سيد يوسف علي نقوي، يكي از شيعيان هندوستان سال‌هاست كه در زمينه عكاسي خبري فعاليت مي‌كند و بسياري از عزاداري‌هاي مردم شهرهاي مختلف اين كشور در ماه محرم را به تصوير كشيده است. اين عكاس 43ساله كه در دهلي‌نو زندگي مي‌كند اين روزها همراه با ديگر شيعيان اين كشور در عزاداري سالار شهيدان شركت دارد. او در گفت‌وگو با ما، ضمن تشريح رسم و سنت عزاداري ايام محرم در ميان شيعيان هندوستان، از علاقه خاص مردم اين كشور از هر فرقه و دين نسبت به امام‌حسين(ع) مي‌گويد و اينكه روز عاشورا در اين كشور تعطيل عمومي است.
كشور هندوستان كه به كشور 72ملت معروف است يكي از كشورهايي است كه در ايام محرم شاهد برپايي مراسم پرشور عزاداري سرور و سالار شهيدان است. كشور پهناور هند با بيش از يك‌ميليارد و 300ميليون نفر جمعيت، از تنوع قومي و فرهنگي بسيار گسترده‌اي برخوردار است و اقوام و مذاهب گوناگون در كنار هم، همزيستي مسالمت‌آميز دارند. 200 ميليون مسلمان در اين كشور زندگي مي‌كنند و شيعيان هند 10درصد جمعيت مسلمانان را تشكيل مي‌دهند كه در ماه‌هاي محرم و صفر و به‌ويژه در دهه اول محرم، با شور و اشتياق فراوان، همچون ديگر شيعيان جهان، ولي با رنگ و بوي هندي، مراسم عزاداري سالار شهيدان را برگزار مي‌كنند. اين عزاداري‌ها از نخستين روز محرم آغاز مي‌شود و اين روزها در مناطق شيعه‌نشين، ازجمله شهرهاي «لكنهو»، «امرهه»، «كشمير» و «دهلي‌نو» حال و هواي محرم برپاست و مردم كه با نظافت حسينيه‌ها، مساجد و آماده‌سازي امام‌باره‌ها يا امام‌بارگاه‌ها (مكان‌هايي مشابه حسينيه ها يا تكايا) آماده عزاداري شده‌اند مراسم عزاداري اباعبدالله الحسين(ع) را باشكوه‌تر از هر سال برگزار مي‌كنند. ماهاتما گاندي، رهبر استقلال هند، يكي از كساني بود كه علاقه زيادي به امام‌حسين(ع) داشت و او را سرمشق مبارزات خود قرار داده بود. او ارادت خود را به امام‌حسين(ع) با اين جمله ابراز كرده است: «من زندگي امام‌حسين عليه‌السلام، آن شهيد بزرگ اسلام را به دقت خوانده و توجه كافي به صفحات كربلا كرده‌ام و بر من روشن شده است كه اگر هندوستان بخواهد يك كشور پيروز شود، بايستي از سرمشق امام‌حسين(ع) پيروي كند». شنيدن رسم و رسوم و نحوه عزاداري شيعيان هندوستان نشان از ارادت خاص آنها به امام‌حسين(ع) و ياران ايشان دارد. اعتقاد زياد مردم به اين امام باعث شده است تا آنها با همه وجود و با عشق عزاداري كنند.
سيديوسف‌علي نقوي با اشاره به اينكه ايام محرم شهرهاي شيعه‌نشين هند شلوغ‌تر از ايام ديگر سال مي‌شود مي‌گويد: تا روز ششم محرم مردم در امام باره‌ها عزاداري مي‌كنند و شير و شربت نذري پخش مي‌كنند. امام‌باره شهر لكنهو مركز ايالت «اوتارپرادش»، واقع در شمال هند كه پرجمعيت‌ترين ايالت هند است ازجمله بزرگ‌ترين امام‌باره‌هاي هند است كه قدمت آن به حدود 400سال مي‌رسد و در شمار آثار باستاني هند ثبت شده است. در اين امام‌باره هر ساله مراسم عزاداري محرم با حضور جمعيت زيادي از شيعيان و اهل تسنن و حتي بسياري از غيرمسلمانان برگزار مي‌شود. از روز ششم عزاداران با علم و ضريح در دست به كوچه‌ها و خيابان‌ها مي‌آيند و مراسم عزاداري را در خيابان‌ها برگزار مي‌كنند. تا سال 1978ميلادي در هند حركت دسته‌هاي عزادار در خيابان‌ها ممنوع بود اما از اين سال به بعد شيعيان اجازه پيدا كردند مراسم خود را در مكان‌هاي عمومي نيز برگزار كنند.
- حمل تابوت امام
مجالس عزاداري امام‌حسين(ع) عموما شامل سخنراني توسط علما و روحانيون محلي و نيز نوحه‌خواني به زبان محلي است و دسته‌هاي سينه‌زني در خيابان به سينه و سر مي‌زنند. نوحه‌خواني‌ها به سبك ويژه‌اي انجام مي‌شود كه هيجان و شور خاصي در حاضران ايجاد مي‌كند.
