به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سامان توفیق سرپرست پروژه ملی غار - دژ اسپهبد خورشید این مطلب را در جمع خبرنگارانی که برای بازدید از دژ اسپهبد خورشید و قلعه کنگلو به منطقه رفته بودند، مطرح ساخت.
او با اشاره به اینکه این بنا از یک هسته مرکزی و دو بازو تشکیل شده است، دژ کنگلو را به عقابی با بالهای باز تشبیه کرد که بالهاهایش همان بازوهایی است که برای جلوگیری از رانش هسته مرکزی دژ تعبیه شده است.
این باستان‌شناس اظهار داشت: دژ کنگلو از پلان منحصر بفردی در میان قلاع و استحکامات دفاعی ایران برخوردار است که با بهره‌گیری از تکنیک‌های بومی البرز ساخته شده و دارای معماری اشکانی - ساسانی است.
به گفته وی در فرم تاق‌ها این قلعه قابل قیاس با غار دژ اسپهبد خورشید در همین منطقه و قلعه دختر فیروزآباد، کاخ سروستان و مجموعه تخت سلیمان در دیگر نقاط ایران است.
توفیق اظهار داشت: در این دژ سازه‌هایی با پلان چهار گوش و بقایای اندودکاری با کاوش باستان‌شناسی بیرون آمد که نشان می‌دهد برای ذخیره آب و مایعات ایجاد شده‌اند.
او نوع معماری قلعه کنگلو را از دوره ساسانی و مصالح بکار رفته در آن را از جنس سنگ و گچ نیم‌کوب اعلام کرد و گفت: اندود گچ با خاکی که دارای اکسید آهن است نمای سرخ‌فام دژ کنگلو را سبب شده که البته در دهه اخیر شاید به دلایل تغییرات آب و هوایی و دخل و تصرف انسانی در طبیعت و اقلیم منطقه، کمی این سرخی کاسته و دگرگون شده است.
وی افزود: این قلعه در استتار طبیعی بالای دره باستانی آرم و در شکاف بخشی از رشته کوههای البرز در سوادکوه قرار دارد و همین یکی از دلایلی بوده که از دستبرد و تجاوز بیگانگان و غارتگران درامان مانده است.
توفیق گفت: در محوطه پیرامون قلعه، گورهایی رو به قلعه یا قله خرونرو مورد کاوش قرار گرفته که متعلق به اعصار آهن و دوره ساسانی هستند.
سرپرست پروژه ملی غار - دژ اسپهبد خورشید از مهمترین کشفیات این محوطه را نگین انگشتری اعلام کرد که واژه فرحی به معنی خوشبختی و شادکامی بر روی آن به وضوح قابل رویت است.
وی با اشاره به تعیین حریم شدن محوطه قلعه کنگلو اظهار امیدواری کرد در آینده نزدیک زمین‌های اطراف خریداری شده و با تعامل بین دستگاه‌های مختلف این محوطه باستانی با ارزش برای بازدید گردشگران مناسب‌تر شود.
وی با اشاره به اینکه قلعه کنگلو در جنوب رشته کوه «خِرو نِرو» با ارتفاع 3620 متر قرار دارد، گفت: بومیان «خِرو نِرو» را چِکِل به معنی چکاد کوه و صخره دست‌نیافتنی می‌نامند و به باور ایشان، چِکِل آنقدر بلند است که خورشید هر روز برای طلوع از زیر آن بالا آمده و در هنگام غروب از یال غربی چِکِل پایین می‌رود.
به گفته او این رشته کوه حد شرقی استان مازندران با استان سمنان و شرقی‌ترین بخش سوادکوه است.
این باستان‌شناس گفت: نکته جالب توجه اینکه خط رأس قلعه کنگلو دقیقا با وسط رشته کوه خِرو نِرو تنظیم شده و پلان و فرم خاص این دژ، گمانه‌هایی مبنی بر کاربرد نجومی دژ کنگلو و چِکِل را تقویت می‌کند که نیازمند بررسی‌های اخترشناسان و محققین این بخش هست.
توفیق با بیان اینکه هنوز باستان‌شناسان در تعیین کاربری قلعه کنگلو به اتفاق نظر نرسیده‌اند اظهار داشت: با توجه به شواهد موجود و ساختار معماری این بنا می‌تواند نیایشگاه، بنای یادمانی، کوشک سلطنتی، تفرجگاه و ... باشد.
سرپرست پروژه ملی غار - دژ اسپهبد خورشید تصریح کرد: با توجه به وجود ساختار باقی مانده از سازه‌های ذخیره آب به طور حتم این قلعه در گذشته محل زندگی بوده است.
وی با اشاره به اینکه کنگِلو در زبان محلی مازندرانی به کنگِلی هم معروف است، تصریح کرد: کَنگِلی در زبان مازندرانی به زنبور گفته می‌شود و ماز هم در زبان ادبیات مردمان البرز به معنی دژ یا کندوی زنبور عسل است.
شاید به دلیل اینکه کندوی زنبور عسل همیشه یادآور و الهام‌بخش دژ و قلعه هست و قلعه کنگلو هم تشبیه به آن شده است.
او افزود: همچنین واژه "لی یا لو" در زبان مازندرانی به معنی غار یا اِشکفت است مانند اسامی غارهای پلنگِ لی، دیوِلی، بِزِلی و.. که در صفحات البرز دیده می‌شوند.
این پژوهشگر با اشاره به قرارگیری قلعه کنگلو در دره آریم افزود: در وجه تسمیه نام «آریم» به شهر «آرِم خواست» در متون جغرافیایی برمی‌خوریم، که ریشه ساسانی دارد و در کوه قارِن قرار داشته است.
او افزود: در قرن سوم وقتی اعراب بر آل قارِن غلبه می‌کنند، حکومت این کوهستان به شهریار باوندی واگذار می‌شود و نام کوه به شهریار کوه تغییر نام پیدا کرد و نشست‌گاه ییلاقی اسپهبدان در آریم بود.
این باستان‌شناس با اشاره به مرمت موردی قلعه کنگلو در اوایل دهه ۹۰ گفت: در حال حاضر شکافی طولی روی برج مرکزی آن ایجاد شده که متأسفانه به دلیل برداشت داربست‌های فلزی که تا چندی پیش اثر را نگاه می‌داشت با کوچکترین رانش و زمین لرزه، خطر ریزش این معماری بی‌نظیر را تهدید می‌کند.
نظر شما