گفته مي‌شود با روند تغيير اقليم در كشور به‌خصوص تهران، برداشت‌هاي بي‌رويه از منابع آب‌هاي زيرزميني نيز شدت گرفته است. اين در حالي است كه افزايش جمعيت در شهرها درحالي‌كه منابع آبي موجود كمتر هم شده از مشكلات اصلي شهرها و به‌خصوص تهران است. در چنين شرايطي هر روز در گوشه‌اي از شهر، زمين زير پاي شهروندان نشست مي‌كند تا نگراني مردم از تردد در خيابان‌ها بيشتر شود. برخي كارشناسان عواملي چون برداشت بي‌رويه از منابع زيرزميني آب را دليل اين اتفاق مي‌دانند.
اتحاديه اروپا نشست 4ميلي‌متري زمين در سال را يك شرايط بحراني مي‌داند. اين در حالي است كه زمين تهران سالانه حدود 36سانتي‌متر نشست مي‌كند كه 90برابر شرايط بحراني است. احمد دنيامالي، رئيس كميسيون عمران و حمل‌ونقل شوراي شهر تهران نيز اعتقاد دارد كه موضوع نشست زمين از حدود دو سه دهه قبل در تهران مطرح و درخصوص آن كار پژوهشي و كارشناسي انجام شده است. احمدصادقي، رئيس سازمان پيشگيري و مديريت بحران تهران نيز درباره فرونشست پايتخت به خبرگزاري مهر گفته است كه به‌دليل خشكسالي سال‌هاي اخير و برداشت غيراصولي آب‌هاي زيرزميني، حفره‌هايي كه ساليان دراز مجراي عبور آب بودند خشك شده و به مرور اين حفره‌ها پر شدند، بنابراين شاهد فرونشست زمين هستيم. به گفته وي از مهم‌ترين دلايل افزايش نشست زمين در پايتخت عدم‌مديريت صحيح آب‌هاي زيرزميني است.
- فرسوده‌هاي شكسته
عصر روز جمعه فوران آب از سطح خيابان مولوي در تقاطع‌خيابان تختي به‌علت شكستگي لوله موجب شد تا نيروهاي شركت آب به همراه نيروهاي پليس راهور و حتي آتش‌نشاني در محل حاضر شوند. اگرچه حضور تعداد زيادي از نيروهاي انتظامي و امدادي در پي اين سانحه تعجب‌برانگيز بود، اما اتفاقات روي داده در هفته‌هاي اخير كه نشست‌هاي متعدد زمين در خيابان‌هايي چون پيامبر، صفي‌عليشاه و شوش را به‌دنبال داشته، اين امر را توجيه مي‌كرد. در اين‌باره بايد به نخستين اتفاق از اين دست اشاره كرد. آخرين روزهاي خردادماه بود كه گودالي عظيم در محله شهران به‌وجود آمد. اگرچه برخي از مسئولان تلاش كردند وقوع آن اتفاق را مرتبط با عبور مترو از محل حادثه نشان دهند اما در مقابل برخي از كارشناسان اعتقاد دارند كه علت نشست‌هاي اخير در خيابان‌هاي پايتخت را بايد در فرسودگي شبكه آبرساني پايتخت جست و جو كرد؛ چه آنكه حسين هاشمي، استاندار تهران نيز پيش از اين اعلام كرده بود كه در روزهاي كم‌آبي پايتخت، فرسودگي لوله‌هاي آب در كشور و به‌خصوص تهران نگراني مسئولان را بيشتر از قبل كرده است. هاشمي در اين‌باره گفته است: بعضي از مناطق لوله‌هاي فرسوده دارند كه همين امر باعث نشتي آب مي‌شود. يوسف حجت، مشاور سابق سازمان محيط‌زيست نيز در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفته بود: در سيستم آبرساني اتلاف آب زيادي داريم و وضع موجود لوله‌ها و تاسيسات زيرزميني از نظر سلامت و بهداشت نگران‌كننده است. اين استاد دانشگاه تربيت مدرس درباره ميزان هدر رفت آب تهران نيز گفته بود: زماني كه من در سازمان محيط‌زيست بودم و در جلساتي كه با مسئولان داشتم مي‌گفتند در تهران بين ۳۵ تا ۴۰درصد هدررفت آب به‌دليل فرسودگي تاسيسات و لوله‌هاست. هدر رفت اين مقدار آب از لوله‌هاي فرسوده شبكه آبرساني پايتخت، شستن خاك آبرفتي و در نتيجه نشست زمين در محل شكستگي را به‌دنبال دارد.
