وزارت خارجه قزاقستان روز جمعه با انتشار بيانيه‌اي ضمن اعلام اين خبر تأكيد كرد: تمامي هيأت‌هاي شركت‌كننده در ادوار سابق مذاكرات براي حضور در دور جديد گفت‌وگوها اعلام آمادگي كرده‌اند.به‌نظر مي‌رسد اين بيانيه پاسخ به اخباري است كه طي روزهاي گذشته در رسانه‌هاي نزديك به عربستان سعودي، مبني بر احتمال تحريم هفتمين دور از مذاكرات آستانه، توسط برخي گروه‌هاي معارضه سوري منتشر شده بود.
مثلث روسيه، ايران و تركيه، بدنه اصلي گفت‌وگوهاي آستانه را طي تمامي ادوار گذشته تشكيل داده است؛ به‌طوري كه وظيفه اين 3كشور، علاوه بر مديريت روند مذاكرات، تضمين اجراي توافق‌هاي سياسي آستانه روي زمين در داخل سوريه است. هيأت‌هاي سياسي نظام سوريه و معارضين، بعد از اين 3كشور، مهم‌ترين جايگاه را در روند گفت‌وگوهاي آستانه در اختيار دارند.
گروه شبه‌نظامي جيش‌الاسلام، نزديك به عربستان سعودي، كه در بخش‌هاي عمده‌اي از مناطق اطراف شهر دمشق (به‌طور ويژه غوطه شرقي) حضور دارد، نخستين جريان معارضه سوري به‌حساب مي‌آيد كه در روند گفت‌وگوهاي آستانه شركت كرد.
حضور مستقيم گروه‌هاي معارضه نظامي، كه امكان گفت‌وگوي بي‌واسطه با آنان، بدون ميانجيگري معارضين سياسي را فراهم كرد، ازجمله نقاط قوت مذاكرات آستانه، زيرنظر روسيه، در مقايسه با گفت‌وگوهاي ژنو، زيرنظر آمريكا و سازمان ملل به شمار مي‌رود، به‌طوري كه مشاركت مستقيم گروه‌هاي جيش‌الاسلام و احرارالشام، زمينه را براي نهايي شدن توافق كاهش درگيري در غوطه شرقي دمشق و همچنين شهر ادلب مهيا كرد.
مذاكرات آستانه، زيرنظر روسيه و با حضور مؤثر ايران، اگرچه در ابتداي راه از سوي كشورهاي غربي و به‌طور مشخص آمريكا، مورد استقبال واقع نشد، اما به‌تدريج و با اثبات توانايي خود براي اجراي آتش‌بس‌هاي متعدد و تضمين شده و بازگشت ثبات به سرتاسر سوريه، توانست بخش عمده‌اي از اين كشورها را با خود همراه كند. به اين ترتيب، مذاكرات آستانه از دور دوم، ميزبان نمايندگاني از آمريكا و سازمان ملل، در جايگاه ناظر بر روند گفت‌وگوهاي صلح بود. همچنين اضافه شدن اردن به جمع طرف‌هاي شركت‌كننده، با توجه به موقعيت اين كشور در مديريت گروه‌هاي معارضه، بيش از گذشته به وزن و اعتبار گفت‌وگوهاي آستانه افزود.
- حضور مهمانان جديد در آستانه
بعد از پايان ششمين دور از گفت‌وگوهاي آستانه، الكساندر لاورتنيف، فرستاده ويژه رئيس‌جمهور روسيه اعلام كرد: براي دور بعدي گفت‌وگوها، از كشورهاي چين، امارات، عراق، مصر و لبنان براي اعزام هيأت‌هايي در جايگاه ناظر مذاكرات، دعوت خواهد شد.
پيش از اين نيز، قاهره با حمايت و زيرنظر روسيه، ميزبان مذاكرات دوجانبه ميان نظام سوريه و برخي گروه‌هاي معارضه فعال در داخل اين كشور بود، مذاكراتي كه به گفته ميخائيل بوگدانف، نقش تكميلي را براي نهايي شدن توافق مناطق كاهش درگيري در منطقه غوطه شرقي دمشق داشت. اين در حالي است كه همچنان خبري از حضور هيأت‌هاي سعودي يا قطري در هيچ سطحي، در جريان مذاكرات آستانه به چشم نمي‌خورد.
براساس بيانيه وزارت خارجه قزاقستان، هفتمين دور از گفت‌وگوهاي آستانه، بيش از هر چيز بر روند آزادي زندانيان و گروگان‌ها و جمع‌آوري و انتقال اجساد كشته‌شدگان متمركز خواهد بود. در جريان دور گذشته مذاكرات نيز كيفيت اجراي طرح كاهش درگيري در غوطه شرقي دمشق، حمص و ادلب مورد توافق قرار گرفت.
الكساندر لاورتنيف، فرستاده ويژه رئيس‌جمهور روسيه، سيدات اونال، معاون وزير خارجه تركيه و حسين جابري انصاري، معاون وزير امور خارجه ايران، رياست هيأت‌هاي سياسي بدنه اصلي دور جديد مذاكرات آستانه را بر عهده خواهند داشت.
- انحلال هيأت عالي مذاكرات در رياض
اما در سوي ديگر اين صحنه و در ميان كشورهايي كه طي ساليان گذشته حمايت‌هاي گسترده‌اي از گروه‌هاي معارضه داشتند، تغييرات قابل توجهي به چشم مي‌خورد؛ عربستان سعودي كه ميزبان هيأت عالي مذاكرات معارضين به رياست رياض حجاب بود، اكنون به‌دنبال كوچك‌سازي ساختار معارضين سياسي در رياض است. خبرگزاري روسيا اليوم در اين زمينه نوشته است: قرار است در اواسط‌ماه آبان نشستي با موضوع يگانه‌سازي گروه‌هاي معارضه سياسي وابسته به عربستان در پايتخت اين كشور برگزار شود. به اين ترتيب هيأت عالي مذاكرات به‌طور كامل منحل شده و ساختار جديد و كوچك‌تري براي شركت در گفت‌وگوهاي قاهره و مسكو تاسيس خواهد شد.
پيش از اين، برخي رسانه‌ها خبر داده بودند عادل‌الجبير، وزير خارجه عربستان، به نمايندگان سياسي معارضه سوري وابسته به عربستان ابلاغ كرده است كه بدون پيش شرط بركناري بشار اسد بايد در روند فعلي مذاكرات صلح سوريه شركت كنند. اگرچه اين خبر از سوي رسانه‌هاي رسمي عربستان تكذيب شد، اما واكنش تند رياض حجاب، رئيس هيأت عالي مذاكرات را به‌دنبال داشت. او در مصاحبه با شبكه الجزيره در اين‌باره گفت: اگر قرار باشد مذاكراتي بدون پيش‌شرط بركناري بشار اسد از قدرت صورت بگيرد، من از رياست هيأت عالي استعفا خواهم كرد.
اما به‌نظر مي‌رسد قطار تحولات سوريه با چنان سرعتي به سوي پايان جنگ و بازگشت ثبات به اين كشور حركت مي‌كند كه ممكن است رياض حجاب، حتي فرصت كافي براي استعفا از هيأت عالي مذاكرات را، درصورت انحلال كامل اين هيأت، نداشته باشد.
نظر شما