آنها با هر نیتی که ساخته شوند، بر محیط اطراف اثرات جانبی مثبت یا منفی دیگری - علاوه بر هدف اصلی ساخت سد - می‌گذارند که بیش از همه اثرات زیست‌محیطی آنها مطرح است.
بررسی اثرات زیست‌محیطی سدها مقوله دیگری است که هدف این نوشتار نیست. در این‌جا نمونه‌های سدهای ساخته شده در دنیا ، از نگاه گردشگری مورد توجه قرار گرفته و اشاراتی هم به سدهای ساخته شده در داخل کشور می‌شود.
سد Gaborone در آفریقای جنوبی
این سد روی رودخانه Notwane ساخته شده و یکی از سدهای معروفی است که به یک سایت توریستی تبدیل شده است.تپه‌های بلند و زمین‌های جنگلی که اطراف این سد را احاطه کرده‌اند، وضعیت فوق العاده‌ای از لحاظ گردشگری را برای آن به ارمغان آورده اند.
معرفی طرحی به نام آب‌نما همراه با ساخت زمین‌های بازی، استخر شنا، اجرای موسیقی در فضای باز، دیدار از منظره آب از وسط سد، دیدار از حیات وحش، قایق سواری روی رودخانه در هنگامی که سطح آب بالاست و سرو انواع غذا در رستوران‌ها از جاذبه‌های ایجاد شده در این سد است که به جذب هر چه بیشتر گردشگران کمک می‌کند.
سد Grand Dixence در سوئیس
ارتفاع این سد 285 متر است و بلندترین سد بتونی در دنیا به شمار می‌رود. دریاچه مصنوعی به طول 5 کیلومتر که در پشت این سد به وجود آمده از جاذبه‌های آن به شمار می‌رود.
بازدیدکنندگان این سد می‌توانند در طول دریاچه قدم بزنند و از تماشای گل و گیاه در اطراف آن لذت ببرند.همچنین می‌توانند به داخل سد بروند و با یک تله‌کابین به بالاترین نقطه آن برسند.
سد Moiry در سوئیس
مدیران این سد با شعار آیا تا به حال در یک سد هیدرو الکتریک بوده‌اید؟ گردشگران را به دیدار از این سد فرا می‌خوانند.این نوع از گردشگری در زمره گردشگری علمی جای می‌گیرد که طرفدارانی در دنیا دارد.
سد Shamokin در پنسیلوانیای آمریکا
در یک دره زیبا و روی رودخانه‌ای بناشده است. در این سد انواع تفریحات و سرگرمی‌ها را برای گردشگران مهیا کرده‌اند.
اقامت در هتل و متل، دیدار از پارک و باغ وحش و موزه و گالری و سایت‌های فرهنگی و تاریخی، خرید از بازار، تماشای تئاتر و فیلم و اجرای تورهای پیاده‌روی و تورهای ریلی از جمله جاذبه‌های این سد هستند.
سد Coulee در واشنگتن آمریکا
احداث پارک، باغ، محلی برای اسکی، بازار و محل‌هایی برای سرگرمی و تفریح، این سد را به یک سایت گردشگری تبدیل کرده است.
سد Navajo در نیومکزیکو
این سد به‌عنوان یک مرکز علمی تفریحی برای گردشگران شناخته شده است. وجود سایت‌های تاریخی و طبیعی، گالری هنر، آب گرم، پارک و بازار از جاذبه‌های دیگر این سد هستند.
کشورهای دیگر
علاوه بر سدهای فوق‌الذکر، در کشورهایی همچون هلند، هند و فیلیپین نیز اقدامات مشابهی برای بهره‌برداری گردشگری از سدها صورت گرفته است.
در این سدها گردشگران می‌توانند در انواع هتل‌هایی که منظره زیبایی از رودخانه و سد و آب پشت سد را به نمایش درمی‌آورند، اقامت کنند، در رستوران‌ها غذا و نوشیدنی میل کنند، در مراکز خرید و پارک‌ها و موزه‌ها قدم بزنند، فضای کلیسا را در کنار غرش آب تجربه کنند، تعطیلات آخر هفته را با خانواده‌هایشان در کنار منظره‌ای از دریاچه و رودخانه بگذرانند و از زیبایی‌های طبیعی، تفریحات خانوادگی و سایت‌های تاریخی بهره ببرند.
