واقعيت اين است كه آحاد مردم به شدت گرفتار هزينه‌هاي روزمره زندگي هستند. آن هم در كشوري كه ثروت و استعداد و قابليت بهره‌وري كم ندارد. اينكه چرا در حوزه اقتصاد دچار مشكلات عديده هستيم را بايد كارشناسان بگويند اما آنچه من به‌عنوان يك فيلمساز يا به تعبيري عام‌تر يك شهروند به ذهنم مي‌رسد، وابستگي اقتصاد ايران به نفت است.
اقتصادي كه سرنوشت خود را با بهاي نفت گره‌مي‌زند با نوسانات بازار فراز و نشيب‌هايي را تجربه ميكند كه نتيجه‌اش را سال‌هاست مشاهده مي‌كنيم. از سال‌هاي دور و دوران قبل از پيروزي انقلاب اقتصاد ايران بر پايه نفت بنا شد و حالا داريم حاصل اين ميزان وابستگي به طلاي سياه را درو مي‌كنيم در حالي كه كشور پهناور ما قابليت‌هاي فراوان براي بهره‌وري در ديگر حوزه‌هاي انرژي، كشاورزي و صادرات غيرنفتي دارد. البته ما در اين زمينه‌ها فعال هستيم ولي همچنان هستي‌مان به نفت متصل است. كالايي كه بهاي پرنوساني در بازار دارد و به همين دليل نمي‌توان بر مبناي امري غيرپايدار به اقتصاد پايدار رسيد. خاطرم هست كه در دهه 50 با گران‌شدن بهاي نفت در بازارهاي جهاني چگونه اقتصاد ايران دچار ريخت‌وپاش شد و فرصتي كه مي‌توانست در خدمت رشد و تقويت زيرساخت‌ها مورد استفاده قرار گيرد هدر رفت.
هر چند در مقاطعي ما شاهد رونقي ظاهري كه البته آن هم اغلب منحصر به شهرهاي بزرگ بود شديم ولي چون از قواعد اقتصاد پايدار فاصله‌اي معنادار داشتيم نتوانستيم اين رونق را حفظ كنيم. در يك دهه اخير هم با وجود برخورداري از نعمت نفت گران نتوانستيم از منابعي كه به كشورمان آمد بهره مطلوبي بگيريم. حالا هم كه چند سالي است بهاي نفت پايين آمده و تن اقتصاد ايران رنجورتر شده است. البته داستان اقتصاد نفتي پيوندي عميق با موضوع سوءمديريت هم دارد. وقتي مديريت درستي اعمال نمي‌كنيم و با پول نفت آزمون و خطا مي‌كنيم و الگوهاي موفق كشورهاي توسعه‌يافته را مد نظر قرار نمي‌دهيم، فاصله‌اي از اقتصادهاي موفق مي‌گيريم كه شايد تا سال‌ها قابل جبران نباشد. براي درمان اقتصاد ايران بايد با تدبير و مديريت اصولي وابستگي‌مان به نفت را كاهش دهيم و به قابليت‌هاي فراواني كه از آن برخورداريم ولي كمتر به آن عنايت داشته‌ايم توجه بيشتري داشته باشيم. بايد به اين نكته برسيم كه بايد اقتصادي مولد داشته باشيم. از دل توليد است كه كار به وجود مي‌آيد و ثروت توليد مي‌شود. هيچ اقتصاد پويايي سرنوشتش را به منابع تمام‌شدني و پرنوسان به لحاظ قيمت گره نمي‌زند. يادآوري اين نكته نيز ضروري است كه تجربه تمام كشورهاي پيشرفته جهان اين مهم را تاييد ميكند كه با وجود منابع ارزشمند نفتي بايد محوريت اقتصاد كشور بر اساس توليدات غير نفتي برنامه‌ريزي شود.
نظر شما