مهمترین اهداف امام صادق (ع) از برپایی مناظرات علمی

به گزارش فارس، جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب (ع)، ششمین امام شیعیان، و پنجمین امام از نسل امیرالمؤمنین (ع) مشهور به صادق است. ولادت او ماه ربیع‌الاول سال 83 هجرت رسول خدا (ع)، و در هفدهم آن ماه و شهادت‌شان 25 شوال 148 قمري است.

یکی از فعالیت‌های امام صادق (ع) در طول دوران زندگی، مناظرات زیادی بود که ایشان با افراد و گروه‌های مختلف با موضوعات پیامبر اسلام (ص) و صدق و احسان، و مناظره و ملاقات با عالمان بزرگ مسیحی، ابوحنیفه، دانشمندان شامی و معتزلی، هشام بن حکم و ... داشتند.

• شاگردان برجسته و مختلف امام صادق (ع)

حجت‌الاسلام نجم‌الدین طبسی، مدرس حوزه علمیه قم درباره مناظرات امام صادق (ع) و شاگرد پروری‌شان می‌گوید: امام در رشته‌های مختلف شاگردانی تربیت کرده بودند، در رشته فن مناظره افرادی مثل «مومن الطاق»، «عوان بن طلحه» در حوزه کلام «هشام بن حکم»، در رشته فقه، «زراره» و «محمد بن مسلم» را تربیت کردند. برخی از اینها بیش از دو هزار روایت از امام نقل کردند که اینها همین فرهنگ روایی شیعه است که به ما رسیده است. البته بسیاری از شاگردان امام هم شیعه نبودند منتها ولایت‌مدار و معتقد به ایشان بودند که به دلیل مناظرات و بزرگواری امام جذب‌شان شده بودند، همه این شاگردان پای درس امام می‌نشستند، مناظراتی با ایشان داشتند و در واقع اذعان به ذریه پیامبر (ص) داشتند.

• اهمیت ادب و اخلاق در مناظرات امام صادق (ع)

همچنین حجت‌الاسلام علی‌اکبر میرزایی، رییس دفتر نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه هرمزگان و مدرس حوزه و دانشگاه نیز درباره ویژگی‌های مناظرات امام صادق (ع) می‌گوید: امام نخستین چیزی در مناظرات رعایت می‌کردند ادب بود حتی با کسی که از نظر مناظره‌ای خیلی هم قوی نبود ادب را رعایت می‌کردند و با چشم دیگری به ایشان نگاه نمی‌کردند، همچنین در مناظره چارچوب‌های علمی را فدای احساس، عواطف و حاشیه‌ها نمی‌کردند و همین‌طور ساختار منطقی را در نظر داشتند یعنی علم و عقل را در کنار هم در نظر داشتند.

وی در ادامه می‌گوید: یکی از مهمترین کارهای امام صادق (ع) از برپایی مناظرات این بود که مناظرات‌شان در بین مردم جامعه ایجاد دغدغه کند، خیلی زمان‌ها هم ما تفکر درباره امری داریم اما دغدغه آن را نداریم بنابراین این کار ما درست و صحیح انجام نمی‌شود بنابراین ایشان با روایات و مناظرات خود بین مردم دغدغه ایجاد می‌کردند.

• رفتار و گفتار عالمانه امام صادق (ع) در مناظرات

حجت‌الاسلام سید سجاد ایزدهی، عضو گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نیز درباره اهمیت مناظرات علمی امام صادق (ع) می‌گوید: امام همچون سایر ائمه جایگاه مقبولی به لحاظ دانش در جامعه داشتند و ایشان به مناظرات و صحبت‌هایشان بین مردم مشهور بودند مردم ایشان را به عنوان الگو قبول داشتند و به فراگیری دانش از آنها و مناظره و مباحثه با ایشان می‌پرداختند بنابراین رفتار و گفتارشان عالمانه و همراه با اخلاق بود.

وی در پایان می‌افزاید: امام در زمان‌هایی که مناظره یا مواجهه علمی با بزرگان و اندیشمندان و رهبران فکری داشتند تمام پرسش‌ها و شبهات آنها را پاسخ می‌دهد و هیچ زمان از بحث و مناظره فراری نبودند و همه این مناظرات نیز پایه اخلاق داشت تا مردم از ایشان الگو بگیرند.