حمل تابوت نمادين امام‌حسين(ع) يكي ديگر از رسوم عزاداري شيعيان در هند است و اين تابوت در جلوي دسته‌هاي عزاداري حركت مي‌كند. با آمدن دسته‌هاي عزاداري، مردم با تعطيل كردن مغازه و كار خود، به جمع عزاداران پيوسته و زير تابوت را مي‌گيرند و نكته جالب اينكه در بسياري از شهرهاي هند، نه‌تنها شيعيان و مسلمانان، بلكه حتي بسياري از پيروان آيين هندو و ديگر اديان نيز در اين مراسم حاضر مي‌شوند و حتي براي اجابت حاجات خود نذر و دعا مي‌كنند. امام‌حسين(ع) در ميان مردم هند از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است و مردم اعتقاد بسياري زيادي به اين امام دارند.
وي ادامه مي‌دهد: مردم هند علاقه بسيار زيادي به تعزيه دارند و اين علاقه به حدي است كه مراسم تعزيه در مكان‌هاي مختلف برگزار مي‌شود و برپايي اين مراسم گاهي تا اربعين حسيني نيز به طول مي‌انجامد. در هند نيز چند روز دهه اول محرم هركدام به نام اهل‌بيت و ياران امام حسين(ع) نامگذاري شده است و هر روز به نام خاصي مراسم برگزار مي‌شود. در روز نهم كه به ياد حضرت علي‌اصغر گرامي داشته مي‌شود عزاداران گهواره‌اي را به‌صورت نمادين روي دستان خود حمل مي‌كنند و توزيع شير ميان مردم بسيار رايج است.
غذاي نذري نيز جايگاه خاصي ميان مردم هند و به‌خصوص شيعيان دارد. در ايام محرم و به‌خصوص روزهاي تاسوعا و عاشورا غذايي با نام برياني كه با برنج و گوشت تهيه مي‌شود و همچنين غذاي ديگري كه با عدس و برنج تهيه مي‌شود يا نان و خرما به‌عنوان نذري بين عزاداران توزيع مي‌شود.
شب عاشورا در ميان شيعيان هند ارزشي مانند شب قدر دارد و آنها تا صبح بيدار مي‌مانند و به مرثيه‌سرايي مي‌پردازند. روز عاشورا سراسر هند تعطيل رسمي و عمومي است و عزاداري روز عاشورا از بامداد آغاز و تا عصر ادامه دارد. در برخي از شهرهاي شيعه‌نشين در مراسم سينه‌زني و زنجيرزني از بعضي سازها همچون طبل و تعدادي ادوات موسيقي محلي هماهنگ با نواي مرثيه (نوحه) استفاده مي‌شود. در روز عاشورا اسب سفيدي به نشانه ذوالجناح، اسب امام‌حسين(ع)، در ابتداي دسته عزاداري حركت داده مي‌شود و پس از آن تابوت امام‌حسين(ع) درحالي‌كه تعدادي از عزاداران آن را روي شانه‌هايشان قرار داده‌اند حركت مي‌كند. در اين روز، عزاداران ماكت كوچكي از آرامگاه امام‌حسين(ع) كه «تعزيه» نام دارد و علم‌هايي كه معروف به بيرق حضرت عباس(ع) است و معمولا در امام‌باره نگهداري مي‌شود را طي مراسمي دسته‌جمعي بيرون مي‌آورند.
بسياري از مردم در اين فاصله به حرمت شرايطي سختي كه در روز عاشورا بر خاندان امام حسين(ع) گذشته است، از خوردن پرهيز مي‌كنند. بعد از نماز مغرب و عشا، در روز عاشورا نيز مراسم شام‌غريبان برگزار مي‌شود و مردم هر شهر يا محله در يك محل جمع مي‌شوند. زنان هندي نيز علاوه بر آنكه در مجالس عمومي كه در امام‌باره‌ها برگزار مي‌شود شركت مي‌كنند، مجالس ويژه‌اي را در خانه‌هايشان برگزار مي‌كنند كه در آن زناني كه به «حديث‌خوان» معروف هستند براي عزاداران سخنراني و مرثيه‌سرايي مي‌كنند.
- قداست محرم و صفر
سيديوسف‌علي نقوي با اشاره به اينكه بسياري از عزاداري‌هاي شيعيان هند شباهت زيادي به عزاداري مردم ايران دارد از قداست ويژه ماه محرم و صفر براي مردم هند و به‌خصوص شيعيان مي‌گويد. او با اشاره به اينكه مردم در اين 2ماه عزادار هستند مي‌گويد: شيعيان هند براي ماه‌هاي محرم و صفر احترام خاصي قائل هستند و براي تكريم اين 2ماه و نشان دادن علاقه خود به اهل‌بيت(ع) و اقامه عزاي حسيني، نكات بسياري را در امور شخصي و زندگاني خود رعايت مي‌كنند. در هند اگر از اول محرم تا اربعين حسيني، كسي از دنيا برود، به احترام امام‌حسين(ع) براي او مراسم ختم گرفته نمي‌شود و اين مراسم بعد از صفر انجام مي‌شود. در هند از ابتداي ماه محرم بسياري از مسلمانان معتقد و به‌ويژه شيعيان، لباس مشكي برتن مي‌كنند و از روز هفتم اين ماه، به‌خصوص تاسوعا و عاشورا، برخي سوگواران در كوچه و خيابان پاي برهنه حركت مي‌كنند. همچنين هيچ‌گونه مراسم ازدواجي در اين 2ماه بين شيعيان برپا نمي‌شود و بسياري از مردم ترجيح مي‌دهند حتي لباس نو خريداري نكنند و از برگزاري هرگونه جشن و حتي مراسمي همچون جشن تولد نيز پرهيز مي‌كنند.
نظر شما