شرکت دارویی مرک، سازنده واکسن ایدز، مطالعه و تحقیق را روی یک نوع واکسنی که برای این نوع بیماری تهیه شده و برای دانشمندان امیدوارکننده بود، متوقف کرده است، به این دلیل که این نوع واکسن پس از آن که در 4 قاره دنیا روی انسان‌ها مورد آزمایش و ارزیابی قرار گرفت، مفید واقع نشد و نتیجه مثبتی نداد.
دانشمندان، با روبه‌رو شدن با این گونه موانع و انجام سرمایه‌گذاری های زیادی که بالغ بر بیلیون ها دلار برای تحقیق برروی این نوع بیماری برای بیشتر از2 دهه است، هنوز نمی دانند چه وقت و آیا واقعا بالاخره می‌توانند یک نوع واکسن را کشف کنند تا بتواند دربرابر شیوع بیماری نابود کننده ایدز مقاومت کند.
راه حل های جایگزین دیگری که دانشمندان آنها را هم مورد بررسی قرار دادند، شامل استفاده از مواد میکروب کش در داخل دهانه رحم، مصرف قرص های جلوگیری از بارداری و استفاده از کاندوم و دیافراگم بود، اما این‌ها هم نتوانسته به‌طور کامل ویروس یاغی را مهار کند.
سلیم عبدالکریم، مدیر مرکز تحقیقات بیماری ایدز در آفریقای جنوبی می‌گوید: ما واقعا داریم کورکورانه و بدون تامل تحقیق می کنیم.
ناکامی ها و شکست های پی در پی سبب شد تا دانشمندان مجددا به آزمایشگاه برگردند و تحقیقات خود را ادامه بدهند. آنها امیدوار بودند که بتوانند پرده ای از ابهام این نوع بیماری عجیب بردارند و راز آن را کشف کنند، اما هنگامی که آنها اقدام به فعالیت کردند، فشارهای زیادی از طرف کارشناسان دیگری وارد شد.
بعضی از اپیدمولوژیست‌ها، پزشکان و عده ای از دانشمندان، سعی کردند از گرفتاری‌هایی که ابزارهای تکنولوژیکی ایجاد می‌کند دوری کرده و کمتر از آنها استفاده کنند. آنها اعتقاد دارند که باید بیشتر از 10 بیلیون دلار درسال را که برای کشف بیماری ایدز سرمایه گذاری می کنند، برای استراتژی ها و تدابیری که درآن کمتر از تکنولوژی استفاده می‌شود، اختصاص دهند.
این تدابیر شامل آگاه کردن مردها مبنی بر این که عمل ختنه را انجام دهند و حریم خانواده را پاس بدارند، است. از تدابیر دیگری که پیشنهاد شده، کنترل تعداد زایمان زنانی است که مبتلا به بیماری ایدز بودند.
مالکلم پاتس، پروفسوردانشگاه کالیفرنیا دربرکلی می‌گوید: این خلاف اخلاق است که ما پول را برای کارهایی که مفید و موثر واقع می شوند ونتیجه مثبتی می دهند و از لحاظ مالی نسبتا ارزان هستند، سرمایه گذاری نکنیم و به سراغ روش‌های گران‌تر و دیربازده‌تر برویم.
دردسر بزرگ
دانشمندان اولین بار ایدز را در سال 1981 شناسایی کردند. آنها می گویند، با وجود بیشتر از 150 آزمایش و تحقیق و هزینه‌های هنگفتی که برای تحقیقات صرف شده، تنها تعداد کمی از واکسن ها توانسته اند به مراحل نهایی آزمایش برسند.
ویروس HIV نشان داده که بسیار مشکل ساز است. به این دلیل که این نوع ویروس سیستم دفاعی بدن را ازبین برده و مکانیسم دفاعی بدن فرد را درمقابل آن خراب و مختل می کند. ویروس HIV آنقدر سریع تغییر شکل پیدا می کند که روشی که برای یک هفته بر روی ویروس موثر واقع می شود، ممکن است برای ویروس بعدی قدیمی و نا آشنا باشد. به دلیل این که هیچ کس تا به حال نتوانسته است از این نوع ویروس نجات پیدا کند.
