ماه اکتبر سال 2017 که فرا برسد، یک سده از مرگ پرسش‌برانگیز ماتا هاری، سپری شده است. سرگذشت پرفراز و نشیب این زن که به اتهام جاسوسی علیه فرانسه در برابر جوخه اعدام ایستاد، چه در چند پاراگراف صفحه‌ای از ویکیپدیا و چه در زندگینامه‌ای چند صد صفحه‌ای، تکان‌دهنده، شگفت‌انگیز، انگیزه‌بخش و فراموش‌نشدنی است.
افسونگر، قربانی خشونت جنسی، قربانی بازی‌های سیاسی کشورهای متخاصم، مادر بی‌بهره از حق سرپرستی فرزند، قربانی خشونت خانگی، رامشگر، جاسوس، هنرمند تابوشکن، انسان جهان‌وطن، انسان جنگ‌زده، روسپیِ اعیان و اشراف ... زندگی ماتا هاری شهرفرنگی است از همه این نقش‌ها و با این‌حال او همه این‌ها بود و هیچ کدام نبود.
پائولو کوئیلو، نویسنده پرآوازه برزیلی هم مانند بسیاری، از افسون نامیرای ماتا هاری در امان نبوده و کوشیده است با نوشتن روایتی از مرگ و زندگی او، با تکیه بر شواهد جسته و گریخته، تکه‌های گمشده این پازل تاریخی را کنار هم بنشاند.
تردیدی نیست که در روایت کوئیلو ردّ پای نویسنده‌ای دیده می‌شود که در دهه دوم قرن بیست و یکم هم‌چنان نگران تأثیر ویرانگر جنگ‌های فراگیر، زن‌ستیزی، نژادپرستی، میهن‌شیفتگی، روان‌پریشی، شکاف طبقاتی، مردسالاری، سلاح‌های کشتار جمعی، نقض حقوق بشر و هزار بلای خانمانسوز دیگر است. او در ترسیم قهرمان زن داستانش نه ظرافت فلوبر را دارد و نه آرمان‌گرایی تولستوی را؛ اما می‌داند داستانی با این همه مجهولات را چگونه برای خواننده دیرباور، تنگ‌حوصله ولی کنجکاو امروزی، به زبانی ساده و جذاب در کمتر از 200 صفحه بگنجاند و در عین حال او را با فضای فرهنگی رنگارنگ اروپای دوران گذار از قرن نوزده به قرن بیست آشنا سازد و به سرنوشت قهرمان نه چندان خوشنام، نه چندان قابل‌اعتماد و نه چندان قابل پیش‌بینی خود علاقه‌مند کند.
دلیل انتخاب این کتاب برای ترجمه، نه کوئیلوی پُرخواننده، بلکه ماتا هاری بود. زنی که در زندگی بحث‌انگیزش، شخصیّتی همان‌قدر غیرقابل‌دفاع که غیرقابل‌نکوهش داشت و در مصاف با مرگی خشن، ژاندارک‌گونه ایستاد. کوئیلو کوشیده است نوری بر تاریکی‌های زندگی و شخصیّت ماتا هاری بیندازد و نیز نفرتش از جنگ و جنونِ همه‌دشمن‌پنداری و بی‌عدالتی را بیان کند. او خواننده‌ای را که می‌خواهد از زندگی ماتا هاری تصویری روشن‌تر از عکس‌های رنگ‌باخته و شایعات ضدّونقیض داشته باشد نومید نخواهد کرد.
رمان جاسوس، نوشته پائولو کوئیلو با ترجمه پرتو شریعتمداری در 190 برگ مصور به قيمت 18 هزار تومان از سوي انتشارات جهان كتاب منتشر و روانه بازار كتاب شده است.
نظر شما