- تعلل دولتي‌ها، تأخير در ايجاد كانال مشترك
اهميت ايجاد كانال تاسيسات شهري در شرايطي كه مديريت يكپارچه شهري در پايتخت وجود ندارد و هر ارگان و نهاد خدماتي خطوط و شبكه مورد نياز خود را از زير زمين عبور داده است، بيشتر نمايان مي‌شود. اين امر موجب شد تا طرح پيگيري احداث كانال تاسيسات شهري در هفته‌هاي آينده تقديم شوراي شهر تهران شود. اين خبر را ديروز اقبال شاكري، رئيس كميته عمران شوراي شهر تهران اعلام كرد. وي با بيان اينكه بخش عمده‌اي از حوادث اخير شهر تهران به واسطه پوسيدگي تاسيسات شهري رخ داده است، گفت: با وجود آنكه تمامي سازمان‌هاي فعال در تهران بايد نقشه‌هاي به روز شده از تاسيسات زيرسطحي پايتخت را در بانك اطلاعاتي رصدخانه تهران كه در برج ميلاد است، ثبت كنند، اما شاهد تعلل مسئولان دولتي هستيم. اقبال شاكري تأكيد كرد كه تنها نهادي كه نقشه‌هاي زيرسطحي تهران را در اختيار دارد، شهرداري و به‌ويژه متروست و ساير دستگاه‌ها به‌دليل كمبود منابع و مشكلات هنوز نقشه‌هاي به روز و آنلايني از زيرساخت‌هاي شهر تهران در اختيار ندارند. شاكري با بيان اينكه تنها از تاسيسات لوله‌هاي آب شهر تهران بي‌خبر نيستيم، گفت: نقشه‌هاي شبكه آب، قنوات، مخابرات و گاز شهر تهران مشخص نيست تا هر فردي كه خواست در زمينه ساخت‌وساز اقدام كند با مراجعه به اين نقشه‌ها اجازه ساخت‌وساز گرفته و از وضعيت جغرافيايي ملكش مطلع شود، اما شاهديم كه عملا اين اطلاعات وجود ندارند. رئيس كميته عمران شهر تهران ريشه حوادث اخير تهران را در نبود اطلاعات از زيرساخت‌ها و پوسيدگي‌هاي تاسيسات شهري تهران دانست و تأكيد كرد: وقتي يك نهادي اقدام به كنده كاري در شهر مي‌كند شاهديم كه لوله‌هاي آب قطع مي‌شود يا انفجارهايي رخ مي‌دهد و برخي مواقع نيز برق، گاز و تلفن قطع مي‌شود كه همگي به‌دليل نبود همين اطلاعات در بانك جامع رصد خانه برج ميلاد است.
- لوله‌كشي 61ساله آب در تهران
قدمت شبكه لوله‌كشي آب تهران به 61سال قبل بازمي‌گردد. اگرچه در سال ۱۳۲۹ طرح اوليه لوله‌كشي تهران براي جمعيتي معادل ٩٠٠ نفر اجرا شد و 2خط لوله فولادي به قطر ۴۰ اينچ و با ظرفيت ٢٤٢هزار مترمكعب در شبانه‌روز براي انتقال آب از آبگير بيلقان به نخستين تصفيه‌خانه تهران (جلاليه) درنظر گرفته شد اما بهره‌برداري از خط اول خطوط لوله فولادي و تصفيه خانه جلاليه به سال 1334بازمي‌گردد. البته با توجه به افزايش جمعيت تهران در دهه‌هاي بعد استفاده از منابع آب زيرزميني مورد توجه قرار گرفت تا در كنار آب قنات‌ها و سد كرج، بخشي از نياز آبي تهران، به‌ويژه در ماه‌هاي اوج مصرف (خرداد، تير، مرداد و شهريور) تأمين شود. به همين علت از سال ۱۳۴۲ نيز حفر چاه‌هاي عميق در پايتخت آغاز شد كه تا امروز بر تعداد اين چاه‌ها افزوده شده است.
نظر شما