اما وقتي درباره فضاهاي عمومي صحبت مي‌كنيم، بايد بدانيم كه جامعه نوعي حق برگردن شهر دارد كه بايد ادا شود. يعني ممكن است كه سازنده به‌دليل مسائل اقتصادي و يا نداشتن دانش كافي، نتواند ساختماني را به شكل اصولي بسازد كه در اين صورت دستگاه‌هاي اجرايي بايد وارد عمل بشوند. آنچه براي معاونت شهرسازي و معماري شهرداري تهران نگران‌كننده به‌نظر مي‌رسد، اين است كه مبادا چنين مسئله مهمي به‌طور شتاب‌زده بررسي شود.
به همين دليل يك تحقيق سه مرحله‌اي از سال 1393ترتيب داده شد. در مرحله اول اين تحقيق به بايدها و نبايدهايي كه مي‌بايستي در نماهاي ساختماني رعايت شوند، يعني انضباط نما پرداخته‌شد. مرحله دوم به شايست و ناشايست‌هاي نماهاي شهري، يعني نظم نما پرداخته است و مرحله سوم به بومي كردن ضوابط نماهاي شهري در محلات و مناطق مختلف، يعني انتظام نما اختصاص دارد.
در گام اول، ضوابط انضباط نما، به‌دنبال ايجاد آرامش در جلوه بصري فضاهاي شهري بود و توانست تا حد مناسبي به مردم و مديريت شهري در رهايي از سردرگمي و بلاتكليفي در ارتباط با نماهاي شهري كمك‌كند. در سال‌هاي گذشته سازندگان به راحتي مي‌توانستند از نماهاي مضحك و ساختارشكن در ساخت مجتمع‌هاي مسكوني و تجاري استفاده كنند و مديريت شهري هم پشتوانه‌اي براي مقابله با آنها نداشت.
اما امروز با تشكيل ضوابط انضباط نما و كميته‌هاي نما در شهرداري مناطق و نظارت بر پروژه‌هاي ساختماني، هم مردم را نسبت به اهميت استفاده از نماهاي ايراني و اسلامي تا حد زيادي آگاه كرده است و هم ابزاري قدرتمند در دست مديريت شهري است تا به كمك آن از هرج و مرج موجود در جلوه شهر جلوگيري كند.
اين كميته در گام دوم يعني جايي كه صحبت از «نظم نما» است، قصد دارد كه كيفيت فضاي شهري را ارتقا دهد. اما چگونه؟ در اين بخش كليه منابع علمي و پژوهشي كه به مصالح، رنگ، فرم، هويت، پيشينه تاريخي، زمينه، محيط‌زيست، انرژي و تكنولوژي بناها پرداخته‌اند، مطالعه شدند و بر مبناي اين مطالعات آداب صحيح پرداختن به نماهاي ساختماني بيان مي‌شود. يعني مصالح مناسب، رنگ و فرم مناسب، بهترين روش پرداختن به پيشينه تاريخي، هويت ابنيه و... .
در گام سوم، وقتي لازم است تا آداب نماسازي در هر منطقه و محله «بومي» شود، بايد تفاوت‌هاي اقليمي، فرهنگي و اقتصادي مناطق ميان يك بنا و محل قرارگيري آن تناسب ايجاد كند. بهتر است به جاي كپي شدن شمايل يك بنا در محلات مختلف، شاهد ساختمان‌هايي باشيم كه مصالح، رنگ، كيفيت ساخت و ساير ويژگي‌هاي فيزيكي و ظاهري آنها، بر مبناي تفاوت‌هاي آب و هوايي و بافت اجتماعي مناطق، با يكديگر تفاوت دارند.
- استاد دانشگاه شهيد بهشتي
نظر شما