آشنایی با ورزش دوچرخه‌سواری

• جاده

مسابقات جاده در سه بخش زیر برگزار می‌شود:

1- استقامت جاده: در مسابقه استقامت جاده، رکابزنان در قالب یک گروه شروع به حرکت کرده و در مسیرهایی که از نظر مسافت با هم متفاوت هستند، شروع به رقابت می‌کنند. رقابت‌های استقامت جاده در اشکال گوناگونی از قبیل یک روزه، مسابقه در مسیر بسته (Circuit) و یا به صورت مرحله‌ای (مانند تور دو فرانس و جیرو ایتالیا) برگزار می‌شوند. مسابقات استقامت جاده مهم‌ترین مسابقات دوچرخه‌سواری در المپیک به شمار می‌آیند.

2- تایم تریل انفرادی: این بخش از مسابقات جاده نیز در المپیک جایگاه ویژه‌ای دارد. تایم تریل انفرادی در مسیری به مسافت 40 تا 50 کیلومتر برگزار می‌شود که طی آن رکابزنان به صورت انفرادی و با فاصله زمانی 1 الی 2 دقیقه شروع به حرکت نموده و در پایان هر رکابزنی که در کمترین زمان به خط پایان برسد عنوان قهرمانی را به دست خواهد آورد.

3- تایم تریل تیمی: این رویداد در مسابقات المپیک جایگاهی ندارد، ولی در تورهای مختلف به اجرا گذاشته می‌شود. قوانین آن مشابه تایم تریل انفرادی است ولی به صورت تیمی متشکل از حداقل 3 دوچرخه‌سوار و حداکثر 10 دوچرخه‌سوار برگزار می‌شود.
تفاوتی که تایم تریل تیمی با انفرادی دارد این است که در تایم تریل انفرادی رکابزنان مجاز نیستند پشت سر رکابزن دیگری حرکت کنند، ولی در تایم تریل تیمی رکابزنان یک تیم می‌توانند براساس تاکتیکی که اتخاد می‌کنند با یکدیگر جا عوض کنند.

• پيست

مسابقات دوچرخه‌سواری پیست را می‌توان به سه خانواده تقسیم کرد:

1- رویدادهای سرعت

اسپرینت: در مرحله انتخابی ماده اسپرینت یک دور متحرک تایم تریل 200 متر برگزارمی‌شود. پس از آن رکابزنان در گروه‌های مختلف به صورت مسابقات رودرروي دو نفره به مصاف هم می‌روند و 2 یا 3 بار مسابقه می‌دهند که هر رکابزنی 2 بار از این 3 بار پیروز شود، برنده مسابقه خواهد بود. این رقابت به همین شکل ادامه می‌یابد تا دو نفر پایانی مسابقه فینال را انجام دهند و نفر قهرمان معرفی شود. اسپرینت یکی از مواد برگزار شده در المپیک‌ها است.

تیم اسپرینت: این رویداد تنها به صورت تیمی برگزار می‌شود. هر تیم متشکل از 3 رکابزن (برای بانوان 2 رکابزن) بوده و در 3 دور (برای بانوان 2 دور)، هر دور به مسافت 200 متر برگزار می‌شود. مانند مسابقه اسپرنیت انفرادی، پس از اتمام مراحل مقدماتی و گروهی، دو تیم به دیدار نهایی راه یافته و برای تعیین قهرمان تلاش می‌کنند. تیم‌هایی که در مرحله نیمه نهایی شکست خورده‌اند برای کسب مقام سوم به مصاف یکدیگر خواهند رفت. این ماده نیز یکی از مواد پرطرفدار برگزار شده در المپیک به شمار می‌رود.

کیلومتر (500 متر برای بانوان): این رویداد به صورت انفرادی برگزار می‌شود. پس از آن که رکابزنان یک کیلومتر (500 متر برای بانوان) رکاب زدند، زمان آنها محاسبه می‌شود. زمان‌گیری برای همه نفرات شرکت‌کننده به صورت انفرادی صورت می‌گیرد و در پایان رکابزنی که با کمترین زمان ممکن مسیر را به پایان برده است، به عنوان قهرمان معرفی می‌شود. مسابقه یک کیلومتر در بازی‌های المپیک جایی ندارد.

