صدای موتور خودروها و موتورسیکلت‌ها، صدای اصطکاک جاده و لاستیک، صدای اگزوز و صدای هشدار دهنده وسائل نقلیه از جمله بوق، آژیرهای دزدگیر، آژیرهای ماشین‌های اورژانس و... از عوامل مولد آلودگی صوتی ناشی از ترافیک زمینی هستند که جمعیت‌های انسانی را در این کلانشهر در معرض صداهای غیرمجاز قرار می‌دهند.[مفاهیم: آلودگی صوتی چیست؟]
علاوه بر موارد ذکر شده، در واقع ناهنجاری‌های متعددی در مورد ترکیب نامناسب کاربری‌های شهر تهران به چشم می‌خورد که موجب تشدید آلودگی صوتی در این شهر شده است.
به طور کلی عوامل تشدیدکننده آلودگی صوتی در شهر تهران عبارت‌اند از: حجم بالای ترافیک و تردد خودروها اطراف مناطق مسکونی، وجود 2 فرودگاه و راه‌آهن در محیط شهری، تردد خودروهای فرسوده، تردد شبانه خودروهای سنگین اطراف مناطق مسکونی، عدم وجود بزرگراه‌های استاندارد، عدم رعایت الگوی مناسب در رانندگی، وجود کارگاه‌های پراکنده صنعتی در سطح شهر نظیر: نجاری، تراشکاری، صافکاری و آهنگری در مجاورت مناطق مسکونی آموزشی و بهداشتی- درمانی.
خودرو، مهمترین منبع آلودگی صوتی در شهر تهران است و در این میان، پیکان با تولید 81 دسی‌بل صدا، در رتبه اول خودروهای مولد آلودگی صوتی در پایتخت قرار دارد. این در حالی است که میزان تولید صدا هنگامی که 2 نفر به آرامی با یکدیگر صحبت می‌کنند، 20 دسی‌بل و در یک اتاق آرام 40 دسی‌بل است. میزان استاندارد صدا در مناطق مسکونی در روز باید 50 و در شب 35 دسی‌بل باشد.
بعد از خودروها، موتور سیکلت‌ها با داشتن 25 درصد از سهم حمل و نقل شهری در تهران، با تولید 90 دسی‌بل صدا از طریق اگزوز، نقش موثری در افزایش آلودگی صوتی در کلانشهر تهران ایفا می‌نمایند. خطوط راه‌آهن و فرودگاه مهرآباد در مناطق 9 و 21 عامل بعدی در تولید آلودگی صوتی در تهران است.
ماشین‌های سنگین و صنعتی نیز در رتبه بعدی صنایع آلودگی صوتی قرار دارند، به طوری که اگر چه این وسایل نقلیه در روز تردد نمی‌کنند اما وقتی این خودروها در شب وارد خیابان‌ها و معابر تهران می‌شوند، میزان آلودگی صوتی در شرایط نامطلوب‌تری در مقایسه با روز قرار می‌گیرد.
متاسفانه اکثر افراد تصور می‌کنند که آلودگی صدا اثرات چندانی بر سلامتشان ندارد اما از اثرات مهم آلودگی صوتی می‌توان به افزایش افت شنوایی، اختلالات خواب، کاهش کارایی، تاثیر روی قلب و عروق، اثرات روانی، اثر سینرژیک، ترس و عصبانیت را نام برد و همچنین علاوه بر موارد ذکر شده در کودکان نیز موجب اختلالات شناختی و انگیزش پایین می‌شود.
آمارها نشان می‌دهد آلودگی صوتی 89درصد افزایش وقوع اعمال ناایمن و وقوع حوادث ناشی از خطای انسانی، 76درصد اختلال فشار خون، 11درصد ترس از صدا 70-60درصد خستگی زودرس، 67درصد استرس و سرگیجه، 62درصد اختلال خواب، 62درصد افت تحصیلی و 70-60درصد افسردگی را ایجاد می‌کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد درحال حاضر آلودگی صوتی در شهرهای بزرگ صنعتی ایران عمدتاً بیش از حد مجاز است و میزان آن در کلانشهر تهران در اکثر خیابان‌ها بین 30-20 دسی‌بل از حد مجاز بیشتر و در شب آزار‌دهنده‌تر است. مهمترین منابع آلودگی صوتی در شب، فعالیت‌های ساختمان‌سازی و عبور و مرور خودروهای حمل زباله است.
میزان آلودگی صوتی در روز و شب می‌بایست 10 دسی‌بل اختلاف داشته باشد در حالی که این میزان در تهران 4 تا 5 دسی‌بل است. روش‌های مقابله با آلودگی صوتی به طور کلی 2 دسته‌اند: دسته اول روش‌هایی است که به پیشگیری از تولید آلودگی منجر می‌شوند مانند تولید و استفاده از وسایل نقلیه کم صدا، محدودیت سرعت، استفاده از روکش‌های آسفالت مناسب، استفاده از لاستیک‌های کم صدا، ممنوعیت بوق زدن برای مناطق با حساسیت بالا (بیمارستان‌ها، مدارس و...)، اعمال محدودیت تردد در شهر به خصوص برای کامیون‌ها و معاینه فنی خودروها.
دسته دوم روش‌هایی هستند که به کاهش آلودگی صوتی منجر می‌شوند مانند استفاده از فضای سبز اطراف بزرگراه‌ها، استفاده از دیوارهای صوتی، استفاده از مواد و مصالح جاذب صوت در دیوارها، درها و پنجره‌ها، چینش مناسب کاربری‌های مختلف (اتاق‌ها) در درون ساختمان‌ها و رعایت فاصله قانونی ساختمان‌ها از خیابان‌ها و بزرگراه‌ها.
بنابراین شهروندان تهرانی می‌توانند با اتخاذ روش‌هایی ساده مانند رعایت سرعت مجاز، استفاده از لاستیک‌های مناسب برای خودروها و یا عدم استفاده از بوق در مکان‌های خاص نظیر مناطق مسکونی، بیمارستان‌ها و مدارس در کاهش آلودگی صوتی و سلامت روح و روان خود سهیم باشند.
کارشناس ارشد مهندسی محیط زیست
