محصولي كه به‌عنوان كار دست اهالي يك منطقه توليد مي‌شود، صرفا يك كالا نيست بلكه روحيه مردم آن منطقه و ويژگي‌هاي قومي و مليتي را نشان مي‌دهد و همين باعث مي‌شود خريدار، ارتباط عميقي با اين محصولات برقرار كند. در دهم ژوئن سال۱۹۶۴ مصادف با بيستم خرداد ماه ۱۳۴۳ نخستين همايش جهاني با محوريت صنايع‌دستي برگزار و در همان روز شوراي جهاني اين هنر نيز شكل گرفت. سالگرد تاسيس اين شورا به‌عنوان روز جهاني صنايع‌دستي شناخته مي‌شود.
با راه‌اندازي اين شورا صنايع‌دستي بخشي از حيات اقتصادي هر كشور تعريف شده و مورد توجه قرار گرفت. ايران نيز كه صنايع‌دستي در آن پيشينه‌اي تاريخي دارد، از ابتدا به عضويت اين شورا درآمده است. براي خريد بهتر و شناخت بيشتر اين نوع محصولات با نكته‌هاي خريد چند نوع از صنايع‌دستي ايراني آشنا شويد.
- گيوه
اين پاپوش سنتي ايراني بسيار سبك بوده و مناسب پياده‌روي‌هاي طولاني است. بافت گيوه طوري است كه هوا در آن در گردش بوده و مانع عرق كردن پا مي‌شود، هرچند اين كفش مي‌تواند در سرما هم پا را گرم نگه دارد. رويه گيوه معمولا از الياف طبيعي مثل پنبه بافته مي‌شود. در دوخت بعضي گيوه‌ها ابريشم به‌كار مي‌برند كه قيمت آن را افزايش مي‌دهد. يك گيوه با رويه معمولي را ممكن است بتوانيد با ۹۰هزار تومان بخريد اما اگر همان گيوه با رويه ابريشم مرغوب باشد قيمت آن به ۱۸۰هزار تومان مي‌رسد. هنگام خريد گيوه علاوه بر رويه آن بايد به زيره نيز توجه كنيد.
مرغوب‌ترين گيوه‌ها آنهايي هستند كه زيره‌‌شان را با چند لايه پارچه فشرده مي‌دوزند، اين نوع كفش، قيمتي حدود ۳۵۰ تا ۴۵۰هزار تومان دارد. انواع ديگر گيوه‌ها يكي با زيره چرمي است كه اگر از چرم خالص گاوميش باشد قيمت بالايي داشته و حدود ۳۰۰هزار تومان بايد براي خريدش خرج كنيد و ديگري با كف پلاستيكي است كه مرغوب نيست اما دوام بيشتري از باقي زيره‌ها دارد.
- نمد
اين هنر بيشتر در شهرهاي حاشيه درياي خزر مرسوم است. نمد‌هاي مرغوب آنهايي هستند كه با پشم بهاره گوسفند توليد مي‌شوند. تاريخچه اين هنر به ۲۰۰۰سال پيش برمي‌گردد. پارچه‌هاي نمدي را بيشتر براي زيرانداز، كت‌هاي زمستاني و كلاه استفاده مي‌كنند اما محصولات ديگري چون كيف، عروسك‌هاي نمدي يا كفش‌هاي روفرشي هم با آن توليد مي‌شود. نمد مرغوب در برابر ضربه چاقو پاره نمي‌شود. از طرفي كاملا ضد‌آب است. علاوه بر آن عايق سرما و گرماست، به همين دليل است كه كت‌هاي نمدي مي‌توانند دماي بدن را متعادل نگه دارند. نكته ديگر درباره نمد مالي خواص درماني آن است.
اگر به خار پاشنه مبتلا هستيد، پوشيدن دمپايي يا كفش‌هاي روفرشي نمدي مي‌تواند به شما كمك كند. علاوه بر آن نمد را مرهمي براي كمردرد، دردهاي مفصلي و رماتيسم مي‌دانند. توجه كنيد كه نمد را به راحتي مي‌توانيد به‌صورت دستي يا با ماشين لباسشويي با آب سرد بشوييد. در حال حاضر يك زيرانداز نمدي دايره‌اي ۱۲۰سانتي‌متري از نوع مرغوب را مي‌توانيد با ۱۹۰هزار تومان بخريد، اما اگر همين زيرانداز به‌صورت نمد مالي رنگي باشد قيمت آن به ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان هم مي‌رسد. علاوه بر آن قيمت كفش‌هاي نمدي نيز بين ۵۰ تا ۷۰هزار تومان و كيف‌هاي شانه‌اي حدود ۴۰ تا ۶۰هزار تومان است.
- گلابتون‌دوزي
اگر به جنوب كشور سفر كرده باشيد، حتما لباس‌هاي شاد و پر رنگ و لعاب زنان را ديده‌ايد كه معمولا سر آستين‌ها و مچ پاي لباس‌ها را با نخ‌هايي به رنگ طلايي با طرح و نقش‌‌هاي مختلف دوخته‌اند. اين هنر گلابتون‌دوزي است كه بيشتر مربوط به استان هرمزگان است. به ندرت مي‌توان خانواده‌اي در اين استان پيدا كرد كه زنان و دخترانش اين هنر را بلد نباشند. به‌طور كلي تمام آنچه به‌عنوان هنر گلابتون‌دوزي توليد مي‌شود توسط زنان خانه‌‌دار و دختران انجام مي‌شود كه براي آنها درآمدزايي دارد.
