به گزارش ایرنا، بحران کم‌آبی امروزه به معضل بزرگی در جهان و به ویژه برای ایران که در منطقه خشک و نیمه خشک جهان قرار دارد، تبدیل شده است. این معضل با تشدید خشکسالی و برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی با شکل‌گیری پدیده فرونشست زمین همراه بوده است.
در صورت ادامه این روند و محدود نشدن برداشت از آب‌های زیرزمینی، با کاهش سطح ایستابی دشت‌ها، عمق این فرونشست‌ها به حدی می‌رسد که عواقب ناگواری برای طبیعت و جمعیت انسانی به دنبال خواهد داشت.
به طور کلی پدیده فرونشست، فرورفتگی در سطح زمین قلمداد می‌شود به نحوی که سطح زمین به سمت پایین بدون محدودیت در سرعت، بزرگی یا ناحیه وقوع پدیده فرو می‌رود.
بر اساس آمارهای موجود، عمده رخدادهای فرونشست زمین در اثر افت شدید سطح ایستابی ناشی از برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب زیرزمینی است، این نشست از چند میلی‌متر تا حدود 10 متر و وسعت آن در نواحی گوناگون از چند تا 10 هزار کیلومتر مربع گزارش شده است.
این پدیده که از سال‌های گذشته در چهارمحال و بختیاری شکل گرفته امروزه به سرعت در حال پیشروی است، در حالی که نسبت به گسترش این پدیده هشدارهای پی در پی را به همراه داشته است، اما به نظر می‌رسد اهمیت این موضوع هنوز به یک دغدغه عمومی تبدیل نشده است.
کارشناس حفاظت و بهره‌برداری از امور آب شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری در همین خصوص گفت: دشت‌های استان به سبب تغییر اقلیم و تبدیل بارش‌ها از برف به باران طی 9 سال گذشته نه تنها تغذیه نشده‌اند، بلکه با برداشت‌های بی‌رویه آب از این دشت‌ها روز به روز سطح ایستابی آنها کاهش داشته است.
سید هاشم فاطمی، تعداد دشت‌های استان را 11 مورد اعلام و اظهار کرد: هم اکنون تمام دشت‌های استان با پدیده فرونشست زمین مواجه است و این روند روز به روز در حال تشدید است که بی‌توجهی به این موضوع پیامدهای ناگواری در پی خواهد داشت.
وی بالاترین فرونشست دشت‌های چهارمحال و بختیاری را دشت خانمیرزا دانست و افزود: این دشت هم اکنون با 60 سانتی‌متر فرونشست حاصل از برداشت بی‌رویه آب با 75 میلیون مترمکعب کسری مخزن آب مواجه است.
این کارشناس مسائل آب تصریح کرد: فرونشست زمین در دشت خانمیرزا از سال 64 آغاز شده و تاکنون سطح ایستابی آن 22 متر کاهش داشته است.
فاطمی همچنین فرونشست زمین در دشت شهرکرد را 20 سامتی متر اعلام کرد و گفت: این فرونشست که از سال 65 شکل گرفته این دشت را با 170 میلیون متر مکعب کسری مخزن و کاهش 16 متری سطح ایستابی آب مواجه کرده است.
وی خاطر نشان کرد: دشت سفیددشت نیز با کاهش 23 متری آب و سایر دشت‌ها از جمله کیار، بروجن- فرادنبه، گندمان- بلداجی، لردگان و مالخلیفه با کسری چند متری مخزن آب روبروست و فرونشست در این دشت‌ها نیز آغاز شده و در حال پیشروی است.
رئیس دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد نیز برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و بحرانی شدن وضعیت دشت‌های استان را از مهم‌ترین مخاطرات زیست محیطی استان دانست و افزود: مدیریت منابع آب و جلوگیری از برداشت‌های بی‌رویه از منابع زیرزمینی امری مهم و ضروری است و مسئولان باید در این خصوص اهتمام بیش‌تری به کار گیرند.
علیرضا داودیان تصریح کرد: کاهش کیفیت آب، از بین رفتن پوشش گیاهی منطقه، تبدیل شدن دشت‌ها به کانون گرد و خاک و آسیب رساندن به زیرساخت‌ها از جمله پیامدهای فرونشست زمین به شمار می‌رود.
وی خاطر نشان کرد: محدود کردن آب برداشتی از دشت‌ها و صرفه‌جویی در مصرف آب شرب، کشاورزی و صنعت می‌تواند تا حد زیادی از تشدید فرونشست‌ها جلوگیری کند.
طبق آمارهای سرپرست شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری هم اکنون بیش از 90 درصد آب مصرفی در این استان از آب‌های زیرزمینی تامین می‌شود که اگر بتوان این میزان برداشت را با صرفه‌جویی و اصلاح الگوی مصرف در بخش‌های شرب، صنعت و کشاورزی مدیریت کرد، می‌توان مانع از تشدید این پدیده شد.
در واقع رهایی از این بحران امکان‌پذیر نخواهد بود مگر با برنامه‌ریزی صحیح و اعمال روش‌های مدیریتی در بهره‌برداری صحیح از منابع آب موجود که در این راه نه تنها مسئولان بلکه همه اقشار باید بکوشند تا بتوان افت آب‌های زیرزمینی را کنترل و این هدیه الهی را برای نسل‌های آینده حفظ کرد.
نظر شما