دانشمندان می گویند که آنها نمی دانند چه نوع سیستم ایمنی ثمر بخشی می تواند بیماران را کمک کند و همین موضوع سبب شده، آنها در تهیه واکسنی که بتواند بیماران را درمقابل ویروس ایدز مصون بسازد، با مشکل روبه‌رو شوند.
واکسن فلج اطفال، آنفلوآنزا و سرخک از ویروس های مرده و ضعیف ساخته شده اند. آنها سیستم دفاعی بدن را قوی می‌کنند. از آنجا که دانشمندان می‌ترسند حتی یک نوع ضعیف یا بی‌جان ویروس ایدز ممکن است سبب ایجاد این نوع بیماری کشنده شود، شرکت دارویی مرک تلاش کرد تا با ساخت یک نوع واکسن جدید از یک نوع ویروس سرماخوردگی مشابه، دستگاه ایمنی بدن را به فعالیت بیشتری وادارند.
طبیعتا محققان انتظار نداشتند که از طریق واکسینه کردن فرد، بتوانند او را در مقابل بیماری HIV مصون نگه دارند، اما آنها تصور کردند که واکسن ممکن است سیستم ایمنی بدن را به نحوی آماده سازد تا به راحتی با ویروس بعدی، که ممکن است دوباره گریبان‌گیر فرد شود، مبارزه و کمک کند تا پیشرفت آن را به تاخیر بیندازد.
اما این روش مفید واقع نشد و تحقیقات را برروی واکسن و تهیه آن متوقف شد.
دوربان، یکی از شهرهایی است که تعداد افراد مبتلا به ایدز درآن زیاد است. محققان در مرکز عبدالکریم واقع در این شهر،53 نفر از افرادی را که به بیماری ایدز مبتلا بودند و به این نوع بیماری واکسینه شدند، احضار کردند و خبر ناامید کننده‌ای را به آنها دادند. بونگا می زه، 24 ساله، که چند ماه قبل به او واکسن را تزریق کرده‌بودند، با لحنی غمگین و با ناامیدی می‌گوید: من انتظار داشتم واکسنی را که به من تزریق کردند، حتما موثر واقع شود.
در مقابل گروهی بالغ بر 700 نفر که در 2 وعده، به آنها واکسن مورد آزمایش را تزریق کردند، یک گروه 11 نفره هم بودند که به آنها یک داروی کاذب که هیچ گونه تاثیر دارویی بر روی آنها نداشت، تزریق شد. اما به هیچ یک از 2گروه اعلام نشد که به کدام یک از آنها داروی کاذب و به دیگری واکسن تزریق شده است. پس از انجام این نوع آزمایش، 19 نفر به بیماری ایدز مبتلا شدند. به این ترتیب بود که معلوم شد تزریق واکسن ممکن است حتی خطر ابتلا به بیماری HIV را افزایش دهد.
حتی با آزمایش های انجام شده بر روی ماده میکروب کش یا ژل‌هایی که خانم‌ها به هنگام نزدیکی، برای دهانه رحم به منظور جلوگیری از بیماری ایدز استفاده می‌کنند، دانشمندان را به این نتیجه رساند، خانم‌هایی که از این نوع ماده استفاده می کنند بیشتر به بیماری ایدز مبتلا می‌شوند. آنها اظهار کردند، التهابی که در ناحیه رحم بر اثر استفاده از این نوع محصولات ایجاد می شود، خطر ابتلا به ایدز را درآنها بیشترمی‌کند. محققان با تحقیقاتی که برروی دیافراگم انجام دادند، به این نتیجه رسیدند که این وسیله هم تاثیری در جلوگیری از بیماری ایدز ندارد و بی‌ثمر است.
بیمارستان ها، برای این که از سرایت بیماری ایدز به دکترها و پرستارها که دائما با سوزن‌های آلوده سرو کاردارند جلوگیری کنند، از یک داروی ضد رترو ویروسی استفاده می‌کنند، اما هنگامی که درآفریقا، محققان از گروهی از داوطلبان زن خواستند تا چنین دارویی را هر روز مصرف کنند، تفاوت ایجاد شده در میزان ابتلا به بیماری ایدز آنقدر مختصر و ناچیز بود که دانشمندان نتوانستند تشخیص دهند که آیا دارو مفید و ثمربخش بوده است یا نه.
