اين در حالي است كه در مناطق جنوبي شهر تهران، لايه قابل توجهي از خاك مجاور سطح از خاك كاملا ريز دانه رُسي حساس به رطوبت تشكيل شده است. اين، گفته رئيس مركز مطالعات ژئوتكنيك و مقاومت مصالح سازمان مشاور فني و مهندسي شهر تهران است. در ماه‌هاي اخير موضوع فرونشست‌ها در گوشه و كنار تهران موجب شده است تا بحث‌هاي مختلفي درباره علت اصلي اين فرونشست‌ها شكل بگيرد. شوراي شهر تهران نيز در برخي از جلسه‌هاي خود به اين مسئله پرداخته و خواهان شكل‌گيري كميته مشتركي براي بررسي اين موضوع شده است. اين در حالي است كه 2 دليل عمده فرسودگي لوله‌هاي شبكه آبرساني پايتخت و ساخت مترو براي فرونشست‌ها مطرح مي‌شود.
محمدرضا معماريان با اعلام اينكه ساختار طبيعي لايه‌هاي خاك بستر شهر تهران، علاوه بر دارا بودن شيب طبيعي قابل توجه از شمال به جنوب شهر، از تنوع لايه‌ها و ليتولوژي متفاوتي نيز برخوردار است، مي‌افزايد: به‌عبارت ديگر، به مرور زمان بر اثر فرسايش كوهپايه‌ها در ارتفاعات، بستر خاكي شهر تهران شكل گرفته كه اين بستر از شمال به جنوب شهر، به‌تدريج از سنگ و مصالح درشت‌دانه به مصالح ريزدانه تغيير مي‌كند.
وي با تأكيد بر اينكه نكته مهم در اين ميان، تغييرات رطوبت به‌دليل نشت ناشي از دفع غيراصولي چاه‌هاي جذبي فاضلاب و فرسودگي شبكه انتقال آب شهري است كه باعث آب شستگي لايه‌هاي خاك مي‌شود، مي‌افزايد: به اين ترتيب، بر اثر نفوذ آب سطحي و آب‌نشستي، دانه‌هاي ريزتر خاك از اسكلت خاك شسته شده و به سمت فضاهاي خالي اعم از قنوات متروكه، حفره‌هاي طبيعي واقع در بستر خاك و فضاهاي بين لايه‌اي و نيز انباره چاه‌هاي جذبي بي‌شمار حفر شده در شهر تهران، حركت مي‌كند.
رئيس مركز مطالعات ژئوتكنيك و مقاومت مصالح سازمان مشاور فني و مهندسي شهر تهران اين امر را سبب سست شدن اسكلت خاك و متخلل شدن بستر خاكي دانسته و تصريح مي‌كند كه به اين ترتيب، فشار ناشي از تجمع آب در تراز فوقاني خاك و افزايش اين فشار به‌دليل نشت يا تركيدگي انشعابات آبرساني، عامل مهم و اساسي در فرونشستهاي سريع مي‌شود.
معماريان همچنين به مخاطرات خاص حفر تونل‌ها در تمام دنيا نيز اشاره كرده و درباره حفر تونل براي متروي تهران نيز مي‌افزايد: شهرداري تهران از طريق اتخاذ و اجراي تدابير و تمهيدات لازم از جمله استفاده از تكنيك‌هاي متعدد نگهداري خاك ديواره تونل با نيروي ناشي از حركت خاك روباره، مقابله كرده است. البته به گفته وي اقدامات وسيعي هم به‌منظور آب‌بندي سازه تونل‌هاي مترو صورت پذيرفته؛ با اين حال، نمي‌توان تجمع آب ناشي از تركيدگي شبكه آب را در تمام نقاط مسير تونل در زمان حفاري تا قبل از اتمام كار دقيقاً تعيين كرد، چرا كه طبعا اين امر در پاره‌اي از موارد، فرو ريزش و نشست ناگهاني در معابر را موجب شده است.
رفع فرسودگي شبكه آب پايتخت بهترين اقدامي است كه در شرايط فعلي مي‌توان براي مقابله با فرونشستهاي شهر انجام داد. اين امر را پيش از اين تعدادي از اعضاي شوراي شهر و مديران شهرداري نيز مورد تأكيد قرار داده‌اند. اين در حالي است كه مسئولان اداره آب و فاضلاب نيز بر اين مسئله تأكيد داشته‌اند كه حدود 30درصد از شبكه‌هاي آبرساني كشور و نيز تهران فرسوده هستند و باعث هدررفت آب مي‌شوند.
نظر شما