اين نويسنده و روزنامه نگاري فلسطيني با ما همراه شده و طي گفت‌و گويي مفصل از شرايط سفر به شهر مقدس قدس و تجربه اش از ورود به مسجد الاقصي مي‌گويد. خاطرات و حرف‌هاي تمارا مشتي است نمونه خروار از درد دل ميليون ها نفر از مسلمانان فلسطيني كه طي ماه مبارك رمضان محال است يادي از قدس نكنند.
- با وجود همه مشكلات، ملت فلسطين تلاش فراواني براي حضور در مسجدالاقصي به‌ويژه در طول ماه مبارك رمضان دارد؛ اين اقدام فلسطينيان را چگونه تفسير مي‌كنيد؟
به‌رغم تمامي اقدامات رژيم صهيونيستي، از ايست‌هاي بازرسي گرفته تا ديوار حايل و گشت‌هاي مختلف و به‌رغم تمامي كارشكني‌هاي صورت‌گرفته توسط صهيونيست‌ها براي جلوگيري از حضور ملت فلسطين در مسجدالاقصي، ملت فلسطين همواره تلاش مي‌كند به هر نحو ممكن خود را به قدس شريف رسانده و ضمن دفاع از مقدسات خويش به زيارت مسجدالاقصي برود. با توجه به روحاني بودن ماه مبارك رمضان و عبادت‌هايي كه در اين ماه به‌ويژه در دهه آخر آن انجام مي‌شود اين حضور و گرايش صدچندان مي‌شود گرچه در تمامي ماه‌هاي سال نيز شاهد حضور نمازگزاران فلسطيني در نخستين قبله‌گاه مسلمانان جهان هستيم.
- تفسير شما از چنين انگيزه‌اي نزد جوانان فلسطيني چيست؟ چرا به‌رغم تمامي مشكلاتي كه بر سر راه اين حضور به‌وجود مي‌آيد و حتي بازداشت و زنداني شدن، باز هم فلسطينيان به‌دنبال حضور و خواندن نماز در مسجدالاقصي هستند؟
ملت فلسطين، قدس، مسجدالاقصي و تمامي سمبل‌هاي ديني را حق مقدس خود مي‌داند كه هيچ‌كس حق چشم‌پوشي يا واگذاري آن را به غيرندارد. ده‌ها سال است كه صهيونيست‌ها و هم‌پيمانان منطقه‌اي و جهاني‌شان با فشار بر ملت فلسطين تلاش مي‌كنند تا آنها را مجبور به چشم‌پوشي از اين حق كنند اما ملت فلسطين تمامي فشارها را به جان خريده و از اين حق عقب‌نشيني نمي‌كند. قدس حق مشروع ملت فلسطين است، شهر قدس يكي از مقدس‌ترين شهرهاي دنياست كه مهد ديانت‌هاي مختلف بوده و محل هجرت پيامبران بزرگ الهي است. در اين شهر، مسجدالاقصي قرار دارد؛ مسجدي كه يكي از مقدس‌ترين اماكن دنيا محسوب شده و جايگاهي است كه پيامبر عظيم‌الشأن اسلام از آنجا به معراج رفتند؛. به همين‌خاطر است كه در اسلام به ما تأكيد شده است كه به سوي اين مسجد برويم و ملت فلسطين نيز در سايه اين دستورات ديني است كه همچنان به سوي نخستين قبله‌گاه مسلمانان جهان رفته و به هر شكل ممكن خود را به آنجا مي‌رسانند و از آن دفاع مي‌كنند.
