خوردنی و نخوردنی شب چله

ميوه‌هاي پاييزي بهترين و سالم‌ترين بخش شب ‌نشيني‌هاي يلدايي شما هستند اما زياده‌روي در همين‌ها هم مي‌تواند سلامتي شما را به خطر بيندازد. اينكه ميوه‌هاي يلدايي بر چه اساسي انتخاب مي‌شوند، فلسفه مشخصي ندارد. جعفر شهري در كتاب «طهران قديم» مي‌نويسد: «مردم معتقد بودند با خوردني‌هاي سفره شب يلدا، مثل خوراكي‌هاي پاي سفره هفت‌سين، طبيعت گرم خود را مي‌توانند سرد كنند و طبيعت سرد خود را گرم. به اين صورت كه اگر از گرمي مزاج رنج مي‌برند، هندوانه و انار و اگر از سردي ناراحت مي‌شوند، توت و كشمش و خرما و مثل آن بخورند». اما خب امروز كمتر كسي قبل از خوردن، به طبع خوراكي‌ها و خواص آنها فكر مي‌كند. بنابراين سفره زيادي رنگين شب يلدا ممكن است برايتان دردسرساز شود. دانستن خواص هر خوراكي شايد كمك كند تا زياده‌روي نكنيد و به قاعده از سفره رنگين يلدا بخوريد.

• آجيل شاهانه يلدا

آجيل يلدا، آجيل شيرين است؛ يعني از مغزهاي خام يا حتي شيرين شده در آن استفاده مي‌شود. چند تكه باسلوق وسوسه‌انگيزي هم كه روي آجيل چيده‌اند اين شيريني را خاص‌تر مي‌كند. اگر آجيل از مغزهاي بو نداده تشكيل شده باشد، مي‌توان گفت مفيدترين خوردني سفره يلداست. آجيل‌ها سرشار از چربي‌هاي مفيد، فسفر، منيزيم ويتامين a،d و b هستند و مصرف آنها احتمال بيماري‌هاي قلبي- عروقي، ديابت و انواع سرطان‌ها را كم مي‌كند. در بين تمام مواد موجود در آجيل، به‌ترتيب تخمه، گردو، بادام، بادام زميني و فندق غني‌ترين مواد معدني را دارند. اين مغزها البته كالري بالايي هم دارند. بنابراين بايد مراقب باشيد كه به صرف سالم بودن، در خوردن آنها زياده‌روي نكنيد. در كل، خوردن روزانه يك مشت آجيل براي بدن مفيد است و مازاد آن باعث چاقي شما مي‌شود. پيشنهاد مي‌كنيم آجيل را قبل از غذا بخوريد چون فيبر موجود در آن به شما احساس سيري مي‌دهد و مانع از پرخوري شما هنگام صرف غذا مي‌شود. همچنين فراموش نكنيد كه اگر فشار خون داريد نبايد آجيل شور بخوريد و اگر ديابت داريد، آجيلي كه با افزودني‌ها شيرين شده براي شما سم است.

• صد دانه ياقوت

انار يك منبع غني آنتي‌اكسيدان است و به اندازه چاي سبز آنتي‌اكسيدان دارد. به همين دليل دشمن سرطان، بيماري‌هاي قلبي، سكته مغزي و فشار خون بالا به‌حساب مي‌آيد. براي سلامت قلب و باز كردن عروق مفيد است، كلسترول را پايين مي‌آورد و از آلزايمر جلوگيري مي‌كند. اما با همه اين فوايد، انار طبيعتي سرد دارد و ممكن است فشارتان را پايين بياورد. بنابراين انار را با كمي نمك بخوريد و حتما روي آن گلپر بپاشيد. پرخوري در مورد انار مي‌تواند به نفخ و يبوست هم منجر شود. در طب سنتي گفته مي‌شود انار ترش، براي افراد ميانسال يا لاغر يا افسرده يا كم خواب و به‌طور كلي افرادي كه مزاج خشك دارند و يا دچار سوءمزاج‌ و بيماري‌هايي با طبيعت خشك هستند، ميوه مناسبي نيست.

