به خودشان هم که آمدند دیدند دارند به شصت زبان حرف میزنند و حرف همدیگر را نمیفهمند؛ انگاری گاهی اوقات به خاطر همین دعوایشان میشده!
همانهایی که حکایت قبلی را گفتند، میگویند شما وقتی یک زبان جدید – غیر از اینکه مادر مهربان یادت داده – یاد بگیری، وارد دنیای جدیدی میشوی که آن سرش ناپیداست.
همین دلیل ساده، میتواند توجیه خوبی برای یادگرفتن زبانهای ملل مختلف دنیا باشد؛ فرصتی که شاید همهگیرشدن زبان انگلیسی از ما گرفته.
کاری که در این سبک زندگی کردهایم، معرفی تعدادی از زبانهای مهم در چهار گوشه دنیاست و این که امکانات یادگرفتن این زبانها در کشور ما چقدر است.
آسیایی: از نوشیدنی تا کشیدنی
روسی: از جنگ، با صلح
هستی نقره چی- روسی یکی از خوشآهنگترین و غنیترین زبانهای دنیا و پرگویندهترین زبان اروپاست. زبان تصریفی است و در آن همه کلمهها اعم از اسم، فعل، صفت و عدد – خلاصه همه کلمات به غیر از قید – صرف میشوند. تمام اقسام کلمه به جز فعل 4 نوع حالت صرف دارند که به آنها «پادژ» میگویند. البته آنها باعث میشوند که نقش کلمات را راحتتر تشخیص بدهیم. کلمات 3 جنس مؤنث، مذکر و خنثی دارند که از پایانه آخر کلمه میتوان آن را تشخیص داد.
روسی، زبان دقیقی است؛ مخصوصا برای بیان حرکت! روسها 17 جفت فعل حرکتی دارند و تعداد زیادی پیشوند که آنها را شبیه بازی فکری میکند. برای ترجمه این پیشوندها در فارسی، گاهی مجبور میشویم یک خط کامل توضیح بنویسیم. در عوض، اگر با همه این سختیها، روسی یاد بگیرید، میتوانید از گنجینه غنی ادبی آنها استفاده کنید و آثار نویسندگان و شاعران بنام روسی را به زبان اصلی بخوانید. بالاخره یک روز میرسد که میتوانید آثار داستایفسکی، تولستوی، پاسترناک، گوگول، گورکی، مایاکوفسکی، آناآخماتوآ، پوشکین، لرمانتف و... را تقریبا بهراحتی بخوانید.
آموزش:روسی فقط در چند دانشگاه تدریس میشود و تنها آموزشگاههای رسمی آن، کلاسهای دانشگاه تهران و جهاد دانشگاهی است. رادیوی صدای روسیه هم، به فکر آموزش اینترنتی این زبان افتاده؛ شما میتوانید شبها از ساعت 21 تا 22 به وقت مسکو، به صورت آنلاین و با کمک 2 معلم روس و ایرانی، روسی یاد بگیرید. برای ثبتنام، باید به سایت www.vor.ru مراجعه کنید.
عربی: در همین همسایگی
زهرا شکیب مهر- عربی زبانی است که خدا به وسیله آن با رسولش(ص) سخن گفته. با ورود اسلام و رسمی شدن زبان عربی، همه دانشمندان و شعرا به این زبان حرف میزدند و مینوشتند، چون زبان علم آن روزها بود.
بعد از ظهور اسلام و آمدن کتاب آسمانی قرآن به زبان عربی، زبان یونانی شهرتش را از دست داد. گستردگی و قواعد هیچ زبانی به اندازه عربی نیست؛ طوری که با تغییر حتی یک حرکت، کل معنای جمله عوض شود. در ترجمه عربی به فارسی، خیلیجاها مترجم دچار کمبود لغت میشود. شما با دانستن عربی، میتوانید اصل آثار دانشمندان دوره اسلامی را مطالعه کنید. دور و بر خودمان را هم که اطلاع دارید؛ کلی از همسایهها و کشورهای دور و برمان عرب زبانند.
