گاهي دست مادرش را محكم مي‌چسبد و گاهي هم شوق جدا شدن از مادر و شروع دوستي با هم سن و سال هايش را دارد. پايين مانتوي او، پفي گرد دارد و در قامت كوتاه 7ساله يگانه، خوش نشسته است. فرق موهايش را از وسط باز كرده و سعي دارد كمي آنها را از مقنعه بيرون دهد و مدام لباس هايش را مي‌پايد كه همه‌‌چيز مرتب سر جايش باشد. كيفي چرخ دار را به‌دنبال خود مي‌كشاند كه به قول خودش، داشتن اين كيف بزرگ‌ترين آرزويش بوده است. يگانه پرسش مهر امسال را كه رئيس‌جمهور در روز ابتدايي مدرسه مطرح كرد و از دانش‌آموزان خواست تا به آن پاسخ دهند، مي‌شنود: «چگونه بايد درمحيط مدرسه تحمل و احترام به افكار ديگران و اخلاق و ادب را تمرين كنيم؟» و بعد از چند ثانيه فكر‌كردن، با صداي بلند مي‌گويد: «روبوسي مي‌كنيم و با هم دوست مي‌مانيم.»
حسن روحاني، رئيس‌جمهور، اول مهرماه امسال، زنگ هنرستان دخترانه شهيد مدرس را در تهران به صدا درآورد و به رسم 16سال گذشته، پرسشي براي اول مهرماه طرح كرد. سؤال امسال روحاني، مبنايش بر مدارا بود؛ همان چيزي كه به گواه جامعه شناسان، گم‌شده‌اي در بين روابط روزمره است كه تمام سطوح خرد و كلان سياسي، اجتماعي و فرهنگي را درگيرِ خود كرده است. «همشهري» به گفت‌وگو با دانش‌آموزان در مدارس مناطق مختلف پرداخته و درنظرات آنها براي احترام به افكار ديگران، كنكاش كرده است.
- دبستاني‌ها چطور با هم مدارا مي‌كنند؟
شفق، در مدرسه‌اي دولتي در شرق تهران درس مي‌خواند. در پارك نزديك مدرسه منتظر آمدن سرويس ايستاده و مي‌گويد:«من چيزي از پرسش مهر نمي‌دانم. مدرسه به ما اطلاع‌رساني نكرده است.» او كلاس چهارم است و وقتي سؤال را مي‌شنود، به سرعت لحنش تغيير مي‌كند و با لحني كتابي انگار كه پاي تخته كلاس درس پس مي‌دهد، مي‌گويد:«سعي كنيم به‌نظر ديگران هم احترام بگذاريم و اگر كسي مخالف نظر ما را داشت، سريع جبهه‌گيري نكنيم.» اما نكته مهم پرسش مهر امسال، اين است كه چطور بايد مدارا را تمرين كرد؟ شفق راه خودش را براي تمرين كردن چنين توضيح مي‌دهد:«مثلا اگر من و بغل‌دستي‌ام در مورد موضوعي نظرمان فرق داشت، من نظر او را خوب گوش مي‌دهم و مي‌گويم نظراتت ممكن است درست باشد اما نظر من هم اين است، شايد آن هم درست باشد. بهتر است به‌نظر من هم فكر كني و از بزرگ‌ترمان هم مي‌پرسيم.» او نگاهي به آينده هم دارد و مي‌گويد:«وقتي الان به‌نظرات هم احترام بگذاريم، وقتي هم كه بزرگ شديم با توجه به اينكه ياد گرفته‌ايم به افكار هم احترام بگذاريم، در كارهاي بزرگ‌تر هم با هم مشورت و نظر بهتر را انتخاب مي‌كنيم.»
