با وجود اين، اين اقدامات تا الان به هيچ نتيجه‌اي نرسيده و حتي بسياري را مجبور كرده كه بگويند زلزله «غيرقابل پيش‌بيني» است.انجمن زمين‌شناسي آمريكا در اين‌باره چند سال پيش پروژه‌اي را آغاز كرد كه توسط آن چند دقيقه قبل از لرزيدن زمين، زلزله را هشدار دهد؛ پروژه «هشدار زودتر زلزله».براي آشنايي بيشتر با اين پروژه با رابرت دگروك هماهنگ‌كننده بخش ارتباطات، آموزش اين پروژه و عضو انجمن زمين‌شناسي آمريكا مصاحبه‌اي داشتيم. او اعتقاد دارد با چنين پروژه‌هايي مي‌توان جان انسان‌هاي بسياري را در زلزله نجات داد.
- آقاي دكتر دگروك، پروژه «هشدار زودتر زلزله»كي آغاز شد و الان در چه وضعيتي است؟
پروژه هشدار زودتر زلزله، برنامه‌اي از طرف انجمن زمين‌شناسي آمريكاست كه در سال ۲۰۰۶ شروع شد. در اين پروژه ما دنبال ساخت سنسورهايي بوديم كه يك زلزله را قبل از وقوع آن هشدار دهند. در سال ۲۰۱۲ ما توانستيم برخي سنسورها را آزمايش كنيم و الان داريم از اين سيستم در مكان‌هايي مثل مدارس، بيمارستان‌ها و قطارها استفاده مي‌كنيم. به‌طور كلي برنامه‌اي كه در سال ۲۰۰۶ شروع شده الان شكل عمومي گرفته و در حال پيشرفت است.
- دانشمندان مي‌گويند زلزله‌ها غيرقابل پيش‌بيني هستند، ولي به‌نظر مي‌رسد پروژه شما دارد چنين كاري را انجام مي‌دهد.
«هشدار زودتر زلزله»، پيش‌بيني زلزله نيست. ما تا وقتي پوسته زمين نلرزد نمي‌فهميم زلزله رخ داده است. حالا كاري كه ما مي‌كنيم اين است كه درست هنگامي كه زلزله رخ داد آن را تشخيص مي‌دهيم و تحليل مي‌كنيم. بعد از آن اطلاعات مربوط به زلزله را به يك مركز پردازش اطلاعات مي‌فرستيم، هشداري مختص به آن زلزله را ايجاد مي‌كنيم و اين هشدار را پخش مي‌كنيم.براي اين كار ايده اصلي ما اين بود كه هشدارها با سرعتي مثل سرعت امواج راديويي بسيار سريع‌تر از سرعت امواج زلزله به مكاني كه قرار است به لرزه درآيد فرستاده شود.
- همانطور كه مي‌دانيد حدود چندهفته پيش زلزله‌اي مرز ايران و عراق را لرزاند. با توجه به فاصله مناطق زلزله زده از مركز زلزله داشتن چنين سيستمي چقدر مي‌توانست به ما در اين زلزله كمك كند؟
يكي از چالش‌ها در مناطقي مثل ايران اين است كه كشور شما هميشه مي‌لرزد و اين، مشكلات زيادي را در پي دارد. به‌طور ساده مي‌توان به سؤال شما به اين شكل جواب داد؛ بله يك سيستم «هشدار زودتر زلزله» به نفع مردم ايران است چون ده‌ها ثانيه قبل از زلزله متوجه آن مي‌شوند و در اين مدت مي‌توانند اقدامات مختلفي براي مراقبت از خود انجام دهند. براي مثال پناه بگيرند يا در برخي موارد كه خانه ناامن است مي‌توانند از خانه خارج شوند. به‌طور كلي با داشتن چنين سيستمي قطعا زندگي افراد زيادي نجات پيدا مي‌كند و در اين موضوع شكي نيست؛ بنابراين با توجه به زلزله‌هاي زياد در ايران، كشور شما به چنين سيستمي نياز دارد.
- هزينه‌هاي چنين پروژه‌اي چطور تأمين مي‌شود؟
در آمريكا براي چنين سيستمي دولت، ايالت كاليفرنيا و بخش خصوصي سرمايه‌گذاري كرده‌اند. براي تأمين هزينه استفاده از چنين سيستمي روش‌هاي مختلفي وجود دارد و مي‌توان از سرمايه‌گذاري بخش‌هاي ديگري هم استفاده كرد. چون يك قسمت از كساني كه روي چنين موضوعي سرمايه‌گذاري مي‌كنند مردم يا افرادي هستند كه نمي‌خواهند آسيب ببينند و همچنين مي‌خواهند از صنايع خود مراقبت كنند.
- چرا وقتي يكي از ويژگي‌هاي اصلي علم قابل پيش‌بيني بودن پديده‌هاست، پديده‌اي مثل زلزله قابل پيش‌بيني نيست؟
اين، سؤال بسيار خوبي است. ببينيد زلزله‌ها بسيار پيچيده هستند؛ درست مثل آب و هوا. چالشي كه درباره اين مسائل وجود دارد اين است كه فاكتورهاي زيادي روي آنها تأثير مي‌گذارند. البته در حوزه هواشناسي ما مي‌توانيم بسياري از اين فاكتورها را اندازه بگيريم؛ با اينكه بازهم پيش‌بيني‌هاي هواشناسي غلط از آب در مي‌آيند! نيروهاي بسيار پيچيده و زيادي زيرزمين وجود دارند و بهترين كاري كه براي پيش‌بيني زلزله مي‌توانيم انجام دهيم به‌دست‌آوردن احتمال وقوع آن در يك مدت زمان طولاني است؛ مثلا مي‌گوييم به‌احتمال ۹۹درصد تا ۳۰ سال ديگر يك زلزله ۶.۸ ريشتري منطقه‌اي خاص را مي‌لرزاند، حالا اگر بخواهيم زلزله را در مدت زمان كوتاه‌تري پيش‌بيني كنيم ميزان احتمالات به‌شدت افزايش پيدا مي‌كند.
- اميد به امكان پيش‌بيني زلزله
ژئوفيزيكيست‌هايي هستند كه مي‌گويند با داشتن اطلاعات همه نيروهاي گسل‌هاي داخل زمين شانس بيشتري براي پيش‌بيني زلزله داريم؛ البته اينكه بخواهيم همه اين نيروها را اندازه بگيريم بسيار سخت است. هر اقدامي كه تاكنون در اين رابطه انجام شده تقريبا ناموفق بوده است. پيش‌بيني زلزله يك پروژه واقعا سخت است. بايد اقدامات زيادي در اين رابطه انجام شود. هم‌اكنون در انجمن زمين‌شناسي آمريكا داريم اطلاعات بسيار زيادي را جمع‌آوري مي‌كنيم و اميدواريم روزي اين اطلاعات بتواند به ساخت مدلي براي پيش‌بيني زلزله كمك كند.
نظر شما