- اين عشق به قدس و مسجدالاقصي در فلسطين از كودكي در خانواده‌ها آموزش داده مي‌شود؟ درحقيقت اين آموزش خود راهي براي مقاومت و حفظ انگيزه كنوني است؟
اين انگيزه برخاسته از عشق عميقي است كه بين يكايك ملت فلسطين و قدس و مسجدالاقصي وجود دارد. فلسطينيان به شكل عميقي مسجدالاقصي و قدس را دوست دارند. اين مسجد جايگاه خاصي در ذهن و وجدان ملت فلسطين دارد. اين عشق ميراث جمعي جامعه ماست. امروز شهر قدس نه‌تنها يك سمبل مذهبي و ديني بلكه سمبل و نمادي ملي است كه از پايه‌هاي اصلي مبارزات ملت فلسطين بوده و به‌عنوان محور اصلي مسئله فلسطين محسوب مي‌شود؛ محوري كه هرگز هيچ‌كس حق معامله و مذاكره در مورد آن را نداشته و ندارد. قدس يكي از مهم‌ترين نمادهاي ديني جهان، يعني مسجدالاقصي را در خود جاي داده است، در بُعد جهاني جايگاهي است كه ديانت‌هاي مختلف جهان هسته مركزي و ريشه‌هاي خود را از آن مي‌دانند و در دين مبين اسلام نيز نخستين قبله‌گاه و سومين حرم شريف است. از فضايل حضور و نمازگزاردن در اين مسجد همين بس كه براساس روايت‌هاي موجود هر ركعت نماز در آن 500برابر اجر و ثواب دارد.
- تعداد قابل توجهي از فلسطينيان در اين راه به شهادت رسيده‌اند اما اين راه همچنان توسط همه اقشار از كودك وجوان گرفته تا پيرمرد و پيرزن ادامه دارد. اين مسئله را چگونه مي‌توان توضيح داد؟
گفته‌هاي شما دقيقا صحيح است. شهادت تعداد زيادي از جوانان و بازداشت تعداد بيشتري از آنها توسط نظاميان صهيونيست، هيچ‌كدام نتوانسته خللي در عزم و اراده اين جوانان براي پويش به سوي مسجدالاقصي و قدس شريف وارد كند. ملت فلسطين ثابت كرده است كه فشارها و جنايات صهيونيست‌ها نمي‌تواند مانعي براي پويايي مبارزاتش باشد، از اين‌رو شاهد آن هستيم كه با افتادن هر شهيد، چند جوان ديگر راه او را ادامه مي‌دهند و با زخمي شدن هر مبارز دوستان و يارانش به همراه او به سوي مسجدالاقصي رهسپار مي‌شوند و با اسارت هر جوان، ده‌ها جوان ديگر براي حمايت از مسجدالاقصي به پا مي‌خيزند. حمايت از مسجدالاقصي امروز حمايت از رسالت ناب انبياست؛ رسالتي كه ما را امر به حمايت از مقدسات كرده و مسجدالاقصي نيز بخشي و شايد يكي از مهم‌ترين نمادهاي آن محسوب مي‌شود. امروز حمايت از مسجدالاقصي و حضور در آن در واقع حمايت از هويت ديني، اسلامي و عربي مسئله فلسطين محسوب مي‌شود.
