اکنون 23 سال از زمانی که برای نخستین بار داروهای ایدز در جهان وارد بازارهای آمریکا شد، می‌گذرد.
آن زمان، میزان شکایت از این داروها به‌خصوص از دارویی که یک داروی ضد رتروویروس ایدز است، زیاد بود چون عوارض جانبی به‌خصوص عوارض سمی زیادی داشت، اما امروز دانشمندان توانسته‌اند عوارض دارو را کمتر کنند و همچنان در مورد این دارو و اثرات مثبت آن امیدواری وجود دارد.
البته این دارو درمان ایدز محسوب نمی‌شود اما تاکنون حد‌اقل در طولانی کردن عمر 15 هزار آمریکایی که به مرحله علامت‌دار بیماری رسیده‌اند مؤثر بوده است. همچنین با اینکه AZT از جمله داروهایی است که شفابخش نیستند و باید روزانه و تا آخر عمر مصرف شوند اما در اوایل امیدواری زیادی را برای دولت‌هایی که شروع همه‌گیر این بیماری را شاهد بودند، در پی داشت.
نوامبر 1984 بود که جرقه کشف AZT یا همان زیدوودین زده‌شد. کسی که برای اولین بار فهمید که این دارو می‌تواند یک درمان ضد‌رتروویروسی برای بیماری ایدز باشد، خانم مارتی کلایر بود. او هنوز برای یک شرکت داروسازی انگلیسی که یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های داروسازی در این کشور است، کار می‌کند. 23سال پیش، او این دارو را روی سلول‌هایی در یک ظرف کوچک آزمایش کرد.
او می‌گوید: شاید نتوانید تصور کنید که این کار من می‌توانست چقدر خسته‌کننده باشد. او سلول‌های زنده را در این ظرف کوچک قرار می‌داد و سپس به آنها ویروس اضافه می‌کرد. آزمایش او روی این داروها به این صورت بود که اگر داروها در فعالیت در اثر مقابله با ویروس شکست بخورند، سلول‌ها خاموش شده و می‌میرند و در آنها پلاک یا سوراخ تشکیل می‌شود. این در حالی بود که خانم کلایر مجبور بود هر کدام از این پلاک‌ها را در یک ظرف مجزا محاسبه کند.
او می‌گوید: من ظرف‌ها را کنار پنجره نگهداری می‌کردم ولی بعد از مدتی با بررسی 16 ظرف و در کمال تعجب متوجه شدم که هیچ‌کدام از سلول‌ها پلاک ندارند. خانم کلایر این را باور نداشت: با مدیرم تماس گرفتم و گفتم: یعنی فراموش کرده‌ام که در این 16 ظرف ویروس اضافه کنم؟! اما همین اتفاق بود که مدیرم به من فهماند من یک اکتشاف بزرگ انجام دادم و آن کشف داروی AZT بود.
اکنون بیش از 10 سال از زمان گرفتن مجوز دارو می‌گذرد. با این حال خانم کلایر می‌گوید: ما باید به یاد داشته باشیم که هنوز عده زیادی از مردم در اثر این بیماری می‌میرند، در عده زیادی از آنها این بیماری تشخیص داده می‌شود.
کشف این دارو در واقع جرقه اول امیدواری در درمان ایدز بود. اما مشکل این دارو این بود و هست که قیمت 188 دلار برای 100 عدد از آن خارج از توان مالی خیلی از مبتلایان است. خانم کلایر اعتراف می‌کند که اگر‌چه این اتفاق امری ناامید‌کننده است ولی ما می‌توانیم بهترین داروها را با قابلیت در دسترس بودن برای همه مردم بسازیم چون AZT هم علاوه بر قیمت بالا بدون عوارض جانبی نیست.
با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهند در کشورهایی که داروهای ضد ایدز از قبیل AZT به سادگی در دسترس است، برنامه‌های پیشگیری به‌خصوص در زنان باردار در کاهش تعداد کودکان مبتلا به HIV کاملاً موفــق بــوده اسـت. همچنین مطالـعات نشان داده‌اند که استفاده از AZT بلافاصله بعد از استفاده از سرنگ آلوده، می‌تـواند تا میزان 80 درصد احتمال ابتلا به HIV را کاهش دهد.
بی‌بی‌سی - 10 دسامبر 2007
