آشنایی با فرانک

ارزش آن تقریباً برابر ۱ دلار آمریکا و مانند پول آمریکا هر ۱ فرانک مساوی ۱۰۰ سانتیم است.

علی‌رغم رواج فراوان قیمت یورو به صورت با ثبات در اروپا فرانک سوئیس همچنان ارز اصلی کشور سوئیس است. فرانک سوئیس هیچ ارتباطی با ارز سابق کشور فرانسه با همین نام ندارد و امروزه ارز رسمی کشور سوئیس، لیختنشتاین و کامپیونه د ایتالیا (شهری مستقل در استان کومو ایتالیا) است. این ارز که توسط بانک مرکزی کشور سوئیس عرضه و به طور اختصار با عبارات .SFr و .Fr شناخته می‌شود و در برخی مواقع به آن اصطلاحا سوئیسی گفته می‌شود. نماد فرانک سوئیس در حال حاضر CHF و اسکناس‌های چاپی بانک مرکزی سوئیس برای این ارز، ۱۰، ۲۰، ۵۰، ۱۰۰، ۲۰۰ و ۱۰۰۰ فرانکی است. این اسکناس‌ها در رنگ، طراحی و حتی اندازه متفاوت هستند؛ یعنی هر چه ارزش اسکناس بیشتر باشد اندازه آن بزرگ‌تر است. روی این اسکناس‌ها هم تصویر هنرمندان و فرهنگیان مشهور تاثیرگذار بر تاریخ کشور سوئیس همچون معمار مشهور لوکوربوزیه و مجسمه‌ساز مشهور آلبرتو جیاکومتی نقش بسته است.

• تاریخچه فرانک سوئیس

تا پیش از سال ۱۸۵۰، اقتصاد و وضعیت ارزی در کشور سوئیس کاملا بی‌نظم و سازمان نیافته بود. اشغال سوئیس توسط فرانسه (در طول این مدت این کشور برای مدت کوتاهی تحت عنوان جمهوری هلوتیک شناخته می‌شد) که در زمان انقلاب فرانسه رخ داد، موجب از بین رفتن انسجام سیاسی و اقتصادی کشور سوئیس شد. مناطق مختلف کشور سوئیس چه قبل از اشغال و چه پس از استقلال دوباره در سال ۱۸۱۵ سکه‌های مخصوص به خود را ضرب می‌کردند و سیستم ارزی متفاوتی از یکدیگر داشتند، بدون این که نظم یا قانون واحدی در سطح کشور مشاهده شود.

در سال ۱۸۴۸ در پاسخ به بحران جنگ‌های داخلی و جنگ قدرت در این کشور در دهه ۱۸۴۰ میلادی، قانون اساسی فدرال سوئیس تصویب شد. بخشی از این قانون به مساله اهمیت ایجاد یک ارز ملی توجه داشت؛ به گونه‌ای که ضرب سکه را به خصوص به صورت رسمی حق دولت فدرال این کشور دانست. این قانون راه را برای ایجاد ارز ملی هموار کرد تا بالاخره در سال ۱۸۵۰ قانون ضرب سکه فدرال به دنبال قانون اساسی این کشور تصویب شد و فرانک سوئیس را به رسمیت شناخت؛ ارزی که ارزش آن بر اساس نقره تعیین می‌شد. از این زمان است که تاریخچه فرانک سوئیس شکل می‌گیرد. تاریخچه فرانک سوئیس در سال‌های ابتدایی تصویب قانون ارز فدرال با عدم رواج فرانک سوئیس در سطح ملی دست و پنجه نرم می‌کرد. اصلی‌ترین دلیل آن هم این بود که ضرابخانه ملی این کشور قادر به تولید مقدار قابل توجه‌ای از سکه مورد نیاز در سطح کشور را نداشت. بنابراین ارزهای خارجی همچنان ارز غالب این کشور را تشکیل می‌دادند. در سال ۱۸۹۰ سکه‌ای که سابقا تنها در منطقه برن مورد استفاده قرار می‌گرفت، توسط دولت فدرال این کشور به عنوان اولین سکه فدرال سوئیس شناخته شد.