- رسانه‌هاي مختلف تأكيد مي‌كنند كه تدابير امنيتي صهيونيست‌ها در مقابل خواست ملت فلسطين براي حضور در مسجدالاقصي كارگشا نبوده و فلسطينيان با دور زدن پست‌هاي ايست بازرسي صهيونيست‌ها خود را به هر شكل ممكن به مسجدالاقصي مي‌رسانند. آيا چنين امري تا به امروز هم ادامه دارد؟
مطمئن باشيد صهيونيست‌ها هر كاري كه از دستشان بر مي‌آمده تا‌كنون انجام داده‌اند و بعد از اين نيز هر چه در چنته دارند رو خواهند كرد تا جلوي ورود فلسطينيان را به مسجدالاقصي بگيرند. بر كسي پوشيده نيست كه صهيونيست‌ها به‌طور مستمر هر كاري كه توانسته‌اند براي ايجاد گسست بين ملت فلسطين و مقدساتش انجام داده‌اند اما همه هم به‌خوبي مي‌دانند كه ملت فلسطين هر بار با روش‌هاي ابداعي خود همچنان پايبندي و حمايت خود از مقدسات خويش را به همگان ثابت كرده و نشان داده است به‌رغم تمامي تهديدها و خطرات، از تجاوز‌هاي مكرر به مسجدالاقصي گرفته تا نقض حقوق ملت فلسطين و بازداشت و اخراج فلسطينيان حامي مسجدالاقصي كه خود را وقف بقا و دفاع از آن كرده‌اند، همچنان براي دفاع از مقدسات در صحنه باقي مي‌ماند. به‌رغم آنكه صهيونيست‌ها مناطق مختلف كرانه باختري را منطقه بسته نظامي اعلام كرده‌اند يا قدس را به روي هر زائر غيرساكن بسته و نيز قوانين جائرانه‌اي در قرار دادن سقف سني خاص براي ورود نمازگزاران به مسجدالاقصي تدوين كرده‌اند، جوانان فلسطيني راه‌هايي را براي خود جهت ورود به مسجدالاقصي، نمازگزاردن در آن و دفاع از اين مكان مقدس يافته‌اند. امروز دور زدن مراكز ايست بازرسي صهيونيست‌ها به اقدامي معمول براي بسياري از جوانان فلسطيني تبديل شده است تا به اين رژيم تأكيد كنند هركار كه بكند نمي‌تواند ملت فلسطين را از مسجدالاقصي و مسجدالاقصي را از فلسطينيان جدا كند و هر نوع يهودي‌سازي در قدس انجام دهد هرگز قادر نخواهد بود كه چهره اين شهر اسلامي را از ناخودگاه فلسطينيان حذف كرده مانع از حضور آنها در اين شهر شود. از هر فلسطيني در هر كجاي فلسطين كه بپرسيد، به شما يك پاسخ خواهد داد؛ «رسيدن به قدس به‌رغم تمامي مشكلات و خطرات جاني نوعي از انواع مقاومت محسوب مي‌شود.» گرچه ما در برابر دشمني تا بن دندان مسلح قرار گرفته‌ايم كه از هيچ اقدام ددمنشانه و جنايتكارانه‌اي عليه فلسطينيان ابايي ندارد اما صهيونيست‌ها به خوبي دريافته‌اند كه آنها نيز در مقابل اراده ملتي به‌پا خاسته قرار دارند كه همچنان براي حفظ هويت اسلامي مسجدالاقصي نه‌تنها براي خويش بلكه براي تمامي امت اسلامي تلاش مي‌كند.
- آيا خانواده‌هاي فلسطيني نگران جان جوانان خود كه براي واردشدن به مسجدالاقصي تلاش مي‌كنند نيستند؟
هرچه فشارها و جنايات صهيونيست‌ها افزايش پيدا كند، سطح مقاومت و پايداري ملت فلسطين نيز افزايش مي‌يابد. طي چند روز گذشته تعداد زيادي از جوانان فلسطيني به‌دليل آنچه صهيونيست‌ها آن را ورود غيرقانوني به قدس توصيف كرده‌اند، بازداشت شده‌اند. اين اقدام نه‌تنها خللي در عزم بقيه جوانان فلسطيني جهت ورود به قدس ايجاد نكرده بلكه خانواده فلسطينيان دستگيرشده نيز به اين اقدام فرزندان خود مباهات مي‌كنند زيرا فرزندانشان در راه مسجدالاقصي به اين سرنوشت دچار شده اند. دستگيري، زخمي‌شدن يا حتي شهادت در راه مسجدالاقصي افتخار، شرف و كرامتي است كه خانواده‌ها براي خود و فرزندانشان به آن افتخار مي‌كنند.