وسیله ای مثل کاندوم درحقیقت می تواند جلوی ویروس HIVرا بگیرد، اما مردم آفریقا از این نوع وسیله به اندازه کافی استفاده نمی کنند تا بتواند با شیوع فراوان بیماری ایدز مبارزه کند.
محققان تلاش کردند تا کارآیی و تاثیر سایر استراتژی‌ها و تدابیر دیگر را مورد بررسی و امتحان قرار دهند. برای مثال، خیلی از دانشمندان اعتقاد دارند که گسترش ویروس HIV باید از طریق معالجه و بهبود بخشیدن زخم های مخاطی که منجر به انتقال ویروس می‌شود، کاهش یابد، اما 5 مورد از مواردی که در این زمینه مطالعاتی انجام داده‌اند با شکست روبه‌رو شده است.
تئوری های داده شده توسط دانشمندان، در مورد قابلیت و کارآیی تست HIV و راهنمایی کردن افراد برای این که در هنگام تماس جنسی نکات ایمنی را رعایت کنند هم بدون اثبات باقی مانده است. در بعضی از تحقیقات، نشان داده شده آنهایی که از ابتلای خود به این ویروس باخبرند، رفتار و شیوه برخوردشان را چه در موارد تماس جنسی و چه در سایر موارد دیگر اصلاح می‌کنند.
با این‌حال، دانشمندان با تحقیقات بیشتری که انجام دادند، به این نکته پی بردند که انجام تست HIV و دانستن فرد که بیمار است یا نه، سرعت گسترش این نوع ویروس را کاهش نمی دهد. گزارشی که اخیرا در مجله JAID منتشر شد، حاکی از این بود که ویروس HIV آنقدر به سرعت گسترش پیدا می کند که فرد را به انجام تست آن و مشاوره پزشکی نمی رساند.
گلاندا گری، محقق و دانشمند آفریقای جنوبی می‌گوید: بدون استفاده از ابزار بیولوژی و پزشکی که جهت جلوگیری از ویروس HIV استفاده می شود، اساسا دنیا قادر نخواهد بود تا بیماری ایدز را کنترل کند، به این دلیل که عموم مردم دنیا تن به محدودیت روابط جنسی نخواهند داد.
با این‌حال خبرهای خوبی هم هست. با 3 تحقیقی که در 3 کشور آفریقایی انجام شد، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که ختنه کردن مردها، شانس ابتلای آنها را به بیماری ایدز تا حدود 60 درصد کاهش می دهد و همانند یک واکسن که بدن را درمقابل بیماری مصون می دارد، عمل ختنه فرد را درمقابل این نوع بیماری محافظت می کند.
تحقیقات نشان می دهد مراکز مشاوره‌ای که افراد را به داشتن یک همسر تشویق می کند و اعلام می کند که تنها با یک فرد تماس جنسی داشته باشید، به کاهش خطر ابتلا به بیماری ایدز در اوگاندا، کنیا و زیمباوه کمک کرده است.
تحقیقات متعددی به وضوح نشان داده است که حفظ و کنترل تعداد تولد نوزادان مادرانی که حامل ویروس HIVهستند، به کنترل بیماری آنها کمک می کند. فراهم کردن داروهای ضدویروسی برای خانم های باردار، همچنین می‌تواند انتقال این نوع ویروس را به کودکان محدود سازد. اما در آفریقا مقدار این دارو بسیار کم است و تقریبا از هر 10 زن، تنها یک زن می تواند از این دارو استفاده کند.
گزارش‌های اخیر سازمان ملل متحد حاکی از این است که به‌رغم سرمایه گذاری عظیمی که درخصوص واکسن بیماری ایدز انجام شده است، فقط یک درصد این مقدار پول برای عمل ختنه یا تلاش برای تغییر رفتار های جنسی سرمایه گذاری شده است.
پات، پروفسور دانشگاه شهر برکلی می گوید: زمان آن فرا رسیده است که بر روی تدابیر و استراتژی های موثر و دردسترس اقدام کنیم. اگر ما در یک زمینه یا موضوع خاصی مغلوب شده و شکست خوردیم، نباید مایوس شویم و باید روی موضوعات دیگر تحقیق کنیم و سعی کنیم پول را در جاهای مناسب و به روش درست سرمایه‌گذاری کنیم.
Msnbc.com