استاندارد نقره گسترش یافت و کم کم اشکال دیگر سکه را هم در بر گرفت. به طوری که در سوئیس و در دیگر کشورهای همسایه رفته رفته از سکه‌های طلا هم استفاده شد. موانع بزرگ بعدی در اواسط دهه ۱۹۰۰ بر سر راه فرانک سوئیس قرار گرفتند. اولین آن‌ها زمانی بود که به خاطر رکورد فراگیر در این کشور ارزش طلا از سکه‌های طلای موجود فراتر رفت.

سال‌ها بعد همین مشکل در دهه ۱۹۶۰ میلادی برای نقره پیش آمد. به خاطر همین مشکلات بود که طلا و نقره به ترتیب از فلزات تشکیل دهنده سکه‌های این کشور و تاریخچه فرانک سوئیس کنار گذاشته شدند؛ به طوری که سکه‌های طلا توسط خزانه‌داری بانک مرکزی سوئیس جمع‌آوری و سکه‌های نقره هم ذوب شدند.

در سال ۱۹۶۸ مجلس فدرال سوئیس اعلام کرد که از این پس از نقره و نیکل برای ضرب سکه‌های این کشور استفاده می‌شود و ارزش سکه‌ها هم از ۱ فرانک تا ۵ فرانک خواهد بود. در سال ۱۹۸۸ که سکه فدرال این کشور برای بار دیگر به «سکه سوئیس» تغییر نام یافت و عملکرد خود را به طور قابل توجهی از دست داد. به گونه‌ای که از آن پس عمدتا به عنوان سکه‌های یادبود و مناسب برای کلکسیون از آن استفاده می‌شد. اگرچه این تحول به معنی از بین رفتن استفاده از سکه در این کشور نبود اما نشانه‌ای از تسلط اسکناس‌های کاغذی بر ذخایر ارزی این کشور به جای سکه در طول قرن بیستم میلادی و تاریخچه فرانک سوئیس بود.

در حال حاضر اگرچه سکه‌های فرانک به آهستگی در حال حذف شدن از تاریخچه فرانک سوئیس است، اما این ارز در حال حاضر در بهترین و با ثبات‌ترین وضعیت خود در طول تاریخچه فرانک سوئیس قرار دارد. اگرچه تحولات سیاسی اخیر درون این کشور این احتمال را بالا برده است که سوئیس بار دیگر به سمت ارزش‌گذاری ارز خود بر مبنای طلا حرکت کند؛ به گونه‌ای که این حرکت مطمئنا شیوه مدیریت بانک مرکزی این کشور بر فرانک سوئیس را به طور چشم‌گیری تغییر خواهد داد.

یکی دیگر از فصول جذاب تاریخچه فرانک سوئیس در نظر گرفتن سیستم این ارز به عنوان مدل اولیه برای قیمت یورو است. همان طور که اشاره شد قوانین پیرامون ارز و ضرب سکه در اوایل قرن بیستم میلادی در سوئیس و دیگر کشورهای منطقه به طور چشمگیری افزایش یافت. به ویژه یکی از دلایل اصلی آن تشکیل اتحادیه پولی لاتین در سال ۱۸۶۵ بود.

این اتحادیه توسط فرانسه، بلژیک، ایتالیا و سوئیس شکل گرفت تا تولید سکه از منظر اندازه و نرخ تبدیل را استانداردسازی کنند و تولید مالی هر کشور را بر مبنای سرانه تولید محدود سازند. به علاوه این اتحادیه مقرر کرد که ارزهای این کشورها در دیگر کشورهای اتحادیه قابل استفاده شوند. اگرچه امروز کشور سوئیس عضوی از اتحادیه اروپا نیست اما استفاده از فرانک سوئیس در تشکیل اتحادیه پولی لاتین نشان داد که این کشور از جمله کشورهای اروپایی بود که برای متحد کردن قاره از لحاظ مالی و پولی، هرچند موقت، اشتیاق زیادی داشت. امروزه در کشور سوئیس، بانک مرکزی این کشور مسئولیت سیاست‌گذاری‌های پولی را بر عهده دارد. بنابراین این بدان معنا است که بانک مرکزی سوئیس در درجه اول به دنبال ثبات قیمت‌ها از طریق حفاظت از اقتصاد این کشور در برابر تورم‌ها و تقلیل قیمت‌های طولانی‌مدت است.