• خرمالوهاي گس و لذيذ

خرمالو سرشار از ويتامينA، بتاكاروتن و همچنين مقدار قابل توجهي ويتامين‌هاي B1، B2، B3 و ويتامين C است. اين ميوه همچنين مواد معدني مختلفي مثل فسفر، منيزيم و پتاسيم دارد. براي خس‌خس سينه مفيد است و مقدار زيادي پكتين هم دارد. پكتين يكي از فيبرهاي محلول در آب است كه باعث كاهش چربي خون مي‌شود. طبع خرمالو گرم و ‌تر است و به‌خاطر فيبر بالايي كه دارد به رفع يبوست كمك مي‌كند. به‌خاطر اين دو ويژگي مفيدش، اگر انار مي‌خوريد، بهتر است يك خرمالو هم كنار آن نوش‌جان كنيد. خرمالو حاوي فلاونوئيد پلي فنوليك آنتي‌اكسيدان است. خواص ضد‌عفوني، ضد‌التهاب و ضد‌خونريزي دارد و ادرار را زياد مي‌كند. البته اين ميوه جزو ميوه‌هاي پرقند و پركالري به‌حساب مي‌آيد و بايد در خوردن آن مراعات كنيد.

• سرخ مثل لبو

چغندر يا لبو با آن رنگ سرخ و طعم لذيذش پاي ثابت يك پذيرايي يلداي سنتي است. البته لبو مي‌تواند موجب كمي يبوست شكم شود ولي آبي كه چغندر در آن پخته مي‌شود، ملين است؛ پس بهتر است لبو را با كمي از آب آن ميل كنيد. لبو پاك‌كننده عالي است و مي‌تواند معده را شست‌وشو داده و چربي خون شما را كاهش دهد. لبو به تامين اسيد فوليك بدن شما كمك مي‌كند، اشتها‌آور است و البته قند بالايي هم دارد. رنگ ارغواني چغندر به‌دليل وجود تركيبي به نام بتاسيانين است كه خاصيت ضدسرطاني داشته و از بروز سرطان‌ها به‌خصوص سرطان كولون جلوگيري مي‌كند. طبيعت چغندر گرم و ‌تر است و در هر ١٠٠گرم از آن، ٣٨٠ ميلي‌گرم پتاسيم وجود دارد كه به كاهش فشار خون كمك مي‌كند.

• هندوانه چي ميگه؟

بي‌ربط‌ترين خوراكي‌اي كه به پذيرايي شب يلدا راه پيدا كرده هندوانه است. بعضي‌ها مي‌گويند به اين دليل شب يلدا هندوانه مي‌خورند كه مي‌خواهند با تابستان وداع كنند. اما اين بهانه عجيب و غريب مي‌تواند باعث دل درد و بي‌حالي شما شود. هندوانه طبيعتي سرد و مرطوب دارد و وقتي كنار انار خورده شود، بي‌برو برگرد دل پيچه و تهوع را به شما تقديم مي‌كند. از اين گذشته هندوانه قند بالايي دارد و اگر تصميم به خوردن آن مي‌گيريد بايد قيد خوردن خوراكي‌هاي شيرين ديگر مثل خرمالو را بزنيد. اگر با وجود اين ترجيح مي‌دهيد از هندوانه شب يلدا بي‌نصيب نمانيد بايد بدانيد كه اين ميوه سرشار از آنتي‌اكسيدان است و در جلوگيري از بيماري‌هاي سرطاني مؤثر است.

• اين ميوه‌ها را از ياد نبريد

اگرچه انار و خرمالو جزو جدايي‌ناپذير خوراكي‌هاي شب يلدا هستند اما اگر قرار است در اين شب ميزبان باشيد، مي‌توانيد با كمي خلاقيت خوراكي‌هاي خوش‌طعم و پرفايده ديگري را هم سر ميز بگذاريد. به اصفهان با آن عطر و طعم بي‌نظيرش يكي از همين ميوه‌ها است. ميوه به سرشار از ويتامين‌هاي A ، B، C و همچنين قند و پپتين است. به رسيده طبيعتي معتدل دارد و دانه آن يا همان به دانه سرد و‌ تر است. ميوه به براي درمان بسياري از بيماري‌ها ازجمله عفونت‌هاي روده‌اي و ورم حاد روده، اسهال مخصوصا از نوع خوني، سوزش مجاري ادرار، تنگي نفس، سردردهاي مزمن و التهاب‌هاي مختلف مفيد است.

كدو حلوايي هم يكي ديگر از خوراكي‌هاي پاييزي است كه جاي آن در سفره يلدا خالي به‌نظر مي‌رسد. كدو حلوايي را مي‌توانيد برش بزنيد و به‌صورت خام سرو كنيد يا با كمي دارچين و عسل بپزيد و از آن يك دسر بي‌نظير بسازيد. كدو حلوايي منبع فوق‌العاده بتاكاروتن است كه براي سلامت چشم‌ها و پروستات مفيد است و به كاهش خطر ابتلا به سرطان كمك مي‌كند.