آموزش:برای ما ایرانیها عربی یاد گرفتن میتواند راحتتر باشد. لااقل با نوشتن و خواندناش که مشکل نداریم. کافی است از بچگی نمازخوان و قرآنخوان بار آمده باشیم یا لااقل خواندن و نوشتن فارسیمان خوب باشد. به هر حال، این 3 جا توی کار آموزش عربیاند.
1 – کانون زبان ایران
2 – دارالعلوم العربیه
3 – سفارت سوریه
نکته: برای یادگیری زبان عربی از مجلههایی مثل «الهدی» (نوشته رضا بهشتی) و «الهدهد» که توسط انتشارات آیندهنگار چاپ شده هم میتوان استفاده کرد؛ ضمن اینکه توی بازار، مجموعه فیلم و نرمافزار آموزش زبان عربی، در 5 سطح با قیمت 8هزار تومان موجود است.
ژاپنی: صحبت کردن سلسله مراتبی
حامد فرحبخش- اینکه ژاپنیها خیلی آدمهای باهوشی نیستند و فقط پشتکارشان خوب است، کاملا در خط و زبان نوشتاریشان هویداست. این ملت، اولش که دو تا الفبای جداگانه داشته؛ «کاتاکانا» برای مردان و «هیراگانا» برای خانمها. این الفباها هر کدام 46 حرف داشتهاند و حالا با خط تصویری «گانجی» - که سوغات چینیهاست- مخلوط شدهاند.
اینکه به جای داشتن یک الفبای درست و درمان، نقاشی بکشی توجیهی میخواهد که فقط در مخیله آدمهای شرق آسیا پیدا شده که خداییش خیلی سخت است. فکرش را بکنید؛ برای یاد گرفتن کامل خط ژاپنی، باید 2 هزار تصویر «گانچی» را بلد باشی وگرنه مثل بچه ژاپنیهای کلاس پنجم شان، روزنامه نمیتوانی بخوانی! این علامتها هم، هر کدامشان حکایتی دارند. یک ژاپنی وقتی میخواهد بنویسد «امنیت»، نشانهای را میکشد که در واقع «زنی است که سقفی بالای سر اوست»؛ زمانی هم که بخواهد از عشق سخن بگوید، نشانهای را روی کاغذ میآورد که به نوعی «تصویر زنی است که بچهاش را در آغوش گرفته».
اما برخلاف نوشتن، ژاپنی حرف زدن حتی سادهتر از انگلیسی بلغور کردن است؛ همانجور که مینویسند (یا میکشند) کلمات را میخوانند.فقط باید مواظب باشی که سوتی ندهی چون زبان اینها سلسله مراتبی است؛ این چشمبادامیها وقتی وارد خانه میشوند، برای اینکه اعلام کنند «من اومدم»، از کلمه «بوکو» استفاده میکنند اما برای ورود به جاهای رسمی میگویند «واتاشی».
آموزش: دانستن این زبان برگ برنده کار با تمام شرکتهای تجاری و صنعتی ژاپنی است . بیشترین توریستهای ایران ژاپنی هستند؛ ضمن اینکه اگر اهل شعر و ادبیات باشید می توانید «هایکو»ی اصل بخوانید. الان دانشگاه تهران دوره کارشناسی این زبان را ارائه میدهد؛ البته خود ژاپنیها هم بورس زبان ژاپنی میگذارند. اگر هم به شیوه پیامنوری علاقه دارید به وب سایت http://www.japaneselessons.com/ مراجعه کنید.
اروپایی: سرد همه گیر
این اروپاییها همین جور که مارکوپولو به این ور و آن ور می فرستاده اند، انگار توی کار صادرات زبان هم بودهاند. فعلا که زبان بین المللی انگلیسی است. توی کل دنیا هم زبان های این قاره کوچک و سرد رایج است.