- شما خودتان چه خاطره‌اي از حضور در مسجدالاقصي داريد؟
قدس قلب فلسطين است. من با اينكه يكي از ساكنان كرانه باختري و يكي از شهرهاي نزديك به قدس هستم مدت مديدي است از حضور و نماز خواندن در مسجدالاقصي محروم هستم، از اين‌رو خاطراتي عميق و فراموش‌ناشدني از زيارتم در مسجدالاقصي دارم. خاطره نخستين حضورم در مسجدالاقصي هرگز از ذهنم پاك نمي‌شود. نخستين بار كه به گنبد سبز رنگ مسجدالاقصي نگاه كردم گويي به شيئي مي‌نگريستم كه مملو از صفا و صميميت است؛ جايگاهي كه گويي بخشي از بهشت است. قلبم به تپش افتاده بود و هرگز نمي‌توانستم جلوي اشك شوقم را كه از ديدگانم جاري شده بود بگيرم. وقتي شما به گنبد طلايي (قبه الصخره) نگاه مي‌كنيد گويي مرواريد رحمت‌الهي را مي‌بينيد كه جان هر انساني را جلا مي‌بخشد.
- در ماه مبارك رمضان چه نوع فعاليت‌هاي مذهبي و ديني‌اي در مسجدالاقصي برگزار مي‌شود؟
در رابطه با شعائر و مناسك ديني ماه مبارك رمضان در مسجدالاقصي بايد بگويم كه طي تمامي روزهاي اين ماه پرفضيلت فعاليت‌هاي ديني از اذان صبح آغاز مي‌شود و تا اذان صبح روز بعد ادامه دارد كه هر فردي به فراخور حال و وقتش از قسمتي از آن بهره‌مند مي‌شود. نمازهاي پنج‌گانه در اين مسجد به جماعت برگزار مي‌شود، درحالي‌كه حلقه‌هاي قرائت قرآن و تفسير آن نيز به‌طور مستمر از نماز صبح تا بعد از نماز عشاء در اين مسجد برپاست. با اين حال زيباترين صحنه از نگاه من سفره‌هاي افطاري است كه براي هزاران نمازگزار مسجد برپا مي‌شود. هزاران فلسطيني در كنار هم روزه خود را باز مي‌كنند و در اين ميان تفاوتي نمي‌كند كه تو چه‌كسي باشي و در كنارت چه‌كسي بنشيند؛ همه با هم در يك جا كنار يكديگر روزه خود را در يكي از مقدس‌ترين اماكن جهان باز مي‌كنند. چه فقير باشي چه غني، چه عالم باشي چه بي‌سواد، امروز با وجود تمامي مشكلات با هدف دفاع از قدس و زنده نگاه داشتن اين نماد مقدس اسلامي به مسجدالاقصي آمده‌اي، پس خوش‌آمده‌اي و در اين هدف با بقيه حاضران بر سر اين سفره همراه مي‌شوي.
- لحظه ورود به مسجدالاقصي
زماني كه شما بعد از طي راهي طولاني، پرمشقت، پرخطر و پرفشار به صحن مسجدالاقصي مي‌رسيد، وضو مي‌گيريد و وارد رواق مسجدالاقصي شده چند ركعت نماز مي‌خوانيد، گويي كه تمامي مشكلات را از ذهن و روحتان زدوده‌اند اما با اين حال هرگز فراموش نمي‌كنيد كه براي آزادي قبله‌گاه اول مسلمانان از داخل آن دست به دعا برداريد. راستي قرآن‌خواندن هم در رواق و صحن مسجدالاقصي حال و هوايي خاص و فراموش‌ناشدني دارد. وقتي به زير درختان زيتون داخل مسجد مي‌رويد و از آنجا به اطراف خود نگاه مي‌كنيد، مسجدالاقصي و قبه‌الصخره را به شكل 2 سازه غيرزميني مي‌بينيد كه شما را مسحور خود مي‌كند و شعاع‌هاي طلايي رنگي كه زير نور آفتاب از آن متصاعد مي‌شود شما را براي مدتي از حال وهواي عادي‌تان خارج مي‌كند.
نظر شما