هدف نهایی سیاست‌های پولی این کشور این است که بانک مرکزی سوئیس پیش‌بینی دقیقی از تورم‌های آتی در این کشور داشته باشد و سپس بر طبق آن نرخ سود بانکی را تغییر دهد تا از این طریق اقتصاد کشور به ثبات قیمتی برسد.

در حال حاضر فرانک سوئیس برترین ارز در حوزه پولی فرانک است.

• زیرمجموعه فرانک سوئیس

معمولا اکثر ارزهای دنیا زیرمجموعه کوچکتری نیز دارند. مانند دلار که زیرمجموعه آن سنت است فرانک نیز زیرمجموعه‌ای به نام سانتیم دارد که ارزش آن یک صدم فرانک است. هر صد سانتیم برابر یک فرانک ارزش دارد. چون فرانک در کشورهای مختلفی استفاده می‌شود فرانک هر کشور علامت خود را دارد. همان طور که ذکر شد در حال حاضر شش اسکناس مختلف در اقتصاد این کشور وجود دارد که ارزش آن‌ها از ۱۰ فرانک تا ۱۰۰۰ فرانک سوئیس متغیر است. هر کدام از اسکناس‌ها اندازه، رنگ و طرح منحصر به فرد خود را دارند و تصویر نقش بسته بر روی هر کدام از آن‌ها مربوط به یکی از شخصیت‌های مهم ملی فرهنگی تاریخ سوئیس است.

• اسكناس‌ها و سكه‌هاي سوئيس

شرکت چاپ امنیتی اورل فوسلی شرکتی است که دولت فدرال سوئیس به آن اجازه داده است تا اسکناس‌های رسمی این کشور را با رعایت سه قاعده ارزی چاپ کند: اعمال الزامات امنیتی برای جلوگیری از جعل اسکناس که شامل تغییر گهگاهی طراحی اسکناس‌ها می‌شود؛ بهبود کیفیت، دوام و گوناگونی اسکناس‌ها به منظور افزایش ماندگاری و تمیزپذیری آن‌ها از یکدیگر؛ رعایت زیبایی‌های مورد انتظار از یک اسکناس امروزی.

«سکه سوئیس» علاوه بر تولید سکه‌های یادبود برای توریست‌ها و کلکسیون‌داران، سکه‌های جدید و قابل استفاده هم تولید می‌کند. چندین نوع سکه در گردش در حال حاضر در سوئیس وجود دارد که ارزش آن‌ها ۵، ۱۰، ۲۰ و ۵۰ سانتیم و ۱، ۲ و ۵ فرانکی است (مشابه با دلار آمریکا هر فرانک ۱۰۰ سانتيم ارزش دارد).

• جفت‌های ارزی اصلی فرانک سوئیس

مهم‌ترین جفت ارزی کشور سوئیس جفت فرانک سوئیس/دلار آمریکا (USD/CHF) است که در آن ارزش فرانک سوئیس در مقابل دلار آمریکا سنجیده می‌شود. این جفت ارزی در میان جفت‌های ارزی موجود در این کشور تنها جفت ارزی اصلی است.

جفت‌های ارزی اصلی در واقع جفت‌هایی هستند که بیش از بقیه جفت‌های ارزی مورد معامله قرار می‌گیرند و نقدینگی آن‌ها در بازار بیش از ارزهای دیگر است. دیگر جفت‌های ارزی قابل ذکر در کشور سوئیس عبارتند از فرانک سوئیس/یورو (EUR/CHF)، پوند انگلیس/فرانک سوئیس (GBP/CHF) و ین ژاپن/فرانک سوئیس (CHF/JPY) که ارزش فرانک این کشور را به ترتیب در برابر قیمت یورو ، پوند انگلیس و ین ژاپن مقایسه می‌کند.