زبانی که در همه دنیا دیده میشود
انگلیسی: زبانی که در همه دنیا دیده میشد
مهدی داوری- چند واحدی که در دبیرستان و دانشگاه واحد زبان پاس کردهاید، برای آشنایی با زبان انگلیسی کفایت میکند. اما در مورد این زبان، قبل از هر چیز باید لهجهتان را انتخاب کنید؛ آمریکایی یا بریتانیایی؟ اگر طلبه ادبیات انگلیسی هستید، بروید دنبال زبان در سرزمین مادریاش اما برای محاوره، آمریکایی صحبتکردن، هم جذابتر است، هم بیشتر توی بورس است. میگویند آمریکاییها چیزی را که به فکرشان میرسد میگویند (رجوع کنید به سخنرانیهای بوش) اما انگلیسیها دوپهلو و با کنایه صحبت میکنند .
آموزش: رایجترین متدی که برای آموزش زبان انگلیسی به کار میرود، روش محاورهای یا communicative است. ضمن اینکه غیر از موارد خاص، استفاده از کلاسهای خصوصی را پیشنهاد نمیکنند.
برای کلاس رفتن هم 4 مدل وجود دارد:
1 – ترمیک فشرده (مسافری)
روزی 4 ساعت، 5 روز در هفته و هر ماه 2 ترم، تا سطح (level) ؛ 6، یک سال و نیم طول میکشد؛ هر ترم هم 30هزار تومان.
2 – ترمیک (دانشجویی)
5 روز در هفته، روزی 2 ساعت، هر ماه یک ترم؛ تا سطح (level) ؛ 6 ، 5/2سال طول میکشد؛ هر ترم هم 30 تا 35هزار تومان.
3 – طولانی (دانشآموزی)
روزی 2 ساعت3 روز در هفته (زوج یا فرد)، هر ترم 7 هفته طول میکشد؛ تا سطح (level) ؛ 4،6 سال و نیم راه دارید؛ هر ترم هم 30 تا 35هزار تومان.
4 – ویژه (کارمندی)
هفتهای 2 روز (پنجشنبه و جمعه)، روزی 2 ساعت، هر فصل یک ترم؛ 7 سال تا سطح (level) ؛ 6، هر ترم هم 35 تا 40هزار تومان.
ایتالیایی: یک لهجه خوشتیپ
ایثار قنواتی - گستردگی زبان ایتالیایی بامزه است. از ایالتهای سوئیس گرفته تا اتیوپی و مالت و ونزوئلا، به غیر از زبان بومیشان به ایتالیایی هم صحبت میکنند و این هم به دلیل مستعمره بودن بعضی از این کشورهاست و هم اینکه قبلا جزء خاک ایتالیا بودند و بعدا جدا شدند. فعلا حدود 70 تا 120میلیون نفر به این زبان حرف میزنند.
دستور زبان ایتالیایی چندان سخت نیست و قوانین گرامری آن بیشتر شبیه بازی و ریاضی است. افعال ایتالیایی به 3 دسته ere، ire و are تقسیم میشوند که هر دسته در هر زمان با فرمول خاص زمانی و دستهای خود صرف میشوند. همه اسمهای ایتالیایی هم به یکی از حروف e، a، i و o ختم به خیر میشوند. اسمهایی که به o و i ختم میشوند، مفرد و جمع مذکر و آنهایی که به a و e ختم میشوند، مفرد و جمع مؤنث هستند.
زبان ایتالیایی از شاخه زبان لاتین است و شباهتهای ریشهای زیادی به اسپانیایی، فرانسوی، رومانیایی و پرتغالی دارد. میگویند یک ایتالیایی و اسپانیایی، میتوانند هر کدام به زبان خودشان با یکدیگر صحبت کنند و لااقل درک مفهوم برایشان ممکن باشد. اگر از حرف «خ» خوشتان نمیآید، حتما سراغ این زبان بروید. چون چنین حرفی در زبان ایتالیایی وجود ندارد. با دانستن این زبان میتوانید به صورت اوریجینال، به آثار دانته، پتراکا، لئوپاردی و بقیه اساتید دسترسی داشته باشید.
