هرچند كه راسته اصلي خرمافروشان در حوالي بازار تهران و خيابان تختي است اما اينجا هم با تنوعي كه وجود دارد، دست كمي از بازار ندارد، فقط مشكل اينجاست كه كمي پراكنده‌اند و ناچاريد براي مقايسه، دور ميدان كمي بچرخيد. يكي آن‌سو و در خيابان طالقاني، 2تا اين‌سو و كمي پايين‌تر در ابتداي بزرگراه صياد و همينطور چندتايي در جاهايي دورتر. اينجا، اين روزها بازار رونق دارد و خرماها خيلي زود چيده مي‌شوند، آن هم توسط مشتري‌هايي كه طالب خرماي مرغوب براي سفره‌هاي ماه رمضان هستند.
اواسط روز است و خيابان‌ها شلوغ، خريداران خرما به صف تا بيرون از مغازه ايستاده‌اند و منتظر هستند كه نوبت‌شان بشود. احتمالا اين صف‌ها به‌خاطر نزديك‌شدن ماه رمضان است. زن و شوهر جواني درحالي كه مشغول صحبت با شاگرد مغازه هستند از قيمت‌ها مي‌پرسند و گاهي خرمايي را مي‌چشند تا خوشمزه‌ترينش را انتخاب كنند. در مغازه‌ها همه نوع خرمايي وجود دارد، از انواع رطب و خرما و خرما خشك. كارتن‌هاي بزرگ و كيلويي تا ظروف پلاستيكي كه رطب‌ها را در آن چيده‌اند و سيني‌هايي كه روي آن خرماهاي فله‌اي با شاخه گذاشته شده است. در كنار آنها انواع ارده و محصولات ديگرمرتبط با خرما روي طبقه‌ها چيده‌اند. بعضي مغازه‌ها شاخه‌ها را به جايي آويزان كرده‌اند.
- افطاري با خرما و چاي
ماه رمضان كه نزديك مي‌شود بازار خريد خرما هم رونق مي‌گيرد، ديگر فرقي نمي‌كند زمستان باشد يا تابستان و هوا سرد باشد يا گرم. باز كردن روزه و افطار‌كردن با خرما آيين اين ماه است. فروشنده صدايش گرفته و با خنده مي‌گويد: «از بس توي مغازه مي‌شينم و چيزهاي گرم مي‌خورم حساسيت پيدا كرده‌ام و حالا صدام گرفته»، البته او رونق گرفتن بازار فروش خرما در تابستان را زياد قبول ندارد، چون معتقد است كه كل خريد در چند روز اول ماه است و مردم خريدهايشان را همان چند روز اول ماه انجام مي‌دهند. اما فروشنده ديگري كه در سوي ديگر خيابان است چنين نظري ندارد، او كه خود مستقيما براي خريد به جنوب مي‌رود، مي‌گويد: «در ماه رمضان واقعا بازار خوب است، من 17سال است در كار فروش خرما هستم و هميشه در ماه رمضان مثل زمستان بيشترين فروش را داشته‌ام، حتي گاهي در يك‌ماه رمضان به اندازه 3ماه آخر سال درآمد داشته‌ام، اگر در بقيه سال هر 2ماه براي خريد به بم مي‌روم، در ماه رمضان تقريبا 2بار سفر مي‌كنم تا جنس جديد بخرم». حتي ارده‌هايي كه از شيره خرما درست مي‌شوند هم در اين ماه بيشتر طرفدار را پيدا مي‌كنند.
- گرما و كسادي بازار خرما
فروشنده يكي از مغازه‌ها كه با برادرش آنجا را مي‌گرداند از كسادي بازار خرما در فصل تابستان نسبت به ساير فصل‌هاي سال مي‌گويد: «هوا كه گرم مي‌شه بازار خرما تقريبا مي‌خوابه، نه اينكه كلا خيلي اوضاع بد بشه ولي به‌خاطر گرماي هوا كسي ديگه زياد خرما نمي‌خره، گرمي‌يه ديگه، كسي ميلش نمي‌كشه. ما هم تو اين فصل زياد مشتري نداريم. البته براي كسي كه سال‌هاست توي اين كاره و جاافتاده، هميشه مشتري‌هاي ثابتي هست. مثلا من اگر الان برم و خودم شروع به خريد و فروش خرما بكنم شايد تا چند سال اول زياد راضي نباشم ولي بعدش كم‌كم خوب مي‌شه. همه شغل‌ها اينجوري‌يه و فقط كار ما نيست». مغازه متعلق به عمويش است و اوست كه به جنوب مي‌رود و خرما مي‌خرد و آن را به تهران مي‌آورد. بيشتر از 25سال است كه كارش همين است و به قول علي، او خبره اين كار است. حالا ديگر تابستان و زمستان برايش فرقي نمي‌كند چون درهر حال هم مشتري خودش را دارد و هم مي‌تواند خرما را بخرد و مستقيما به جاهاي ديگر بفرستد. خانه خودش در خيابان تختي همان راسته اصلي خرمافروشان تهران است و يك مغازه هم در آنجا دارند. همزمان كه از خرما و بازار صحبت مي‌كند، آنها را وزن مي‌كند و به مشتريان تحويل مي‌دهد. مي‌خواهد يكي از خرماها را امتحان كنم، ادامه مي‌دهد: «بهترين فصل فروش خرما زمستان است. تقريبا هر روز مغازه شلوغ است و مردم بيشتر خريد مي‌كنند، براي خودشان، ديگر افراد خانواده و حتي گاهي براي سوغات با خود به شمال مي‌برند».
