدس

بهشتی اظهار داشت: در حوزه دفاع مقدس، آثار، اشیاء منقول و آنچه وجه تاریخی داشته باشد حتما چیز مندرس و در معرض نابودی است که شاید نخست حتی رغبت نکنید به آن دست بزنید اما همانها باید حفظ شود.

وی با اشاره به اینکه پژوهشگاه میراث فرهنگی در بحث موزه و حفظ آثار در شکل مستند می‌تواند کمک کند، گفت: تمامی اشیا و اسنادی که از دوران جنگ توسط رزمندگان و مردم در جریان زندگی به جا مانده شبیه همان چیزی است که در حفاری‌های باستان‌شناسی به دست می‌آید.

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تمامی این آثار را به صفت‌های تاریخی‌شان دارای اهمیت دانست و افزود: متأسفانه این آثار مورد غفلت واقع شده‌اند و حتی شهرهایی هم که در آنها دفاع مقدس صورت گرفته کاملا مخدوش شده‌اند.

او گفت: تأکید نمی‌کنیم که تمام جغرافیای دفاع مقدس به همان شکل حفظ شود اما باید یادگارهایی هم از آن باقی بماند تا نسل‌های آینده هم بتوانند به آنها دسترسی داشته باشند.

وی افزود: تمامی این آثار و یادگارها توسط فعالان در حوزه دفاع مقدس از بین رفته زیرا که هر آنچه راجع به جنگ بوده در اختیار خودتان بوده، البته که نیت شری هم وجود نداشته اما آگاهی نداشتن باعث آن شده همانطور که در حال حاضر نیز کلی آثار در اختیارتان است که به علت همین اطلاع نداشتن در معرض تهدیدات قرار گرفته است.

او تأکید کرد: در تمامی نهادهایی که دست اندرکار امر دفاع هستند دفاع مقدس یک معنا دارد ولی در پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس باید معنای دیگری داشته باشد، آنجا قرائت رسمی نسبت به دفاع مقدس معتبر است ولی در پژوهشگاه این لزومی ندارد.

بهشتی با اشاره به اینکه در ویترین‌های موزه ملی 5 هزار قطعه شی وجود دارد ولی مخازن آن 350 هزار قطعه شی را در خود جای داده‌اند که ماهیت آنها بر ما آشکار نیست تصریح کرد: آثار و اشیا با ارزشی نیز از دفاع مقدس به جا مانده که باید حفظ شوند و در اختیار نسل‌های بعدی قرار گیرند زیرا که شاید آنها امکاناتی داشته باشند که بتوانند درک عمیق‌تری از ما نسبت به دفاع مقدس پیدا کنند.

• تدارک حافظه تاریخی برای دفاع مقدس

به گفته بهشتی، هر اندازه که از زمان دفاع مقدس فاصله می‌گیریم، دفاع مقدس در حافظه تاریخی ما ایفای نقش می‌کند نه در مسائل روزمره ما پس باید برای آن حافظه تاریخی تدارک ببینیم و بدون دخل و تصرف و سالم‌تر آن را به حافظه تاریخی بسپاریم.

او با اشاره به تغییر شرایط و زمان در نحوه مواجهه با مقوله دفاع مقدس افزود: ابعادی از دفاع مقدس وجود دارد که هنوز آنها را برای نسل آینده آشکار نکرده‌ایم ولی نباید شواهد آن را مخدوش کنیم و نادیده بگیریم زیرا شاید نسل‌های آینده بتوانند آنها را بازگو کنند.

بهشتی گفت: به عنوان مثال لباس شهیدی که از الیاف شیمی آلی تشکیل شده و در مجاورت با هوا فرسوده می‌شود باید طوری حفاظت شود که تا 200 سال دیگر هم وجود داشته باشد.

• هنر پژوهشکده حفاظت و مرمت

وی افزود: هنر پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری حفظ اسناد و آثاری از این قبیل است و می‌تواند در این راه کمک کند.

او با اشاره به کاربرد نداشتن اسناد در سال‌های آینده گفت: 50 سال آینده نمی‌توان به راحتی ثابت کرد که حضرت رضا(ع) قبل از جمهوری اسلامی گنبد و بارگاه داشته است زیرا که همه چیز را تغییر داده‌ایم و هیچ چیز اصیلی باقی نگذاشته‌ایم و در آن زمان هیچ یک از اسناد ما قابل قبول نیست و تنها یک تکه از آجر است که با آزمایش معلوم می‌کند که کی بنایی ساخته شده است.

بهشتی گفت: دفاع مقدس در زمینه حفاظت، پژوهش و معرفی به مثابه میراث فرهنگی است.