آموزش: غیر از مؤسسات آزاد تدریس زبان، در دانشگاههای سراسری و آزاد جزء رشتههای پرطرفدار محسوب میشود. شاید بین استادان مؤسسات درست و درمان بشود ایتالیایی هم پیدا کرد اما در دانشگاهها معمولا بروبچزی هستند که چند صباحی آن طرف آب بودند و حالا این طرف ایتالیایی تدریس میکنند. سفارت ایتالیا هم زبان ایتالیایی تدریس میکند که شهریه یک ترماش اندازه خون باباشان است. اگر میخواهید ایتالیایی یاد بگیرید، از همین مؤسسات هم میشود شروع کرد.
اسپانیایی: صحبت با شعر و آهنگ
سارا هاشمینیک - اسپانیایی، دومین زبان پرگویش جهان است. اما مهمترین ویژگی این زبان، موسیقایی بودناش است که آن را به زبان شعر و ادب معروف کرده. چیزی که یادگیری این زبان را نسبت به زبانهایی مثل آلمانی و روسی آسان میکند، همین آهنگینبودن است. یکی از مشکلاتی که بیشتر افراد موقع یادگیری زبان اسپانیایی با آن مواجه میشوند، حروف تعریف مؤنث و مذکر است که قبل از تمام اسامی قرار میگیرد، ضمن اینکه اسامی تمام اشیا و حیوانات یک جنسیت مجازی دارند – یا مؤنثاند یا مذکر – و حروف تعریف باید مطابق با این جنسیت به کار برده شوند. اما در مقابل، زبان اسپانیایی این حسن را دارد که همانطوری خوانده میشود که نوشته میشود. ریتم این زبان تند است و به همین خاطر اوایل یادگیری تفکیک کلمات از راه شنیداری مشکل است ولی به خاطر آهنگینبودن خیلی زود میتوان آن را یاد گرفت. مردم اسپانیاییزبان، مردم گرم و زودجوشیاند. آنها بلند بلند حرف میزنند و هیاهو میکنند؛ در این زبان، حروف «س»، «خ» و «ر» مثل مسلسل، به سمت گوشهای شما پرتاب میشود.
آموزش: این زبان در آموزشگاه مورد تایید سفارت اسپانیا در طول 9 ترم تدریس میشود که هر ترم 10جلسه 3 ساعته و شهریه آن 50 هزار تومان است. در آموزشگاههای کیش و جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران هم رگههایی از این زبان پیدا میشود. یک نظر نگاهکردن به این وبلاگ هم خالی از لطف نیست: www.espanol.blogfa.com
آلمانی: از جنس شین و خین
ایثار قنواتی - عشق فلسفه هستید. گوته، هرمان هسه و گونتر گراس را میخورید به جای اینکه بخوانید. تیم فوتبال محبوبتان هانزاروشتوک است و میخواهید جواب مخالفانی که در سایتش ناجور در کاسه تیم محبوبتان میگذارند را با مشت محکمی بدهید اما یک جای کار بدجوری میلنگد. شما از شاختان پاختانهایی که این ژرمنهاسر هم میکنند تقریبا هیچ سر درنمیآورید ولی اصلا جای نگرانی ندارد.3 سوته آلمانی یاد خواهید گرفت. نگران هم نباشید؛آلمان تنها کشوری است که با لهجه حرف زدن کلاس هم دارد.
آموزش:
برای آموزش این زبان، اگر علاقه به نوشیدن آب از سرچشمه دارید، مدرسه سفارت آلمان دورههای اوریجینال دارد. اینجا حتی کودکستان آلمانی هم دارد و امکان تحصیل در یک مدرسه آلمانی تا کلاس دهم را فراهم میکند. البته الان برای ثبتنام در نیمه دوم پاییز کمی دیر شده چون از همین شنبه (سوم آذر) دورههای عادی و فشرده شروع میشود و تا اوایل بهمن تمام خواهد شد. شهریه ترمهای عادی و فشرده این مدرسه، 90هزار تومان و ترمهای فوقفشرده 110هزار تومان است.