همچنین سدها در کشورهایی که ذکر کردیم به‌عنوان مکانی برای پیک‌نیک خانواده‌ها مطرح هستند.
در ایران
رودخانه‌ها و جنگل‌ها همیشه محلی برای گردش و تفریح خانواده‌های ایرانی بوده‌اند.حتی سدها هم گاهی به‌عنوان یک مکان گردشگری خانوادگی مطرح هستند.
به‌طور مثال سد کرخه در ایام نوروز برای بازدید عموم قابل استفاده است و خانواده‌های خوزستانی در این ایام از محیط طبیعی و دریاچه پشت سد که در حدود پنجاه کیلومتر است، استفاده می‌کنند
یکی دیگر از سدهایی که در حوالی مسجد سلیمان و ایذه از سایت‌های گردشگری محسوب می‌شود، سد کارون 1 یا سد شهید عباسپور است.برای مردم محلی، دریاچه پشت سد به‌عنوان یک مکان تفریحی منحصر به فرد قابل استفاده است. آنها سوار قایق می‌شوند و با گردش روی رود کارون به اطراف می‌روند. بسیاری از آنها، ساعاتی را در کنار مقبره امام‌زاده سلطان ابراهیم، که برایشان تقدس خاصی دارد، می‌گذرانند.
سد دز از دیگر سایت‌های گردشگری در استان خوزستان است که شاید دیدار از تمام زیبایی‌ها و شگفتی‌های آن برای عموم مردم میسر نباشد.
سد کرج(امیرکبیر)، سد سفیدرود و همچنین برخی از سدهای دیگر در اقصی نقاط کشور در زمره سایت‌های گردشگری قرار دارند که سامان‌دهی خاصی برایشان انجام نشده و فقط خود مردم به لحاظ علاقه‌ای که دارند از این مکان‌ها دیدار می‌کنند و روزهای تعطیل‌شان را در آنجا می‌گذرانند.
یکی از جذابیت‌ها در مسیر رود کارون
قایق سواری و همچنین گشت و گذار در روستاهای اطراف است که برای خود خوزستانی‌ها هم ناشناخته مانده است.
سدهای استان خوزستان؛
کارون 1،کارون 3، کارون 4، مسجد سلیمان، کرخه، دز و کوثر ویژگی‌های فراوانی برای توسعه گردشگری در این استان دارند که هیچ کدام از اقداماتی که در کشورهای فوق‌الذکر آوردیم، در آنها انجام نشده است.
کمتر کسانی هستند(به غیراز کارکنان سدها) که از تکنولوژی ساخت، مشخصات فنی و حتی کاربرد سدها اطلاعات دقیقی دارند و همین موضوع جای خالی گردشگری علمی را در این میان عیان می‌کند.
با نگاه به اقدامات انجام شده در رابطه با توسعه گردشگری در سدها در کشورهایی که به‌عنوان مثال مطرح شدند، متوجه می‌شویم که تقریبا تمام آن اقدامات را در ایران هم می‌توان انجام داد و برای این نوع از گردشگری که ذاتا در میان ایرانیان وجود دارد، می‌توان برنامه‌ریزی کرد.
در واقع بستر طبیعی آماده است و تنها با سرمایه‌گذاری می‌توان به این مهم دست یافت. قابل توجه است که بسیاری از سدها در ایران، همانند سدهایی که در خوزستان از آنها نام بردیم، معمولا در کنار آثار تاریخی هستند، و از این لحاظ طراحی تورهای ویژه‌ای که چندین منظوره باشند، دور از دسترس نیست.
همچنین رودخانه و دریاچه پشت‌سدها می‌توانند جایگاه مناسب برای انجام ورزش‌ها و فعالیت‌های آبی باشند که با مدیریت صحیح تحقق این امر دور از ذهن نیست.