او با اشاره به راهیان نور و صدمه‌ای که به پرستیژ آن وارد آمده است، گفت: میراث فرهنگی در موضوع راهیان نور هم می‌تواند کمک کند و باید این حرکت در فضای غیررسمی و مردمی صورت گیرد زیرا که بخش غیررسمی جامعه واکنش خوبی نسبت به این موارد نشان خواهد داد درست مانند شهدای غواص فاو که مورد استقبال مردم قرار گرفت زیرا که این بخش از جامعه هیچ وقت از سرمایه‌ای مانند دفاع مقدس صرفه‌نظر نمی‌کنند.

• استفاده از ظرفیت‌های پژوهشگاه

در ادامه سرتیپ دوم پاسدار عبدالرضا خداکرمی جانشین رئیس پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس به معرفی ساختارهای این پژوهشگاه، وظایف، مأموریت‌ها و اهداف راهبردی آن پرداخت.

او گفت: ظرفیت‌های بسیار خوب علمی در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری وجود دارد که باید از آن حداکثر استفاده شود و 8 سال دفاع مقدس نیز ذخائر بزرگی را ایجاد کرده که پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز باید از آن بهره‌مند شود.

به گفته وی هر دو پژوهشگاه باید از تولیدات مشترک برای حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و انتقال موضوعات به نسل‌های آینده استفاده کنند.

سعید بکتاش رییس پایگاه پژوهشی دفاع مقدس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در ادامه، امضای این توافق‌نامه را فصل جدیدی از همکاری‌ها در این حوزه دانست که می‌تواند خیلی از منویات مقام معظم رهبری را جامه عمل بپوشاند.

او افزود: تاکنون ارتباط میراث فرهنگی و بنیاد حفظ و نشر آثار دفاع مقدس کم‌رنگ بوده است که امیدواریم در سایه امضای این توافق‌نامه همکاری‌ها گسترده‌تر شوند.

وی با اشاره به فعالیت‌های صورت گرفته با موضوع دفاع مقدس گفت: 31 پروژه در این حوزه تعریف شده که دانش‌نامه‌، کتاب‌شناسی، دائره المعارف و ... جزیی از آنهاست.

بکتاش اظهار داشت: پایگاه پژوهشی دفاع مقدس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با توجه به ارزش‌هایی که در این مجموعه وجود دارد و منویات مقام معظم رهبری درباره گسترش ارزش‌های دفاع مقدس راه‌اندازی شده است.

سید احمد محیط طباطبایی مشاور ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در این نشست گفت: زمانیکه روابط یک جامعه و ملت به هم پیوسته می‌شود حفظ فرهنگ، میراث ملی، جغرافیایی و .. وظیفه همگان می‌شود.

وی پیوند میان میراث فرهنگی و دفاع مقدس را امری بدیهی دانست و گفت: شناخت میراث فرهنگی منوط به حافظه تاریخی است که اگر چه با فناوری شکل جدیدی یافته اما خصلت‌های جغرافیایی، فرهنگی، تاریخی تغییری نکرده و در امر دفاع نیز می‌تواند به ما اطلاعاتی را بدهد.

به گفته طباطبایی حافظه تاریخی در تمامی حوزه‌ها می‌تواند اطلاعات ما را کامل کند و به عنوان مثال بگوید که ما دارای چه حافظه تاریخی به لحاظ دینی، نظامی، جغرافیایی و ... در امر دفاع بوده‌ایم.

علیرضا حسن‌زاده رییس پژوهشکده مردم‌شناسی نیز در این نشست گفت: در تاریخ ایران 8 سال دفاع مقدس یک استثنای بزرگ است زیرا که تمام اقوام ایرانی در این دفاع مشارکت داشته‌اند و در جریان آن یک دفاع ایرانی اسلامی شکل گرفته است.

گفتنی است: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری بر اساس توافق‌نامه‌ای با پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس در زمینه برگزاری کلاس‌های آموزشی حفاظت و مرمت یادمان‌ها و آثار دفاع مقدس برای مدیران، چاپ و تهیه کتاب‌ها، بروشورهای مناطق عملیاتی دفاع مقدس، بررسی، مستندسازی و معرفی بناهای دفاعی ایران با تأکید بر دفاع مقدس با این پژوهشگاه همکاری می‌کند.

این توافق‌نامه که در 5 بند اجرایی می‌شود توسط سید محمد بهشتی رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و سرتیپ دوم پاسدار عبدالرضا خداکرمی جانشین سرتیپ بسیجی بهمن کارگر رییس پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس امضا شد.

این توافق اجرایی به منظور اجرایی کردن مفاد تفاهم‌نامه همکاری مشترک بین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، گسترش همکاری‌های علمی پژوهشی، آموزشی و استفاده از ظرفیت‌ها و توانایی‌های طرفین بین رییسان دو پژوهشگاه سردار سرتیپ بسیجی بهمن کارگر و سید محمد بهشتی منعقد شد.