فرانسوی: عشقولانه اروپایی
نسیم مرعشی - آن قدیمها که سیاستمدارها و تحصیلکردهها چند زبان بلد بودند به آنها میگفتند: «توی محل کارتان انگلیسی صحبت کنید، با دشمنتان آلمانی حرف بزنید ولی وقتی میخواهید با معشوقتان صحبت کنید زبان فرانسه را انتخاب کنید». فرانسه زبان زیبایی است. مثل شعر میماند با هزار تا قاعده و به قول خودشان «موزیکالیته» یا همان آهنگینکردن زبان. خیلی هم مامانی حرف میزنند. مثلا به پدرشوهر مثل انگلیسیها نمیگویند «پدر قانونی» (Father in law) میگویند «پدر قشنگ!» (beau peَre). از زیبایی که بگذریم فرانسه بعد از انگلیسی، اسپانیایی و پرتغالی، با 128 میلیون نفر، پرگویشترین زبان زنده دنیاست. علاوه بر این، فرانسه زبان هنر است. خیلی از کتابهای مرجعی که بچههای هنر میخوانند، به فرانسه است.
خیلی از کسانی که فرانسه یادگرفتن را شروع میکنند، بعد از چند ترم جا میزنند. مخصوصا توی چند ترم اول، صرف فعلهای عجیب و غریب و حرف تعریفهای مؤنث و مذکرش حسابی حال آدم را میگیرد ولی سختی اصلی زبان فرانسه دیکته آن است. مثلا همین کلمهای که شما به این راحتی مادمازل تلفظ میکنید، آنها مینویسند mademoiselle. نباید مشقنوشتن و تمرین املا را فراموش کنید.
آموزش: اینجا انتخاب به سختی انتخاب کلاس زبان انگلیسی از بین صدها کلاس زبان رنگ و وارنگ نیست. کلا اگر کلاسهای خصوصی زبان فرانسه را بیخیال شوید، میماند دوسهتا آموزشگاه و البته کلاسهای سفارت فرانسه. در کیش کتابی را درس میدهند که معمولترین کتاب آموزش فرانسه است. به نام «café crème»؛ کتاب سختی نیست، عکسهایش هم قشنگ است! در کانون، کتاب «Reflex» را درس میدهند (خوانده میشود قفله!) که از بقیه کتابها سختتر است و البته کلاسهای فرانسه کانون هم مثل کلاسهای انگلیسیاش کمی خشک و مقرراتی است. برنامه کلاسها هم خیلی متنوع است؛ از هفتهای یک روز 4 ساعت هست تا هفتهای 5 روز، روزی 4 ساعت. ولی هفتهای 2 روز از همه برنامهها معمولتر است و کلاسهای عادی کیش و کانون اینطوری هستند. شهریه کلاسها هم در حدود 30 تا 40 هزار تومان است برای یک ترم دو تا سه ماهه. اما کلاسهای سفارت کمی متفاوت هستند؛ شهریه آنها 65 هزار تومان برای یک ترم دو ماهه و هفتهای 2 روز کلاس است. البته معلمهایش فرانسوی هستند و دانشجوی صفرکیلومتر را هم قبول نمیکنند. حتما قبل از ثبتنام در کلاسهای سفارت باید حداقل 100 ساعت فرانسه خوانده باشی و قبلش هم امتحان بدهی.
اگر تصمیم گرفتهاید فرانسه یاد بگیرید، میتوانید مطمئن باشید که به گنجینهای از ادبیات دسترسی پیدا میکنید که نظیرش در هیچ جای دنیا پیدا نمیشود!
آفریقایی: با لهجه مشکی
آفریقا سرزمین نا شناختهای است. زبان مردماناش هم همین طور. اما باورتان میشود همین زبان عربی از زیر شاخههای زبان سامی در آفریقاست؟ فعلا پرکاربردترین زبانها در این قاره سبز و سیاه، هوسایی در غرب و سواحیلی در شرق است که دانشگاه آزاد ایران هم دورههایش را دارد.
