در این قرن، 10 سال گرم به ثبت رسیده و دهه 90 میلادی احتمالا گرمترین دهه هزاره در نیم کره شمالی بوده است.
سال 1998 گرمترین سال، و پس از آن سال 2005 دومین سال گرم ثبت شده بوده است. بنا بر تخمینهای هیات بین دولتی تغییرات جوی (ای پی پی سی) گرم شدن زمین در قرن 21 ادامه خواهد یافت ؛ اگر میانگین دمای زمین در 1990-1961 را دمای متوسط بگیریم، در فاصله 1990 تا 2100 این دما، بسته به مدل جوی و مقدار گازهای گلخانهای که آزاد میشوند، میتواند افزایشی بین 8/ 1 تا 8/5 درجه سانتی گراد داشته باشد.
ممکن است برخی تصور کنند که تغییرات درحد چند درجه تأثیر چندانی بر حیات ندارد، به ویژه که ما در طول سال با تغییر فصل و حتی در هر شبانه روز، شاهد بالا و پایین رفتن چند ده درجهای دما هستیم و ظاهرا هیچ آسیبی به حیات جانوری و گیاهی و انسانی وارد
نمیشود ! اما جالب توجه است بدانیم که تغییر میانگین دمای زمین، تأثیر شدیدی بر جلوههای زندگی دارد؛ در این میان عقب نشینی یخچالهای کوهستانی، شاهد شاخصی بر این تأثیرات هستند.
برای مثال، بالا رفتن حدودا یک درجهای دما در آلپها، سبب شده که سطح یخچالهای این منطقه حدود 40 درصد و حجم آنها 50 درصد کاهش یابد. 100سال پیش در پارک ملی یخچال در کوههای راکی آمریکا، 150 یخچال وجود داشت. امروزه فقط 27 یخچال در آن جا باقی مانده است و با روند کنونی، 25 سال دیگرهیچ یخچالی در پارک ملی یخچال باقی نخواهد ماند. از سال 1900 تا کنون، 80 درصد برفهای کلیمانجارو از میان رفته و ممکن است تا سال 2020 کل آن نابود شود.
عقب نشینی یخچالها و بالا رفتن برف مرزها، سبب به هم خوردن نظم طبیعی زیست بومها میشود. برای مثال، برخی گونهها از پایین دست به بالا میروند و فشار بر گونههای بومی ارتفاعات بیشتر میشود. این امر، اثر مخربی بر زی گونگی (تنوع زیستی) دارد. از نظر تأثیر بر زندگی انسان، کافی است بدانیم که یخچالهای هیمالیا و ذخیره آب شیرین آنها، بخش جدایی ناپذیری از سامانه پشتیبانی زیست نیمی از جمعیت جهان هستند. کوهها با نگاه داشتن یخ و برف و رها کردن تدریجی آب، نقش بیهمتای برجهای آب را برای زیستمندان پهنه زمین داشتهاند. هرگونه تغییر در الگوهای آب وهوایی میتواند فاجعههایی را برای این زیستمندان – از جمله انسان- در پی داشته باشد.
در کشورهای خشک مانند ایران، گرم شدن زمین اثرات فاجعه بار بیشتری دارد ؛ ذخیره کمتر برف در کوهها میتواند رودخانههای دایمی را به روانابهای فصلی بدل سازد و در نتیجه در نیمه دوم تابستان و در پاییز با کمبود شدید آب روبهرو شویم. از سوی دیگر در نتیجه گرمتر شدن هوا، ذوب ناگهانی برفها در بهار شدیدتر خواهد شد و در نتیجه سیلهای بیشتری جاری خواهد شد. به این ترتیب، چرخه سیل
- خشکسالی شکل خواهد گرفت، پدیدهای که در 15-10 سال اخیر شاهد آن بودهایم. تأثیر دیگر گرم شدن زمین، افزایش تبخیر خواهد بود که در سرزمینهای خشک تأثیر ویرانگر زیادی بر خاک و تالابها و دریاچههای پشت سدها دارد. گرم شدن کوهها، اقامت ییلاقی دامداران را در کوهستان طولانیتر کرده که این امر، فشار بر منابع طبیعی حساس کوهستان را تشدید کرده و فرسایش خاک را نیز افزایش داده است.
تلاش برای کاستن از روند گرمایش زمین، حفظ جنگلهای کوهستانی و نیز جنگلهای کم ارتفاع که رطوبت را برای ارتفاعات تأمین میکنند و حفظ دیگر پهنههای طبیعی باقی مانده که سبب برقراری ارتباط زیستگاهها میشوند، وظیفه همگان به ویژه مدیران کشور است. فقط با این کارها میتوان امید داشت که حیات همچنان باتنوع و باشکوه بماند و انسانها آسودگی و آرامش بیشتری داشته باشند.