حالا ذهن‌تان را از تصوير او پاك كنيد و يكي ديگر از اعضاي خانواده هنرمندپرور سهيلي را درنظر بياوريد؛ حميدرضا سهيلي كه برادر سعيد و عموي ساعد است، از همان نخستين سال‌هاي پس از پيروزي انقلاب، وقتي جواني پرشر و شور بود، فضاي تئاتر را براي نفس كشيدن انتخاب و نوشتن را آغاز كرد. به اعتقاد بسياري از هنرمندان مشهدي، او اين اواخر براي هنر خراسان كاري بزرگ و ماندگار كرده كه جزئيات آن را از زبان خودش مي‌شنويم.
- براي شروع بهتر است از ويژگي‌هاي كتاب (آنچه چاپ شده و آنچه خواهد شد) براي ما بگوييد.
نخستين مجلد از كتاب 5جلدي «100سال تئاتر مشهد» را در آغاز يكصدمين سال فعاليت تئاتر در مشهد چاپ كردم و حالا كه وارد صد‌وششمين سال تولد تئاتر در مشهد شده‌ايم، 3جلد از 5جلد چاپ و عرضه شده است. در 3جلد گذشته تاريخ تئاتر مشهد از بدو تولد در سال 1290(به استناد تاسيس نخستين سالن نمايش در مشهد) تا سال 1370معرفي و بررسي شد و كار روي 2جلد باقيمانده كه دهه‌هاي 70و 80 را دربر مي‌گيرد، به‌زودي انجام مي‌شود.
- يعني معتقديد كار را تمام كرده‌ايد؟
كار نگارش اين تاريخنامه هنري حدود 10سال طول كشيد و خوشحالم كه بالاخره با صبوري و تلاش فردي توانستم اين تحقيق سخت را به سرانجام برسانم.
- تحليل شما از اينكه در يك شهر مذهبي تاريخ 100ساله تئاتر ريشه دوانده چيست؟
تاريخ تئاتر مشهد گواه آن است كه هنر نمايش از ابتدا در اين شهر جدي بوده و هيچ مغايرتي با مذهبي‌بودن شهر نداشته است. حتي سال‌ها سالني نزديك حرم مطهر فعاليت داشت و قصه عنايت امام‌رضا(ع) به بازيگري دوره‌گرد به نام «جيگي جيگي نعناخانوم» هنوز هم در اذهان مردم شهر جاري است. اينكه چگونه مي‌شود در اين شهر مذهبي و سنتي تئاتر ريشه‌اي كهن و پويا دارد، شايد بتوان دلايل متعدد برايش آورد.
ابتدا آنكه در اين شهر مهاجرين روس رفت‌وآمد داشتند و بذر تئاتر را ابتدا همان‌ها كاشتند و مردم را كم‌كم به ديدن تئاتر عادت دادند. دوم آنكه در اين شهر، فرهنگ و هنر، به‌ويژه شعر و شاعري پيشينه ديرينه دارد و مردم با آن آشنايي كهن داشته‌اند.
- تحقيق منحصربه‌فرد شما را چند سند تصوري و چند سند مكتوب پشتيباني مي‌كند؟
من در تحقيقاتم براي نگارش تاريخ صدساله تئاتر مشهد علاوه بر مطالعه همه روزنامه‌ها و مجلات منتشرشده در مشهد، به معدود كتاب‌هايي كه با اين موضوع منتشر شده بود مراجعه كردم و از گفت‌وگو با نسل‌هاي قديمي و زنده تئاتر بهره فراوان بردم.
پس از پيروزي انقلاب نوعي جناح‌بندي طبيعي از حيث محتوايي در سينما و تئاتر ايران پديدار شد.