سواحیلی:اینجا شرق آفریقاست
یثار قنواتی - از آفریقا چه میدانید؟ یک مشت آدمخوار که بالای درخت زندگی میکنند؟ یا آدمهای درب و داغانی که تعداد ستون فقراتشان را میشود از یک متری شمرد؟ یا سیاهپوستانی که با انواع و اقسام تفنگها به جان همدیگر افتادهاند؟ متاسفانه اینها همه تصویرهای خبری است ولی در آفریقا اتفاقات دیگری هم میافتد؛ «سواحیلی»، یکی از زبانهای مشهور قاره سیاه و زبان بینالمللی مردم شرق آفریقاست. شرق آفریقا هم یعنی کشورهایی مثل کنیا، اوگاندا، تانزانیا، روآندا، جمهوری کنگو و... که 500 سال پیش به خط عربی نوشته میشد. اما باتوجه به اینکه استعمارگران هیچ بنای سالمی را دستنخورده نمیگذارند با تیشه به ریشه فرهنگ آفریقا زدند و خط آنها را به لاتین تبدیل کردند و خب، خط هم که عوض شود یعنی پیشینه و فرهنگ یک کشور به راحتی بر باد است. حالا سواحیلزبانها تقریبا هرچه میگویند را مینویسند؛ درست مثل وقتی که ما فینگیلیش مینویسیم.
در زبان سواحیلی به غیر از 2 حرف X و Q بقیه حروف انگلیسی وجود دارد. جالب است بدانید به خاطر راه تجاریای که بوشهریها و شیرازیها به جزیره زنگار باز کردند، کلمات مشترک بین زبان فارسی و سواحیل به وجود آمده است؛ مثلا تانزانیاییها به برادر همان کاکای شیرازیها را میگویند. مادر و پدر (mama , baba) هم که تقریبا از مشترکات تمام زبانهاست؛ در سواحیلی تقریبا کلمات با همان آوایی که ما تلفظ میکنیم، تلفظ میشوند.
آموزش: این زبان از سال 76 در دانشگاه آزاد تدریس میشود و جزء رشتههای گران دانشگاه هم محسوب میشود. اما باتوجه به اینکه خود استادها آفریقایی هستند و این رشته واحدهایی مثل فرهنگ آفریقا، ضربالمثل، زبانشناسی سواحیلی و... دارد میتوانید این 4 سال کارشناسی را با لذت کشف و شهود دنیای جدید، از قارهای کاملا ناشناخته به حد اعلایش برسانید. دست آخر اینکه چند شغل دهانپرکن و البته زیادی رؤیایی منتظرتان است؛ کار در تنها سفارت کشور شرق آفریقا (کنیا) که در ایران است، گویندگی در دایو سواحیلی که 2 ساعت صبح و 2 ساعت شب از موج FM رادیویی خودمان پخش میشود و در آیندهای البته نه چندان نزدیک استادی در دانشگاه.
اسپرانتو: آمده از هیچکجا
میگویند «دکتر لودریک لازاروس» لهستانی که زبان اسپرانتو را اختراع کرده یک نابغه بوده؛ نابغه بامزهای که بعد از 67 سال زبان اختراعیاش از طرف سازمانملل یک زبان رسمی و بینالمللی شناخته شد.
از لحاظ ترجمه آثار ادبی و ادبیات هم اسپرانتوزبانها حرفهایی برای گفتن دارند. «ویلیام الد»، شاعر و نویسنده اسپرانتونویسی است که چندین بار نامزد جایزه نوبل هم شده است. اما اسپرانتودانهای پایهای هم وجود دارد که از آثار حافظ و خیام گرفته تا گوته و شکسپیر و تالکین را به اسپرانتویی ترجمه کردهاند.
گرامر اسپرانتو در حد گلابی است؛ طوری که هرکس میتواند یک جمله را آنطور که میخواهد با مدل ساختار جملهبندی زبان مادریاش سر هم کند و حرف بزند؛ در گرامر اسپرانتو ترتیب قرارگرفتن فاعل، فعل، مفعول و دیگر اجزای جمله اصلا مهم نیست.
ما در ایران هم اسپرانتودان داریم. آنها انجمن، فصلنامه، خود آموز و سایت پر و پیمانی دارند که میشود به وسیله آنها از ریز و درشت این زبان مندرآوردی سردرآورد. سایت انجمن اسپرانتو هم sabzandishan.org است که با شخمزدن آن تا حدودی دستتان میآید اسپرانتو چهجور چیزی است.