امروز در ايران استفاده از الياف طلا براي گلابتون‌دوزي به هيچ وجه رايج نيست، پس هنگام خريد توجه كنيد كه به بهانه به كارگيري نخ طلا هزينه‌‌اي بيش از آنچه معمول است نپردازيد. نكته ديگري كه ممكن است در قيمت پارچه‌هاي گلابتون‌دوزي تأثير بگذارد استفاده از لوازم تزئيني مثل منجوق يا پولك در بين اين دوخت است؛ براي مثال اگر شلوار با مچ‌هاي گلابتون‌دوزي شده ۱۰۰هزار تومان باشد، براي دوخت تركيبي آن با پولك بايد حدود ۱۸۰ هزار تومان خرج كنيد. علاوه بر لباس، گلابتون‌دوزي روي پرده، روميزي، برقع، كوسن و... نيز انجام مي‌شود.
- ترمه
اين پارچه از الياف طبيعي و لطيف بافته شده و يكي از شناخته‌شده‌‌ترين صنايع‌دستي كشورمان است كه طرفداران زيادي در سراسر دنيا دارد. ترمه در استان‌هاي يزد، كرمان، كاشان و تهران بافته مي‌شود. جالب است بدانيد كه ترمه تنها پارچه‌اي است كه از صفر تا صد آن، يعني از طراحي تا دوخت، همگي ايراني است. توجه كنيد يكي از عناصر مهم در يك ترمه مرغوب طرح و نقش آن است. علاوه بر آن هرچه تعداد رنگ استفاده شده در بافت ترمه بيشتر باشد، ارزش آن ترمه بالاتر مي‌رود. اگر رنگ‌هاي به‌كار رفته تقريبا يكسان باشند، طرح و تراكم بافت اين پارچه است كه ميزان مرغوبيت اين محصول را نشان مي‌دهد.
متأسفانه در بازار ترمه محصولات تقلبي و نامرغوب زيادي وجود دارد، به‌طوري كه حتي كشور چين هم اين پارچه اصيل ايراني را توليد و در بازار پخش كرده‌است، از آنجا كه تشخيص ترمه اصل هم كار هر كسي نيست، پس بهتر است حتما براي خريد آن به فروشگاه‌هاي معتبر صنايع‌دستي مراجعه كنيد. در شهر يزد برندهاي معتبري از اين محصول وجود دارند كه آن را در شهرهاي مختلف توزيع كرده‌اند و شما مي‌توانيد خريد كنيد.
درنظر داشته‌باشيد كه برخي از ترمه‌ها كه با امضاي اسم هنرمند و با نخ‌ها و طرح‌هاي سفارشي خاصي بافته مي‌شوند قيمتي بسيار گران و حتي ميليوني دارند اما شما مي‌توانيد ترمه‌هاي مرغوب با طرح‌هاي رايج را از حدود متري ۳۰ تا ۲۰۰هزار تومان و بيشتر بخريد. برش‌هاي آماده اين محصولات در ابعادي مشخص براي روميزي، سجاده، كوسن و... نيز در بازار موجود هستند؛ براي مثال يك مجموعه 3تكه‌اي از سجاده را مي‌توان با حدود ۱۲۰ تا ۱۵۰ هزار تومان خريد.
- ميناكاري
اين هنر كه تزئين ظروف فلزي با مواد رنگي است، قدمتي ۵هزار ساله دارد. مهد ميناكاري در ايران بيشتر استان اصفهان و پس از آن شهر شيراز است. ميناكاري را مي‌توان روي همه فلزات مثل طلا، نقره، مس و برنج انجام داد اما امروزه اكثرا روي مس انجام مي‌شود. در نوعي از ميناكاري كه به ميناي برجسته معروف است ابتدا خطوط مورد نظر را روي فلز حكاكي كرده و سپس رنگ مي‌كنند. هنگام خريد اين نوع بايد توجه كنيد كه ظرف از ورقه مسي نازك ساخته نشده‌باشد.
براي خريد حتما با دقت به داخل ظرف مورد نظرتان نگاه كنيد، درصورتي كه ترك‌خوردگي روي رنگ يا لعاب آن ديديد به معني بيش از حد پخته شدن در كوره است. همچنين درنظر داشته باشيد كه تمام طرح و نقش‌ها تميز و با ظرافت و با الگوي منظم روي ظرف كشيده شده باشند. براي خريد يك ظرف ميناكاري مرغوب لازم است حتي به پشت ظرف هم نگاه كنيد كه لعاب آن داراي زدگي و ترك نباشد. در حال حاضر يك بشقاب مينا كاري با قطر ۲۵ سانتي‌متر را مي‌توانيد از ۱۰۰ تا ۱۵۰هزار تومان و يك ظرف شكلات خوري را حدود ۱۲۰ تا ۱۶۰هزار تومان در بازار پيدا كنيد.
نظر شما