چند وقت پیش در یک سمینار علمی بودم که یکی از مقامات بلندپایه کشوری، وضعیت کلی را مخصوصا در 2سال اخیر، درجهت رسیدن به اهدافی که مقام معظم رهبری در سند چشم‌انداز 20ساله برای کشور پیش‌بینی کرده اند، بسیار بد توصیف کرد.
البته موضوع اصلی این سمینار هم مربوط به فناوری‌های نوین و به‌خصوص ICT بود. اما دکتر محمد مهدی زاهدی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، در صحبتی جالب‌توجه اعلام کرده‌اند: «با وضعیت موجود لازم نیست در تولید علم و مقالات علمی، ایران 17 سال برای تحقق اهداف چشم‌انداز صبر کند.
خوشبختانه با برنامه‌ریزی منسجم می‌توان در 5 سال آتی به اهداف چشم‌انداز در زمینه تولید مقاله و مستندات علمی رسید.»
این که جناب آقای زاهدی و دستگاه زیرمجموعه ایشان می‌توانند اهداف پیش‌بینی شده برای سند چشم‌انداز 20 ساله را در عرض تنها 5 سال محقق کنند، جای بسی مباهات است. ای‌کاش کشورمان زودتر از وجود این مدیران برجسته بهره می‌برد.
اما نکته اساسی این‌جاست که جای بسی تأسف است کسانی که پیش‌نویس‌های سند چشم‌انداز را تدوین کرده‌اند طوری برنامه را نوشته‌اند که کارهای 5 ساله را باید 20 ساله انجام داد.
اگر همه مدیران دولتی همانند آقای زاهدی باشند، (که انشاا... این‌طور است) اهداف سند چشم‌انداز 5 سال دیگر تحقق می‌یابد و ایران سال 1391 را در جای ایران سال 1404 خواهیم دید! می‌بینید برنامه‌ریزان و نویسندگان سند چشم‌انداز چقدر جوانان ما را دست کم گرفته‌بودند! کارهای 5 ساله را می‌خواستند 20 ساله انجام دهند!
تازه دکتر زاهدی به همین هم راضی نیست و می‌گوید: «ایران قصد دارد در 10 سال آینده جز 15 کشور برتر جهان از نظر علمی قرار گیرد که به‌طور حتم با سرمایه‌گذاری و توجه به تحصیلات تکمیلی پتانسیل دستیابی به این جایگاه وجود دارد.
بر اساس گزارش توسعه انسانی سازمان ملل در سال 2006، در ایران تعداد پژوهشگران شاغل در فعالیت‌های تحقیق و توسعه طی سال‌های 2003- 1990 برابر 467 نفر در هر میلیون نفر بوده است.
در حال حاضر حدود 1200 پژوهشگر در هر میلیون نفر جمعیت وجود دارد که هنوز نسبت به استانداردهای جهانی یعنی 1400 نفر عقب هستیم اما قصد داریم در 10 سال آینده به جایگاه ویژه‌ای دست یابیم و در میان 15 کشور برتر دنیا در زمینه علمی قرار گیریم.»
دکتر محمد مهدی زاهدی در مورد وضعیت مستندات علمی می‌گوید: «در سال 2006 تعداد مستندات محققان ایرانی در ISI کمتر از 7 هزار بود که امسال با وجود اینکه تا پایان سال میلادی 2 ماه باقی مانده‌است، تعداد مستندات علمی محققان ایرانی از مرز 8 هزار گذشت.
ترکیه در سال گذشته بیش از 17 هزار و مصر حدود 3500 مستندات نمایه شده در ISI داشتند که این میزان هنوز در سال 2007 از سوی محققان این 2 کشور تولید نشده که این امر نشان‌دهنده سرعت رشد بالای تولید علم در ایران، در جهان اسلام و منطقه است.»
آن چیزی که باز هم آزاردهنده است، استفاده از تعداد مقالات ما در ISI است.
هرچقدر هم امثال دکتر داوری (رئیس فرهنگستان علوم) بگویند که آمار ISI اصلا نشان‌دهنده پیشرفت‌های علمی یک کشور نیست یا آمار ISI اصلا هیچ استانداردی برای رتبه‌بندی‌ها و مقایسه‌های علمی کشورها با هم نیست، گوش مسئولان بدهکار نیست.
خب مسئول هستند دیگر و باید آمار بدهند از پیشرفت‌های دستگاه‌های زیردست‌شان. اما علم که مسائل معیشتی نیست که با دستکاری در مثلا شاخص‌های سنجش تورم بتوان تورم بالای 22 درصد را 17 درصد نشان داد.