کایرین: این ماده نیز که یکی از مواد برگزار شده در المپیک به شمار می‌رود، برای اولین بار از ژاپن به جامعه دوچرخه‌سواری معرفی شد. بین 3 تا 7 رکابزن در این رشته پس از آن که 1400 متر اول مسابقه را پشت سر یک موتورسیکلت طی نمودند، مسافت 600 تا 700 متری پایان را با سرعت زیاد رکاب می‌زنند تا نفر برنده مشخص شود. لازم به ذکر است موتورسیکلت اشاره شده در طول 1400 متر اول سرعت خود را به طور تدریجی افزایش می‌دهد و تا 30 الی 50 کیلومتر بر ساعت (25 الی 45 کیلومتر بر ساعت برای بانوان) می‌رساند و از مسیر مسابقه خارج می‌شود.

2- رویدادهای نیمه استقامت

تعقیبی انفرادی: دراین ماده دو رکابزن به طور همزمان و به نحوی که هریک از آنها در یك سوی پیست قرار دارند به مسافت 4 کیلومتر (برای بانوان 3 کیلومتر) شروع به رکاب زدن می‌نمایند. در نهایت برنده مسابقه کسی است که بتواند از حریف خود سبقت بگیرد یا با زمان کمتری مسافت مسابقه را به پایان برساند.

تعقیبی تیمی: در این ماده دو تیم متشکل از 4 رکابزن (برای بانوان 3 رکابزن) از دو سوی مخالف پیست شروع به حرکت می‌نمایند و به مسافت 4 کیلومتر (برای بانوان 3 کیلومتر) به رقابت می‌پردازند. در نهایت برنده مسابقه تیمی است که بتواند از حریف سبقت بگیرد یا با زمان کمتری مسابقه را به پایان برساند.

دور امتیازی: تعدادی رکابزن (که تعداد آنها توسط برگزارکننده و با توجه به عرض پیست مشخص می‌شود) به طور همزمان شروع به رقابت می‌نمایند. در مسابقات قهرمانی جهان طول مسیر مسابقه 40 کیلومتر (برای بانوان 25 کیلومتر) است. در یک پیست 250 متری پس از طی هر 10 دور مسابقه، یک خط امتیازی تعبیه می‌شود که رکابزنان به ترتیب اولویت عبور از خط، امتیاز کسب می‌نمایند. در پایان رکابزنان برحسب امتیازات به دست آمده رده‌بندی می‌شوند.

مدیسون: حداکثر 18 تیم، هریک متشکل از 2 رکابزن در این مسابقه شرکت می‌کنند. در حالی که یکی از رکابزنان هر تیم مسابقه می‌دهد، نفر دیگر سرعت خود را کم می‌کند تا استراحت نماید. این دو نفر با همکاری یکدیگر از خطوط امتیازی میانی مسابقه عبور می‌کنند تا طول مسیر مسابقه که بین 25 تا 40 کیلومتر برای مردان است طی نمایند.

اسکرش: این ماده رقابتی است انفرادی بین 24 رکابزن در مسیر 15 کیلومتری (10 کیلومتر برای بانوان) در پیست، که نفر برنده به رکابزنی اطلاق می‌شود که زود تر از سایرین از خط پایان عبور کند.

3- رویدادهای سرعتی- استقامتي

اومنیوم: این ماده نیز که یکی از مواد المپیکی رقابت‌های پیست محسوب می‌شود. ترکیبی است از 6 ماده مختلف و در دو روز متوالی برگزار می‌شود. رده‌بندی نهایی آن از جمع کردن اعداد مربوط به رتبه هر دوچرخه‌سوار در جدول رده‌بندی هرکدام از این 6 ماده به دست می‌آید. نفر اول رکابزنی خواهد بود که کوچک‌ترین عدد مجموع را داشته باشد.

در زیر مواردی که در قالب اومنیوم برای مردان و بانوان برگزار می‌شود آمده است:

• مردان

- یک دور محترک
- دور امتیازی (30 کیلومتر)
- دور حذفی (که طی این مسابقه هر دور یک رکابزن حذف می‌شود تا در دور آخر یک رکابزن به عنوان برنده معرفی شود.)
- تعقیبی تیمی ( کیلومتر)
- اسکرش
- یک کیلومتر تایم تریل

• بانوان

- یک دور متحرک
- دور امتیازی (20 کیلومتر)
- دور حذفی
- تعقیبی انفرادی (3 کیلومتر)
- اسکرش
- 500 متر تایم تریل

• کوهستان

در چهار رشته زیر برگزار می‌شود:

1-کراس کانتری: مسابقات کراس کانتری در مسیرهای پر فراز و نشیب (شامل سراشیبی‌های فنی، جاده‌های جنگلی، مسیرهای صخره‌ای و موانع مختلف) بین 5 تا 9 کیلومتر برگزار می‌شود. این مسابقات بسته به رده سنی حدودا بین 1 ساعت و 45 دقیقه تا 2 ساعت و 30 دقیقه به طول می‌انجامد. کراس کانتری یکی از رشته‌هایی است که در المپیک نیز از جایگاه خاصی برخوردار است.