- رطب دوست داريد يا خرما؟
خيلي‌ها هنوز فرق رطب را با خرما نمي‌دانند و به هر دو نوع خرما مي‌گويند. البته به گفته يكي از خرمافروش‌ها در بازار ايران بيش از 50نوع خرما داريم اما فقط 20نوعش در بازار معروف است و خريد و فروش مي‌شود. «خرماي ساير، شاهاني، ربي، مضافتي، كبكاب، خرما خشك زاهدي يا قصب، شكر، پيارم، خضراوي و چندين نوع ديگر. رطب، آن نوع از خرماهاي سياه است كه شيره كمتري دارد و زودتر مي‌رسد و چيده مي‌شود. رطب‌ها در بم بيشتر به عمل مي‌آيد، اما خرما مدت زمان بيشتري روي درخت مي‌ماند و كامل كه رسيد، آن را مي‌چينند. اگر دقت كرده باشيد آنهايي كه اكثرا چسپيده به هم هستند خرما هستند». مي‌پرسم مردم بيشتر خرما دوست دارند يا رطب؟ مردي كه در حال خريد است پاسخ مي‌دهد رطب بيشتر دوست دارند چون ظاهرش مجلسي‌تر است و رطوبت بيشتري دارد، اما فروشنده حرف او را اصلاح مي‌كند، مي‌گويد: «فقط رطب نيست كه رطوبت داره و نرمه، در مقايسه با خرما‌خشك رطب بهتره اما اگر واقعا خرما دوست داشته باشيد و به قولي حرفه‌اي باشيد، مي‌دونيد كه خرما شكل‌ها و طعم‌هاي متفاوتي داره، اتفاقا حرفه‌اي‌ها كمتر سراغ رطب مي‌رن، چون خيلي از اين رطب‌ها محصولاتي هستند كه روي زمين افتادن و كيفيت چنداني ندارن. مثلا از بين خرماهاي خشك هم خرماي ساير از همه پرفروش‌تره». او ادامه مي‌دهد: «اما حرف اين آقا درسته، مردم ما واقعا ارزش خرما را نمي‌دونن و فقط در زمان‌هاي خاصي خرما مي‌خرن درحالي‌كه يك غذاي كامل است، براي همينه بيشتر به سراغ رطب مضافتي مي‌رن، البته حرفه‌اي‌ها همه نوعش رو دوست دارن».
- اوضاع بازار خرما
ظاهرا در اين سال‌ها به‌دليل همزمان نبودن ماه رمضان با فصل برداشت خرما، قيمت خرما افزايش داشته، چون فروشندگان مجبورند از انبارها خريد كنند و براي همين هزينه ذخيره و نگهداري آن هم روي قيمت اثر مي‌گذارد، از طرف ديگر رقابتي هم كه بين فروشندگان وانتي با مغازه‌داران است باعث افت قيمت بعضي از انواع خرما شده. وانتي‌ها كه اكثرا رطب مي‌آورند با قيمت كمتري آن را عرضه مي‌كنند براي همين مغازه‌دارها براي رقابت ناچارند قيمت را پايين بياورند. به‌طور معمول سودي كه از فروش خرما نصيب فروشندگان مي‌شود بين 3تا 4هزارتومان است و اين در مورد خرماهاي درجه يك و 2 و 3 يكسان است. يعني فاصله خريد و فروش براي هر 3نوع درجه، يكي است. از يكي‌شان راجع به بارهاي عمده‌اي كه از جنوب ارسال مي‌شود، مي‌پرسم، اطلاع چنداني ندارد، مي‌گويم اگر كسي بخواهد مغازه اجاره كند و خرما بفروشد شما فكر مي‌كنيد كارش مي‌گيرد؟ مي‌گويد: «خيلي زود نمي‌گيره، كلي بايد تخصص پيدا كنه، خريد خرما به اين راحتي نيست ولي اگه كسي باشه براش جنس خوب بفرسته يا كمكش كنه كار خوبي‌يه، خرما جزو مواد غذايي پرطرفداره، بعد از كمي، سوددهيش شروع مي‌شه».
نظر شما