تصویر ۱۰ ساله از فراز و فرود رشد اقتصادی

اين در حالي است كه بانك مركزي پيش‌تر نرخ رشد اقتصادي 9‌ماه نخست سال 95را 11.6درصد با نفت و 1.9درصد بدون نفت برآورد كرده اما هنوز نرخ رشد اقتصادي كل سال گذشته را اعلام نكرده است. البته سال پايه محاسبه نرخ رشد اقتصادي در گزارش مركز آمار ايران سال 1376و در گزارش بانك مركزي 1390است. قرار است سال پايه محاسبه نرخ رشد اقتصادي هر دو مركز آماري به‌زودي يكسان مشخص شود.

به گزارش مركز آمار ايران محصول ناخالص داخلي به قيمت ثابت سال 1376در سال 1395به رقم 673هزار و 94ميليارد ريال با نفت و 641هزار و 375 ميليارد ريال بدون احتساب نفت رسيده كه نشان از رشد 8.3درصدي محصول ناخالص داخلي با نفت و 6.3درصدي محصول ناخالص داخلي بدون نفت در سال 1395دارد. البته اين نهاد آماري تأكيد كرده است: در سال گذشته فعاليت‌هاي گروه كشاورزي 5درصد، گروه صنعت (شامل معدن، صنعت، انرژي و ساختمان) 11.3درصد و گروه خدمات 7.1درصد نسبت به سال قبل، رشد داشته و رشد گروه صنعت عمدتاً ناشي از افزايش صادرات نفت خام و گاز طبيعي بوده است.

• كشاورزي؛ يك‌سال منفي در 10سال

گروه كشاورزي در 10سال گذشته تنها در سال 87رشد منفي 11.6درصدي را تجربه كرده و به روايت مركز آمار ايران رشد اقتصادي اين بخش مولد و اشتغال‌زا در 3سال اخير همواره بالاي 5درصد بوده است. البته بخش كشاورزي در سال 88پس از سقوط آزاد سال قبل آن با جهش 14.3درصدي مواجه شده است. ارزش افزوده بخش كشاورزي ايران همواره متأثر از شرايط جغرافيايي نظير خشكسالي و كم‌آبي و نظاير آن بوده و استمرار و پايداري رشد اين گروه از اقتصاد ايران همواره چالش‌برانگيز گزارش مي‌شود.

• 3سال منفي با چاشني نفتي

رشد ارزش افزوده گروه صنعت شامل بخش‌هاي عمده‌اي چون معدن با سهم بالاي 90درصد استخراج نفت، صنعت، انرژي آب و برق و بالاخره صنعت در 10سال گذشته با فراز و نشيب زياد همراه بوده و اثر رشد متوازن در اين گروه ديده نمي‌شود؛ به‌گونه‌اي كه در 10سال اخير آنگونه كه مركز آمار ايران روايت مي‌كند،

رشد اقتصادي ايران در سال 91با رشد منفي 15.6درصد، در سال 92با رشد منفي 2.4درصد و در سال 94نيز با رشد منفي 1.4درصد مواجه شده و سال 95بالاترين نرخ رشد گروه صنعت در 10سال اخير به ميزان 11.3درصد رقم خورده است؛ رشد 2رقمي كه البته سهم عمده آن مربوط به نفت بوده و تكرار اين ميزان رشد در سال‌هاي آينده دور از انتظار خواهد بود. هرچند اميدواري بسياري وجود دارد كه بخش ساختمان در زيرمجموعه گروه صنعت پس از 12فصل متولي رشد منفي از ركود خسته‌كننده خارج شود.

• اميد به استمرار رشد با خدمات

گروه خدمات با سهم بالاي 50 درصد در توليد ناخالص داخلي ايران در 10سال گذشته تنها در سال‌هاي 88 و 92با رشد منفي مواجه شده اما انتظار مي‌رود اين بخش با ايجاد ارزش افزوده بيشتر و تقويت فعاليت‌هاي مرتبط با بخش خدمات در سال‌جاري، مانع از شوك منفي يا كاهنده رشد اقتصادي ايران شود. البته كندشدن بخش‌هاي واقعي اقتصاد عاملي بر كند يا تند شدن نرخ رشد بخش خدمات خواهد بود و پيش‌بيني مي‌شود ارزش افزوده ناشي از بخش خدمات در سال 96بالاي 5درصد باقي بماند. شايد رشد بخش ساختمان به استمرار رشد اقتصادي كمك كند.

• بيم و اميد بزرگ‌شدن كيك اقتصاد

دولت اميد دارد تا كيك اقتصاد ايران در سال 96نسبت به سال 95دست‌كم 5درصد بزرگ‌تر شود؛ اميدي كه البته با چالش تخليه اثر جهشي درآمدهاي نفتي در رشد اقتصادي مواجه است و از سوي ديگر دولت مي‌خواهد نرخ رشد اقتصادي مسيري را ادامه دهد كه در سال 95 آغاز كرده است، سياستي كه البته احتمال 2رقمي شدن نرخ تورم را تقويت مي‌سازد. آيا مسير آينده رشد اقتصادي ايران هموارتر از گذشته خواهد بود؟