هانيه، كلاس ششم است و در طرفي ديگر از شهر، در منطقه سعادت آباد در مدرسه‌اي غيرانتفاعي درس مي‌خواند. نخستين جمله‌اي كه براي احترام به مخالف به ذهنش مي‌رسد، چنين است:«خودم را جاي آنها مي‌گذارم، مثلا من يك نظري بدهم و ديگران مدام مخالفت كنند، ناراحت مي‌شوم.» در منطق و تربيت ذهني او، تبعيت از بزرگ‌ترها جاي ويژه‌اي دارد و ادامه مي‌دهد: «بعد هم به بزرگ‌ترهاي مدرسه بايد احترام بگذاريم، هم به دوست‌هاي بزرگ‌ترمان و هم به بقيه. به‌نظرم اگر به ديگران احترام نگذاشتيم بايد براي خودمان جريمه بگذاريم. اخلاق مان شخصيت خودمان را نشان مي‌دهد، هر رفتاري كنيم، بقيه هم همان رفتار را با ما خواهند كرد. اصلا براي چي بايد بداخلاقي كنيم كه تمرين كنيم بهتر باشيم؟»
- مدارا؛ اصل بديهي دبيرستاني ها
متانت، كلاس دهم است و در مدرسه‌اي دولتي در شهر اصفهان درس مي‌خواند. از ديد او، خيلي طبيعي است كه آدم‌ها با هم فرق داشته باشند. متانت در پاسخ به پرسش مهر امسال مي‌گويد:«خب قطعا هيچ‌كس عين ديگري نيست ولي بايد سعي كند به عقايد بقيه احترام بگذارد و باهاش كنار بيايد حتي اگر سخت باشد، باز هم نبايد به طرف بگويد عقايد و افكارت مسخره است و تو ديوانه‌اي يا مريضي يا هر چيز ديگر! فقط وقتي مي‌توانيم از عقايد ديگران ايراد بگيريم كه آن شخص به‌خودش صدمه بزند.» در سن و سال او، دغدغه سبك پوشش يكي از اصلي‌ترين دغدغه‌هايش است و با همين نگاه، نخستين چيزي را كه براي تمرين مدارا به ذهنش مي‌رسد، چنين توضيح مي‌دهد:«براي تمرين كردن هم به‌نظرم بايد خودمان را بيشتر در جامعه جا بدهيم و با آدم‌ها رفت‌وآمد داشته باشيم. مثلا وقتي دختري هم سن و سال خودمان ديديم كه ما از پوشش او خوشمان نمي‌آيد نبايد مسخره‌اش كنيم. بايد همه ياد بگيريم كه با هم كنار بياييم.»
سينا، در شيراز و در پايه يازدهم مدرسه‌اي غيرانتفاعي درس مي‌خواند. چندان حوصله جواب تفصيلي ندارد و در پيام كوتاه تلگرامي البته با چند غلط املايي مي‌گويد:«به‌نظر من اگر نظر و عقيده بقيه كاملا اشتباه بود، مي‌توانيم سعي كنيم با آوردن دليل آنها را به نوعي به راه راست هدايت كنيم. اگر هم خيلي تلاش كرديم و باز هم نشد، بگوييم باشد و از كنار آن فرد رد شويم.»
