براساس یک دستور، حالا کانال‌های اطلاع‌رسانی دستگاه‌های دولتی و سازمانی یکی یکی اسباب‌کشی می‌کنند. آمارها و گزارش‌ها اما نشان می‌دهد که در مقطع فعلی تغییری در تعداد کاربران ایرانی تلگرام صورت نگرفته است. نمودارها و آمارهایی که اخیرا آزمایشگاه شبکه‌های اجتماعی دانشگاه تهران منتشر کرده، نشان می‌دهد درصد کانال‌های به‌روزشده و بازدیدهای این پیام‌رسان تفاوت محسوسی با قبل نداشته است.
- تکرار تجربه‌های گذشته
در همان زمان که تلگرام برای اولین‌بار در کشور فیلتر شده بود، چند نفر از مسئولان گفتند تعداد کاربران پیام‌رسان‌های داخلی به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای بیشتر شده است. در مقابل نیز، کاربران تلگرام بسیار کمتر شده‌اند. در همان زمان، پژوهش‌های مرکزی که روی آمارها و اعداد مربوط به شبکه‌های اجتماعی کار می‌کرد، نشان داد که چنین آماری احتمالا دور از واقعیت است. آزمایشگاه شبکه‌های اجتماعی دانشگاه تهران که از روی آمارهای رسمی و در دسترس تلگرام وضعیت این شبکه را تحلیل می‌کرد، در همان زمان گفت، به جز چند روز اول، آمار بازدیدهای کاربران از کانال‌های تلگرامی کاهش جدی نداشته است.
نمودارها و آمارهایی که اخیرا آزمایشگاه شبکه‌های اجتماعی دانشگاه تهران منتشر کرده، نشان می‌دهد درصد کانال‌های به‌روزشده نسبت به روزهای قبل از مهاجرت برخی کانال‌ها تفاوتی نداشته و همچنان 29درصد این کانال‌ها، به‌طور متوسط روزی 7 تا 8 پست منتشر می‌کنند. آمار بازدیدهای کل کاربران ایرانی در این شبکه نیز فقط در روز پنجشنبه اندکی نسبت به روزهای قبل از آن کاهش داشته اما دوباره و درست یک روز بعد به جای قبلی برگشته است.
ضمن اینکه تعداد کل کانال‌های ایرانی 865هزار عدد است که هر مطلب به‌طور متوسط در طول روزهای عادی 1.2هزار بار دیده می‌شود. هرچند آمار دقیقی از تعداد کانال‌های مهاجرت کرده از تلگرام در دست نیست، اما براساس این اعداد و ارقام تأثیری در کاربران ایرانی تلگرام نداشته است. نمودار روزهای اخیر نشان می‌دهد که بازید کل مطالب کانال‌ها در یک روز حول و حوش ۲میلیون باقی مانده و در روزهای اخیر تغییر چندانی نداشته است.
- خودمان انحصار ایجاد کردیم
پوریا استرکی، کارشناس شبکه‌های اجتماعی رویکرد فیلترینگ تلگرام برای مهاجرت کاربران به پیام‌رسان‌های داخلی را یک اشتباه بزرگ دانسته و می‌گوید: «چیزی که برای تلگرام انحصار ایجاد کرد، فیلترینگ بود. ما شبکه‌های اجتماعی پرمخاطب دیگر مثل توییتر، فیسبوک، یوتیوب و... را بند آوردیم و هیچ جایگزینی هم ارائه ندادیم. نتیجه این شد که مردم به یک اپلیکیشن آمدند. اتفاقا انتخاب تلگرام در آن زمان نه‌تنها انحصارطلبانه که کاملا براساس انتخاب مردم بود.
حالا همان مسئولان می‌گویند، تمام راه‌ها را بند می‌آوریم تا مردم پیام‌رسان داخلی را «انتخاب» کنند. اتفاقا به گمان من، اینجا بحث انحصار پیش می‌آید و «حق انتخاب» معنای چندانی ندارد.» راه‌حل استرکی، باز کردن راه بقیه شبکه‌های اجتماعی است که هنوز فیلتر هستند: «اگر توییتر، یوتیوب و... هم باز باشند و در کنار پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی حضور داشته باشند، رقابت و بعد از آن حق انتخاب شکل می‌گیرد. همین باز بودن فضا و چند صدا شدن دنیای مجازی باعث می‌شود، آنچه اسمش را انحصار تلگرام گذاشته‌اند هم از بین برود.»
- قافیه را به خارجی‌ها می‌بازیم
بخشی از کانال‌هایی که این روزها از تلگرام کوچ می‌کنند یا دست‌کم حساب‌هایشان را می‌بندند، مربوط به خبرگزاری‌های بزرگ دولتی هستند. این رفتار به گمان پوریا استرکی، بیشتر از آنچه به ضرر مخاطبان، تلگرام یا اصولا هر شبکه اجتماعی دیگری باشد، به ضرر خود خبرگزاری است و در نگاه کلان‌تر، باعث قدرت گرفتن رسانه‌های فارسی‌زبان خارجی می‌شود که در طول همه این سال‌ها توانسته‌اند با ضعف طرف ایرانی، برای خودشان مخاطب جذب کنند.
این کارشناس شبکه‌های اجتماعی به همشهری می‌گوید: «در سال88 وقتی خیلی از شبکه‌های اجتماعی در ایران فیلتر شدند، شبکه‌های فارسی‌زبان خارجی روی استفاده از آنها تمرکز کردند و مخاطبان زیادی هم به‌دست آوردند. این در حالی بود که تریبون عملا از دست داخلی‌ها تا مدت زیادی خارج شده بود و این اصلا به نفع ما نبود. همین اتفاق می‌تواند دوباره رخ بدهد. با این تفاوت که حالا دسترسی به فیلترشکن خیلی بیشتر است و بخواهیم یا نه، تلگرام پرمخاطب است.
وقتی توییتر فیلتر شد، چند هزار مخاطب ایرانی داشت اما تلگرام امروز چندین میلیون مخاطب دارد. خالی گذاشتن این فضای رقابتی برای طرف خارجی قطعا به ضرر ما خواهد بود و صدای آنها را بلندتر می‌کند.» او می‌گوید: «موضوع این است که وقتی مخاطب‌ها روی تلگرام زیاد شدند، مسئولان دولتی، خبرگزاری‌ها و... به این شبکه آمدند. حالا هم حضور آنها از لحاظ منطقی در جایی معنا پیدا می‌کند که تعداد بیشتری از مخاطب‌ها حضور داشته باشند. این در حالی است که به‌نظر می‌رسد این داستان را برعکس متوجه شده باشند. »
نظر شما