2-کراس کانتری ماراتن: رویداد ماراتن نوع طولانی‌تر کراس کانتری است که در مسیری به مسافت 60 الی 120 کیلومتر برگزار می‌شود. یک ویژگی خاص آن این است که رکابزنان همه رده‌های سنی اعم از علاقه‌مندان و رکابزنان حرفه‌ای همگی با هم به رقابت می‌پردازند. رویداد ماراتن در مناطق کوهستانی برگزار می‌شود. برخلاف رویداد کراس کانتری المپیکی، در رویداد ماراتن رکابزنان هرگز از یک نقطه دو بار عبور نمی‌کنند.

3-دانهیل: دانهیل رقابتی است که با زمان‌گیری انجام می‌شود که در آن رکابزن می‌بایست گذرگاه‌های تکنیکی و سرعتی را با توالی خاصی طی نماید. شرکت‌کننده می‌بایست شجاعت و مهارت فنی در راندن دوچرخه را به طور همزمان دارا باشد تا بتواند در مواجهه با ریشه‌های درختان، بخش‌های تپه مانند، دست‌اندازها، پرش‌هاي ناگهانی و سایر موانع طبیعی در طول مسیر موفق باشد. سرعت رکابزنان در این رشته به حدود 80 کیلومتر بر ساعت در رده مردان و 70 کیلومتر بر ساعت در رده بانوان می‌رسد.

4-فور کراس: در این رشته (که عموما با علامت‌های 4-Coss و 4X نیز نشان داده می‌شود) چهار شرکت‌کننده با هم شروع به حرکت می‌کنند تا از پیستی که دارای بخش‌های پرشی و گوشه‌های برجسته است عبور کنند. این مسابقه بسیار سریع است (بین 30 ثانیه تا 1 دقیقه طول می‌کشد). در پایان برنده کسی است که پیش از سایرین به خط پایان برسد. مسابقات فور کراس شامل مراحل مقدماتی متعددی هستند.

• BMX

رشته BMX در دو بخش برگزار می‌شود:

1-سوپر کراس: این بخش از رشته BMX که یکی از مواد برگزارشونده در رقابت‌های المپیک است، در مسیر بسته‌ای به مسافت 350 متر برگزار می‌شود.

هشت رکابزن به طور همزمان رقابت را از سطح شیبداری به ارتفاع هشت متر آغاز می‌کنند و در طول پیستی شامل سطوح ناهموار، گوشه‌های منحنی شکل و بخش‌های صاف به رقابت می‌پردازند. این رقابت برای قهرمان شدن بسیار بااهمیت است، زیرا هر رکابزن برای رسیدن به مراحل بالاتر مسابقات باید در هر مرحله جزء 4 نفر برتر باشد.

باتوجه به آرایش مسیر، رکابزنان سعی می‌کنند یا زودتر از بالای سطح شیب‌دار به پایین بیایند تا سرعت بیشتری به دست آورند، یا این که به ارتفاع بالاتری دست یابند (ارتفاع بعضی رکابزنان در بعضی مواقع به 5 متر نیز می‌رسد).

2-آزاد: BMX آزاد در واقع پرش بر روی موانع و حرکات نمایشی است. این رقابت می‌تواند در مسیر صاف، سطح شیب‌دار و یا بر روی موانع انجام شود.

داوری این مسابقات بر اساس نحوه نمایش رکابزنان (سختی، ابتکار و شیوه رکابزنی) خواهد بود.

• تریال

در این رشته رکابزنان می‌بایست از روی موانع، گروهی عبور کنند بدون این که چرخ‌های دوچرخه به زمین برخورد کند. در صورت برخورد با زمین امتیاز منفی برای آنها محسوب خواهد شد.

رکابزنی که کمترین امتیاز منفی را داشته باشد برنده مسابقه است. ضمنا در این رشته زمان نقشی ندارد.