- همه با هم يكي هستيم
محمد امير، كلاس هشتم است. پشت لبش تازه سبز شده و در مدرسه‌اي در جنوب تهران درس مي‌خواند و وقتي از پرسش مهر مي‌پرسيم با لحني كه سعي مي‌كند از سن و سالش مردانه‌تر به‌نظر برسد، مي‌گويد: «به‌نظرم بايد به اين فكر كرد كه ما همه ايراني هستيم و دين و تاريخي مشترك داريم. هدف همه ما يكي است، حالا اگر يكسري با ما متفاوت هستند، بايد اطلاعات خودمان را بالا ببريم تا بتوانيم منطقي جوابشان را بدهيم و باز هم بدانيم همه باهم يكي هستيم. بالاترين تمرين همين است كه نگاه دوستانه داشته باشيم به هم.» پريا، كلاس نهم است و در مدرسه‌اي غيرانتفاعي در شرق تهران درس مي‌خواند. يك كوچه راه تا مدرسه‌اش باقي مانده، لباسش را مرتب مي‌كند. پرسش مهر امسال را كه مي‌شنود، يك‌بار زير لب براي خودش تكرار مي‌كند و بعد مي‌گويد:«معلوم است كه هر كسي يك نظري دارد و ما مجبوريم چه بخواهيم، چه نخواهيم به آن احترام بگذاريم چون هر كس نسبت به مسائل ديد خودش را دارد و ما نمي‌توانيم عقايد شخصي را زير سؤال ببريم و به اين خاطر به كسي توهين كنيم؛ حالا چه در مدرسه و چه در بيرون از مدرسه باشد.» پرياي 15ساله ادامه مي‌دهد:«راه تمرين كردن هم راحت است، به اين فكر كن كه اگر جاي آن آدم بودي، بايد به عقايد طرف مقابل‌ات احترام بگذاري، چون كه خب طرز فكرها متفاوت است. به‌نظر من خيلي روشن و معلوم است كه بايد چه كرد.» دانش‌آموزان در شرايطي در گزارش ما و در پاسخ پرسش مهر رئيس‌جمهور از مدارا و احترام گذاشتن به عقايد ديگران مي‌گويند كه هر روز شاهد هستيم بسياري از والدين همين دانش‌آموزان در سطح شهر؛ مدارا و احترام به عقايد ديگران را چنان فراموش مي‌كنند كه در نهايت كار به مشاجره و دعوا مي‌كشد. كافي است به راهكارهاي اين دانش‌آموزان براي لحظه‌اي فكر كنيم. براساس آخرين آمار سازمان پزشكي قانوني كه آذرماه سال 1394منتشر شده است روزانه هزار و 600پرونده نزاع منجر به جرح در اين سازمان تشكيل مي‌شود و اين يعني هر ساعت حدود 69نفر با هم درگير مي‌شوند.
- چه تعداد دانش‌آموز به پرسش پاسخ مي‌دهند؟
به‌گفته علي رمضاني، مديركل فرهنگي و هنري، اردوها و فضاهاي پرورشي وزارت آموزش و پرورش مهلت ارسال آثار تا پايان پرسش مهر بهمن امسال تعيين شده است. در هفدهمين فراخوان ملي پرسش مهر رياست‌جمهوري در سال تحصيلي گذشته 3ميليون و 776هزار و 719نفر شامل دانش‌آموز، معلم و فرهنگي، دانشجو معلم و والدين دانش‌آموزان شركت كردند كه در نهايت از 265نفر شركت‌كننده برگزيده قدرداني شد. در بخش آموزشگاهي 3هزار و250اثر از سراسر كشور به دبيرخانه كشوري پرسش مهر ارسال شد كه 99دانش‌آموز، 155معلم و دانشجو معلم، 3دانش‌آموز مدارس خارج از كشور و 8خانواده دانش‌آموزي حائز رتبه‌هاي برگزيده شدند.
- چهار پرسش روحاني از دانش‌آموزان
93-92 حسن روحاني : اگر پدر شما رئيس‌جمهور باشد چه اقدامي را به او‌توصيه مي‌كنيد كه بتواند اعتدال و ميانه روي را در همه ابعاد زندگي اجتماعي جامعه ايران بگستراند؟
95-94 حسن روحاني : ايران ما با مشكل جدي كمبود آب روبه‌روست. هر يك از ما چگونه از آب‌هاي ايران مي‌توانيم بهتر نگهداري و استفاده كنيم؟
96-95 حسن روحاني : چه فرصت‌هاي جديدي از لحاظ علمي، فناوري، دانش، اقتصادي و روابط ما با همسايگان و همچنين با دنيا‌به‌وجود آمده است؟ پس از پايان تحريم و ماه‌هاي آينده فرصت‌پيش روي ما چيست و چگونه بايد به بهترين وجه از اين فرصت استفاده كنيم؟
97-96 حسن روحاني : چگونه بايد درمحيط مدرسه تحمل و احترام به افكارديگران و اخلاق و ادب را تمرين كنيم؟
نظر شما