- اين رويكرد در مشهد چگونه بود؟
تئاتر مشهد قبل از انقلاب چند سالن و چند گروه فعال نمايشي داشت كه به مرور تعطيل شدند و از فعاليت دست كشيدند. با آنكه بعد از انقلاب در دهه 60 كه خيلي‌ها آن را دهه طلايي تئاتر مشهد مي‌خوانند، فعاليت گروه‌هاي نمايشي به تنها يك سالن هلال‌احمر محدود شد و فقر سالن و نبود امكانات به حد اعلا رسيد، خوشبختانه رشد تئاتر مشهد با تكيه بر نوآوري هنرمندان خوب بود. در اين برهه گروه‌هاي انقلابي و نوپا وارد عرصه شدند كه گرچه ابتدا كسي آنها را جدي نمي‌گرفت اما بعد ثمره حضورشان نمود پيدا كرد و نبض تئاتر مشهد را در دست گرفتند.
- نيروسازي در تئاتر كه پس از پيروزي انقلاب در مشهد، به‌ويژه در مسجد مالك اشتر به‌عنوان دغدغه‌اي جدي شكل گرفت، امروز كه 4دهه از پيروزي انقلاب را پشت سر مي‌گذاريم در چه وضعيتي است؟
گروه هنري مسجدي ناشناخته به نام مالك اشتر، در دهه 60شروع به فعاليت كرد و بعدها افراد همين گروه، حوزه هنري مشهد را تاسيس كردند و هر كدام از اعضايش در سينما و تئاتر ايران صاحب مرتبه و جايگاه شدند. متأسفانه اين حركت مثبت جدي گرفته نشد و فعاليتي كه مي‌توانست با حمايت به ساير مساجد اشاعه پيدا كند، در همان گروه خلاصه شد.
- در اين 100سال آيا ارتقاي نرم‌‌افزاري در هنر تئاتر مشهد با رشد سخت‌افزار همخواني داشته است؟
در حال حاضر تئاتر مشهد داراي سالن‌هاي متعدد است. حتي سالن‌هاي نمايش خصوصي هم راه‌اندازي شده و تئاتر دارد نفس مي‌كشد و مي‌فروشد كه بايد براي آن اهميت قائل شد. تئاتر مشهد بعد از تهران حرف اول را در ايران مي‌زند و اگر كوچ ناخواسته هنرمندان اين شهر نباشد، حتي مي‌تواند از تهران هم جلوتر بزند.
- سندي مهم براي اثبات تاريخ و گذشته پرهنر مشهد
من كتابم را به پاس تلاش هنرمنداني نوشتم كه كوشش بر صحنه بودنشان تئاتر امروز را بيمه كرد. در اين كتاب علاوه بر معرفي گروه‌ها و سالن‌ها، افراد مؤثر در تئاتر مشهد معرفي شده‌اند و همه اتفاق‌هاي مؤثر در روند فعاليت‌هاي هنر نمايش اين شهر در آن گنجانده شده است. براي آشنايي خوانندگان با چگونگي فعاليت‌هاي تئاتري عرصه‌هاي مختلف، نمونه نمايشنامه‌هاي هر عصر را هم در كتاب آورده‌ام. كتاب «100سال تئاتر مشهد» را خودم به‌عنوان ناشر/ مولف منتشر كردم.
خوشبختانه بعد از چاپ با استقبال هنرمندان و مسئولين هنري مشهد روبه‌رو شد و 2سال به‌عنوان پژوهشگر برتر استان خراسان رضوي انتخاب و معرفي شدم. در حال حاضر مشغول تدوين چهارمين جلد كتاب هستم كه اميدوارم در ابتداي سال آينده بتوانم آن را منتشر كنم. از آنجا كه سال2017 مشهد به‌عنوان پايتخت فرهنگي جهان اسلام معرفي شده، اميدوارم انجام اين كار و چاپ 5مجلد كتاب، سندي بر اين مهم باشد كه مشهد از گذشته‌هاي دور يك پايتخت فرهنگي و هنري بزرگ بوده است.
نظر شما